Μήπως έχουμε να κάνουμε με την απαρχή ενός πολιτικού big bang, που κυοφορεί ανατροπές και εκπλήξεις σε όλο το εύρος του πολιτικού φάσματος;
«Mεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση». Αυτό ήταν το σχόλιο του πρωθυπουργού, την περασμένη Κυριακή στη Θεσσαλονίκη, σε ερώτηση για το πώς σχολιάζει τις διαδικασίες για εκλογή προέδρου στον ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν γνωρίζουμε αν ήδη ήξερε την εντυπωσιακή, για τα δεδομένα του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, συμμετοχή στον πρώτο γύρο της εκλογικής διαδικασίας – που ήταν σε εξέλιξη. Ούτε πώς το βράδυ της ίδιας ημέρας πάνω από 45.000 πολίτες εγγράφηκαν ως νέα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, έναντι 2 ευρώ, για να ψηφίσουν.
Το ίδιο βράδυ, ο Στέφανος Κασσελάκης συγκέντρωνε το 44,91% των ψήφων, έναντι του 36,18% της Εφης Αχτσιόγλου. Το «ρεύμα Κασσελάκης» μέσα σε χρόνο-ρεκόρ επικύρωνε τις προβλέψεις, το επικοινωνιακό μπαράζ μέσω των social media, την υπερπροβολή του από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, την κατά κράτος επικράτηση απέναντι στο «κατεστημένο» του ΣΥΡΙΖΑ, κι αυτό -όπως είπε την περασμένη Τετάρτη η κ. Αχτσιόγλου- όταν δεν έχει καν ξεκαθαρίσει ποιο είναι το πολιτικό του σχέδιο.
Πολιτικό Big Bang
Η πιο σημαντική διαπίστωση -ανεξάρτητα από το αυριανό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου, με βάση το οποίο, εκτός απροόπτου, θα πάρει το χρίσμα του προέδρου ο Stefanos- είναι ότι οι διεργασίες στον ΣΥΡΙΖΑ έσπασαν τα κομματικά σύνορα και διαχύθηκαν στην ευρύτερη κοινωνία. Συνεπώς, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν η ρήση του Μάο «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση», που επικαλέστηκε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, δεν αφορά μόνο τα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά επηρεάζει το σύνολο του πολιτικού συστήματος στη χώρα, πρωτίστως το κυβερνητικό κόμμα, αλλά και το ΠΑΣΟΚ.
Μήπως έχουμε να κάνουμε με την απαρχή ενός πολιτικού big bang, που κυοφορεί ανατροπές και εκπλήξεις σε όλο το εύρος του πολιτικού φάσματος;
Δεν είναι λίγοι στην κυβέρνηση που θεωρούν ότι η εκλογή Κασσελάκη είναι μια φούσκα, εύκολα διαχειρίσιμη. Ομως, αυτό που θα εμφανιστεί ως «νέο», το σίγουρο είναι πως δεν θα είναι πια ο ΣΥΡΙΖΑ που γνωρίζαμε. Την ημερομηνία λήξης του κόμματος αυτού την έδωσε ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας με την απόσυρσή του από την ηγεσία του κόμματος. Μια παραίτηση που καταβαράθρωσε τους εσωκομματικούς μηχανισμούς και τις τάσεις. Είχε προηγηθεί, βεβαίως, η συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του περασμένου Ιουλίου, για την οποία δεν έγινε -και δεν μπορούσε να γίνει με την υπάρχουσα κατάσταση- μια ψηλάφηση, έστω, των βαθιών κοινωνικών διεργασιών που οδήγησαν στη συντριβή. Το κενό καλύφθηκε με έναν τρόπο που πρέπει να αποτελέσει case study στην πολιτική ιστορία. Αλλά αυτό δεν αφορά το μακρινό μέλλον, ούτε μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ.
Το Delete και το Restart
Ο Στέφανος Κασσελάκης προσπαθεί να κάνει μια υπέρβαση της μιζέριας του ΣΥΡΙΖΑ, επιχειρώντας ένα delete στο βαρύ μητρώο του κόμματος -από τη συγκυβέρνηση με τον Π. Καμμένο μέχρι το Μάτι- και ένα restart που δεν έχει προηγούμενο: Ισως ο πιο «συστημικός» υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται εδώ και λίγες εβδομάδες ως κατεξοχήν αντισυστημικός!
Ο εκ της Goldman Sachs προερχόμενος κ. Κασσελάκης δήλωσε πως δεν γουστάρει δικαστικούς και δημοσιογράφους. Οταν αυτά τα έλεγε ο Π. Πολάκης, ο ΣΥΡΙΖΑ δεχόταν σφοδρή κριτική. Τώρα που τα λέει ο κ. Κασσελάκης, συγκινεί αίφνης ευρύτερο κοινό, εκτός κομματικών συνόρων. Οταν, όμως, το φαινόμενο Κασσελάκη αγγίζει την κοινωνία, τότε ίσως θα πρέπει να αναρωτηθούν στη Ν.Δ. αλλά και στο ΠΑΣΟΚ αν ο «ιός» απειλεί το κομματικό τους στερέωμα. Για την κυβέρνηση, αυτό αποτελεί επίσης ένα καμπανάκι για το άμεσο μέλλον.
Ας ρίξει μια ματιά το Μαξίμου στην έρευνα της MRB για το ποιοι ψήφισαν την πρώτη Κυριακή. Στην κατηγορία «Θα πάω να ψηφίσω, και ας μην είμαι ΣΥΡΙΖΑ», ο ένας στους δύο δήλωνε τη στήριξή του στον κ. Κασσε- λάκη. Τρία τα κριτήρια που κυριάρχησαν: Το ένα, ότι θα τα καταφέρει στη διακυβέρνηση της χώρας. Το άλλο, ότι μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τον Κυρ. Μητσοτάκη. Το τρίτο, ότι μπορεί να ασκήσει ποιοτική αντιπολίτευση. Τι από όλα αυτά δεν αποτελεί καμπανάκι για την κυβέρνηση; Αλλωστε, από την πρώτη στιγμή ο κ. Κασσελάκης έβαλε ως βασικό στόχο να φύγει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, την ώρα που οι άλλοι υποψήφιοι περί άλλα -εσωκομματικών κυρίως αποχρώσεων- ετύρβαζαν. Στην ίδια έρευνα για την ίδια κατηγορία, ο κ. Κασσελάκης συγκέντρωνε το 51% των απόψεων ότι μπορεί να προσελκύσει νέους. Ακόμα και αν αποτύχει ο κ. Κασσελάκης στους προσεχείς μήνες στους στόχους του, το μήνυμα «Ψηφίστε με, να φύγει ο Μητσοτάκης» επανέρχεται και σημειώνει απήχηση.
Ανασφάλεια
Υπάρχει ένα ενδιάμεσο πολιτικό φάσμα -συνήθως αυτό που αποκαλούμε «Κέντρο»- που στήριξε και το 2019 και το 2023 τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αυτό το ιδιαίτερα ευαίσθητο εκλογικό σώμα δεν είναι δεδομένο. Πολύ περισσότερο που μετά τις εκλογές του Ιουλίου το νέο κυβερνητικό σχήμα εκτέθηκε πολλαπλά στη διαχείριση κρίσεων, με αποτέλεσμα τη σιγουριά και την αισιοδοξία να διαδεχτούν η απογοήτευση και η ανασφάλεια.
Κι όταν οι πολίτες εύκολα επιλέγουν να πάρουν μέρος στην εκλογική διαδι- κασία ενός κόμματος σε βαθιά κρίση -αλλά με έναν λαμπερό υποψήφιο-, είναι φανερό πως εύκολα μπορούν να μετακινηθούν και στην κάλπη των εθνικών εκλογών ή των ευρωεκλογών.
Με άλλα λόγια, η Ν.Δ. δεν θα πρέπει να θεωρεί την κοινωνική στήριξη δεδομένη. Η έλξη που ασκεί το «νέο» -και οι προσδοκίες που δημιουργούνται- υποδηλώνει και την απογοήτευση για το κόμμα που κυβερνά. Στην έρευνα της Metron Analysis για το Mega, το 61% των ερωτηθέντων αξιολογεί αρνητικά το κυβερνητικό έργο και το 66% ότι κινείται σε λάθος κατεύθυνση. Σε ό,τι αφορά τα προβλήματα, το 29% αξιολογεί ως πρώτο την ακρίβεια, ενώ για πρώ- τη φορά στη δεύτερη θέση, με 15%, καταγράφεται η ανησυχία για την ανασφάλεια/ ανεπάρκεια.
Επιπλέον, ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων ψηφίζει με βάση το δικό του οικονομικό συμφέρον. Στα δυτικά προάστια, η Ν.Δ. το 2023 σάρωσε, αντιστρέφοντας την πρωτιά που είχε ο ΣΥΡΙΖΑ τέσσερα χρόνια πριν. Εδώ δεν υπήρξε, βεβαίως, ιδεολογική μετατόπιση, αλλά μια γενναία επιδοματική πολιτική, λόγω των κρίσεων, που απέδωσε. Τι θα συμβεί όμως τώρα, που τα περιθώρια κρατικών επιδοτήσεων σταδιακά θα μειώνονται; Δεν θα υπάρξει πρόσφορο έδαφος για μια νέα έκρηξη λαϊκισμού, προερχόμενη μάλιστα από ένα «golden boy» της Αριστεράς; Το «φαινόμενο Κασσελάκης» προσθέτει βαθμούς δυσκολίας και στην προσπάθεια της κυβέρνησης να κάνει ανοίγματα σε ειδικές ομάδες. Ετσι, για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός παρέπεμψε για το μέλλον τη ρύθμιση για τα ομόφυλα ζευγάρια, σε μια περίοδο που ο κ. Κασσελάκης ασκεί στην κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ αυξημένη γοητεία.
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός γνωρίζει πως μια τέτοια ρύθμιση προκαλεί αντιδράσεις τόσο στα δεξιά της Ν.Δ. όσο και στην Εκκλησία. Ας μην ξεχνάμε ότι, γενικότερα, το πρόβλημα για την κυβέρνηση και το τι συμβαίνει στα δεξιά της εξακολουθεί να υφίσταται, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα. Αλλωστε, η Ν.Δ. έχει ήδη μια εμπειρία αιφνιδιασμών όταν, στις τελευταίες εκλογές, από το πουθενά σχεδόν δύο σχηματισμοί -η «Νίκη» και οι «Σπαρτιάτες»- κατόρθωσαν να μπουν στη Βουλή.
Δεν είναι απίθανο, συνεπώς, ενόψει και ευρωεκλογών, ο πρωθυπουργός να κληθεί να διαχειριστεί έναν ιδιότυπο «διμέτωπο», με αποτέλεσμα την αμφίδρομη απώλεια ψήφων. Από τη μια, τα ακροδεξιά κόμματα, που θα επωφεληθούν στο έπακρο από τα προβλήματα της οικονομικής δυσπραγίας, αλλά και τα εθνικά θέματα, από την άλλη μια «λαμπερή» προσωπικότητα, που, παρά τις αντιφάσεις και τους κραδασμούς, θα έχει την ικανότητα να απευθύνεται σε ένα κεντρώο ακροατήριο «για να φύγει ο Μητσοτάκης».
Τέσσερις χαμένοι μήνες
Την ίδια ώρα, το ΠΑΣΟΚ αισθάνεται να απειλείται από την πιθανή νεκρανάσταση του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς όμως να αντιτάσσει κά- ποιο «αντίδοτο». Στελέχη του ΠΑΣΟΚ επισημαίνουν ότι ήδη χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία ανάταξης, καθώς πέρασαν τέσσερις μήνες με έναν ηττημένο ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς Τσίπρα, με το ΠΑΣΟΚ να παραμένει σε μια ανεξήγητη αδράνεια.
Η υποτονική παρουσία του προέδρου του, Νίκου Ανδρουλάκη, η παράλυση στη λειτουργία των κομματικών οργάνων, η αδράνεια ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών, η απουσία προγραμματικού λόγου μέχρι σήμερα καθηλώνουν το ΠΑΣΟΚ σε έναν ρόλο του κόμματος του 12%, ποσοστού που απέ- σπασε στις εκλογές του Ιουλίου.
Ενόψει των ευρωεκλογών, διαγράφεται ο κίνδυνος, εφόσον η κινητικότητα στον ΣΥΡΙΖΑ αποκρυσταλλωθεί, όχι μόνο να αδυνατεί να απευθυνθεί σε ένα φρέσκο κεντρο- αριστερό ακροατήριο, αλλά ακόμα και να δει τις δυνάμεις του να μειώνονται. Κάτι που πόρρω απέχει από το όραμα του Ν. Ανδρουλάκη για μια ολική ανατροπή στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Το «big bang» στην περίπτωση αυτή θα αποτελέσει μια δυσάρεστη έκπληξη για το ΠΑΣΟΚ, αλλά και το αντίτιμο για την παρατεινόμενη πολιτική του αδράνεια.
Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο βίος του Στ. Κασσελάκη -ή της Εφης Αχτσιόγλου, εφόσον κάνει την έκπληξη- θα είναι ανθόσπαρτος στον ΣΥΡΙΖΑ. Αλλωστε, ο κίνδυνος διάσπασης ελλοχεύει, το Συνέδριο του Νοεμβρίου έρχεται και η πόλωση που καταγράφεται τα τελευταία 24ωρα θα αφήσει βαθιές πληγές. Η ορμητική είσοδος, ωστόσο, του κ. Κασσελάκη στα πολιτικά πράγματα δείχνει πως μπορεί το απρόοπτο και η έκπληξη να προέλθουν από το πουθενά σε ένα κουρασμένο πολιτικό σύστημα, με μια ευμετάβλητη κοινωνία, που ψάχνεται. Και αυτό αφορά τόσο την κυβερνητική παράταξη όσο και το ασθμαίνον ΠΑΣΟΚ.
Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά