Πόσο πιθανό μοιάζει σήμερα ένα τέτοιο σενάριο και γιατί η ουκρανική μηχανή μοιάζει έτοιμη να το αντιμετωπίσει αποτελεσματικά
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε ερώτηση σχετικά με το αν ανησυχούσε για στο ενδεχόμενο να υπάρξουν ρωσικές απόπειρες δολοφονίας του, είχε απαντήσει πως δεν είχε την πολυτέλεια να αναλώνεται σε τέτοιες σκέψεις.
«Αν το σκεφτόμουν συνεχώς, θα απομονωνόμουν, όπως κάνει ο Πούτιν ο οποίος δεν εγκαταλείπει το καταφύγιό του», είχε δηλώσει ο Ουκρανός ηγέτης σε συνέντευξή του στο CNN τον περασμένο μήνα.
Παρότι ο Ζελένσκι δεν θα ήθελε να σκέφτεται αυτό το σενάριο, αποτελεί πράγματι ένα πιθανό σενάριο, το οποίο, όπως αναφέρει δημοσίευμα του Politico, δεν γίνεται να αγνοήσουν οι υποστηρικτές του Ουκρανού προέδρου τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας.
Άλλωστε, από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ως σήμερα, ο Ζελένσκι έχει αποτελέσει μια προσωπικότητα-σύμβολο για τη Δύση, γεγονός που τον έχει θέσει αυτομάτως στο στόχαστρο.
Οπως υπενθυμίζει το δημοσίευμα του Politico, λίγες μόλις εβδομάδες μετά την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Μιχάιλο Ποντόλιακ, κορυφαίος σύμβουλος του Ζελένσκι, είχε αποκαλύψει ότι είχαν γίνει τουλάχιστον δώδεκα απόπειρες δολοφονίας του Ουκρανού προέδρου από ρωσικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων Τσετσένων και μισθοφόρων της Wagner.
Ο ίδιος ο Ζελένσκι, μάλιστα, σε μια συνάντηση μέσω Zoom στην οποία είχε έρθει σε επικοινωνία με Αμερικανούς γερουσιαστές κατά την πρώτη περίοδο της ρωσικής εισβολής, είχε δηλώσει ότι ίσως ήταν η τελευταία φορά που τον έβλεπαν ζωντανό.
Σύμφωνα με το Politico, οι κίνδυνοι σήμερα μοιάζουν σαφώς λιγότεροι σε σύγκριση με τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου. Παρόλα αυτά άπαντες στην ουκρανική κυβέρνηση και στο κοινοβούλιο της χώρας εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο κίνδυνος παραμένει.
Τον περασμένο Μάρτιο άλλωστε, επανήλθαν στο προσκήνιο φωνές που ζητούσαν τη δολοφονία του Ζελένσκι, όταν Ρώσοι σαμποτέρ κατά του Πούτιν που υποστηρίζονται από την Ουκρανία είχαν εισβάλει σε δύο ρωσικά χωριά στην περιφέρεια Μπριάνσκ. Τότε ο βουλευτής Μικαΐλ Ντελιάγκιν είχε δηλώσει ότι η «μόνη φυσιολογική απάντηση» στο περιστατικό είναι η «άμεση εξολόθρευση του Ζελένσκι».
Ακριβώς εξαιτίας της απειλής που διατρέχει για τη ζωή του, οι επισκέψεις που ο Ζελένσκι πραγματοποιεί στο εξωτερικό προγραμματίζονται πλέον με τη μεγαλύτερη δυνατή μυστικότητα.
Με δεδομένη την κρισιμότητα και το βάρος των εξελίξεων στο ουκρανικό μέτωπο, Ουκρανοί αξιωματούχοι αρνούνται να συζητήσουν εκτενώς – και κυρίως δημόσια – αυτό το «μακάβριο» – όπως σχολιάζει το Politico – ενδεχόμενο.
Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει μέριμνα και σχεδιασμός μπροστά σε κάθε πιθανό ενδεχόμενο. Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν είχε δηλώσει πέρυσι στο CBS τα εξής: «Οι Ουκρανοί έχουν σχέδια — για τα οποία δεν πρόκειται να μιλήσω ούτε να μπω σε λεπτομέρειες — τα οποία διαβεβαιώνουν ότι υπάρχει αυτό που θα ονομάζαμε “συνέχεια της διακυβέρνησης”, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».
Η διαδικασία «διαδοχής»
Οπως αναφέρει το Politico, σύμφωνα με το Σύνταγμα της χώρας, η διαδικασία της «διαδοχής» είναι σαφής. «Όταν ο πρόεδρος δεν είναι σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντά του, ο πρόεδρος της Βερχόβνα Ράντα της Ουκρανίας [του ουκρανικού κοινοβουλίου] είναι αυτός που αναλαμβάνει τα καθήκοντά του», δηλώνει ο Μίκολα Κνιαζίτσκι, βουλευτής της αντιπολίτευσης.
Παρόλα αυτά, ο πρόεδρος της ουκρανικής βουλής — Ρουσλάν Στέφαντσουκ, μέλος του κόμματος του Ζελένσκι — δεν φαίνεται να έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού της Ουκρανίας, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις.
«Αλλά δεν νομίζω ότι έχει σημασία», εξηγεί ο Αντριαν Καρατνίτσκι από το Eurasia Center του Atlantic Council. «Υπάρχει μια ισχυρή ηγετική ομάδα και νομίζω ότι θα βλέπαμε ένα είδος συλλογικής διακυβέρνησης», προσθέτει.
Το σχήμα αυτό πιθανότατα θα αποτελείται από τον Στέφαντσουκ, μαζί με τον Αντριι Γέρμακ, επικεφαλής του γραφείου του προέδρου, τον υπουργό Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα και τον υπουργό Άμυνας Ολέξιι Ρεζνίκοφ. Ο Βάλερι Ζαλούζνι θα παρέμενε ως ο κορυφαίος στρατηγός της χώρας.
Ο Καρατνίτσκι δηλώνει επίσης ότι θα ήλπιζε να δει σε κάποιον ρόλο την τηλεοπτική περσόνα, Serhiy Prytula, ο οποίος τώρα διευθύνει σημαντικές φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες και παρουσιάζει υψηλούς δείκτες εμπιστοσύνης στην κοινή γνώμη.
«Η χώρα έχει κατορθώσει να χτίσει πολύ ουσιαστική αλληλεγγύη και εθνική ενότητα, οπότε αν συνέβαινε κάτι στον Ζελένσκι, δεν θα είχε τόσο δραματική επίδραση όσο πιστεύεται», προσθέτει ο Καρατνίτσκι.
Σημειώνει επίσης, ότι η Ουκρανία έχει δημιουργήσει μια άριστα δομημένη διοικητική, στρατιωτική και διπλωματική μηχανή.
Η ιστορία, επίσης, συχνά αποδεικνύεται ιδιαιτέρως διδακτική. Οι εν δυνέμει «συνωμότες» κατά του Ζελένσκι θα μπορούσαν να διαβάσουν μια εργασία που γράφτηκε από τους ακαδημαϊκούς Benjamin Jones και Benjamin Olken για το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών της Αμερικής (NBER) σχετικά με την επίδραση στους θεσμούς και στον πόλεμο των 59 δολοφονιών εθνικών ηγετών που έλαβαν χώρα μεταξύ 1875 και 2004. «Οι δολοφονίες αυταρχικών ηγετών επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές στους θεσμούς της χώρας, ενώ οι δολοφονίες δημοκρατών όχι», ήταν το συμπέρασμα του κειμένου.
«Μια δολοφονία δεν άλλαξε ποτέ την ιστορία του κόσμου», δήλωσε με σιγουριά ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Ντισραέλι εβδομάδες αφότου ο Πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν δολοφονήθηκε από πυροβολισμούς ενώ παρακολουθούσε μια παράσταση στο θέατρο Ford της Ουάσιγκτον DC. Η δολοφονία είχε πράγματι μικρή επίδραση στην ανατροπή των μεταρρυθμίσεων της διοίκησής του.
Ο πιθανός «αδύναμος κρίκος»
Αν και ο θάνατος του Ζελένσκι θα αποτελούσε πράγματι ένα ψυχολογικό σοκ, ο Καρατνίτσκι εξηγεί ότι για να μετρηθεί ο πιθανός αντίκτυπός του χρειάζεται κανείς να σκεφτεί το πώς έχει μεταμορφωθεί η Ουκρανία από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της σε πλήρη κλίμακα.
Η εισβολή του Πούτιν – εν αγνοία του – οδήγησε στη σφυρηλάτηση μιας ισχυρής αίσθησης «ουκρανικού πατριωτισμού» και στη διαμόρφωση «ισχυρών θεσμών», εξηγεί ο Καρατνίτσκι.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι βασικοί παράγοντες στον αγώνα της Ουκρανίας ενάντια στις ρωσικές επιθέσεις είναι η ανθεκτικότητα των ενόπλων δυνάμεων, οι διοικητικές δυνατότητες της χώρας και οι νίκες που που λαμβάνουν χώρα στο μέτωπο», δηλώνει ο Κνιαζίτσκι, βουλευτής της αντιπολίτευσης. «Αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη σημασία όσον αφορά την πολιτική σταθερότητα της Ουκρανίας».
Εάν υπάρχει ένας αδύναμος κρίκος, μάλλον αυτός δεν βρίσκεται στο εσωτερικό της Ουκρανίας αλλά στους συμμάχούς της.
Οι Ουκρανοί έχουν διαμορφώσει μια ισορροπημένη άποψη για τον Ζελένσκι, εντοπίζοντας τόσο δυνατά σημεία όσο και αδυναμίες του. Ενώ έχει επαινεθεί για την εξαιρετική ηγεσία του κατά τη διάρκεια του πολέμου, έχει επίσης επικριθεί για λάθη — ιδίως επειδή δεν προετοιμάστηκε καλύτερα για μια εισβολή που θεωρούσε απίθανη.
Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, αντίθετα, αναδεικνύουν ακόμα τη «χαρισματική προσωπικότητα» του Ζελένσκι.
Η δυναμική του Ουκρανού προέδρου έχει αναμφίβολα κερδίσει τη συμπάθεια και τον θαυμασμό της κοινής γνώμης, από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο και από τις Βρυξέλλες έως τη Βαρσοβία. Η απώλεια του, λοιπόν, πιθανότατα θα άφηνε πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους έκπληκτους και αβέβαιους για το πως θα πορευτούν στη συνέχεια. Σύμφωνα με το Politico, ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να αυξήσει την πίεση για διαπραγματεύσεις και συμβιβασμούς.
Ωστόσο, δεν έχουμε να κάνουμε με έναν πόλεμο που αφορά την προσωπικότητα του Ζελένσκι. Και στην Ουκρανία τουλάχιστον, λίγοι αμφιβάλλουν ότι άλλοι ηγέτες, εξίσου άξιοι, θα μπορούσαν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων όπως συνέβη μετά την εισβολή.
Ο Γιάροσλαβ Αζνιούκ, Ουκρανός επιχειρηματίας, απέρριψε την πιθανότητα της δολοφονίας, αλλά εκτίμησε είπε ότι αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, η Ουκρανία δεν θα έχανε έδαφος στο πεδίο των μαχών.
«Ο Ζελένσκι ασκεί καλά τον ηγετικό του ρόλο σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς», είπε. «Ωστόσο, το συναίσθημα της απόλυτης πλειοψηφίας των Ουκρανών είναι ότι δεν θα τα παρατήσουμε ποτέ και ότι δεν θα υποταχτούμε ποτέ στη Ρωσία».
Πηγή: Politico