Όταν οι κάτοικοι διαμαρτυρήθηκαν οι δυνάμεις ασφαλείας τους διέλυαν βίαια και με σπρέι πιπεριού.
Έξι μήνες κλείνουν σήμερα από τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία, που προκάλεσαν μια ανείπωτη τραγωδία.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Διαχείρισης Καταστροφών (AFAD), οι νεκροί στην Τουρκία λόγω των σεισμών ανέρχονται μέχρι στιγμής σε 44.218.
Σήμερα οι άνθρωποι που βρίσκονται στις πληγείσες περιοχές, εκτός του ότι προσπαθούν να κλείσουν τις πληγές τους, τις σωματικές και τις ψυχικές, βρίσκονται αντιμέτωποι και με έναν ακόμη μεγάλο κίνδυνο.
Αμίαντος, πτώματα ανθρώπων και ζώων στους τεράστιους σωρούς από μπάζα
Τεράστια βουνά από μπάζα, τόσο μεγάλα που έχουν τη δική τους τοπογραφία, απειλούν τους κατοίκους των περιοχών, όπως μεταφέρει ο Guardian.
«Ο σωρός αποτελεί απειλή. Περιέχει αμίαντο και υπάρχουν ακόμα κομμάτια από πτώματα εκεί μέσα», λέει ο Yilmaz Can, ιδιοκτήτης ενός εστιατορίου με σούπες, σκουπίζοντας το μέτωπό του, απογοητευμένος που δεν μπορεί να ανοίξει τα παράθυρά του μέσα στην υγρασία του καλοκαιριού.
Οι κάτοικοι του καταυλισμού εμπορευματοκιβωτίων, μόλις λίγα μέτρα από το σωρό των ερειπίων, λένε ότι έχουν σταματήσει να βγαίνουν έξω τα βράδια. Ειδικά την ώρα που καταφθάνουν επιπλέον μηχανήματα για να κοσκινίσουν τα συντρίμμια, η σκόνη κατακλύζει τους καταυλισμούς, φέρνοντας μαζί της μολύνσεις των ματιών και δυσκολίες στην αναπνοή.
Το Samandağ είναι ένα από τα τουλάχιστον 18 σημεία όπου οι αρχές έχουν πετάξει μπάζα σε όλη την επαρχία Χατάι, μετά τους δύο ισχυρούς σεισμούς.
Έξι μήνες μετά την καταστροφή, οι κάτοικοι του Χατάι πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν τα επακόλουθα – και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του καθαρισμού στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Οι άνθρωποι που υποστηρίζονται από δικηγόρους και ακτιβιστές έχουν εμπλακεί τώρα σε έναν πικρό αγώνα με τις τοπικές αρχές που επιτρέπουν στις ιδιωτικές εταιρείες να αδειάζουν μπάζα σε ποτάμια, σε καταφύγια άγριας ζωής και σε κατοικημένες περιοχές.
«Οι κάτοικοι της περιοχής θα αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας τα επόμενα χρόνια»
«Θέλουμε οι αρχές να κάνουν το σωστό. Αν όχι, θέλουμε να καταλάβουν ότι θα υπάρξουν συνέπειες», λένε.
Οι φόβοι του Can για τον αμίαντο, που είναι καρκινογόνος, δεν είναι υπερβολικοί. Πριν από δύο μήνες, μια ομάδα από το Επιμελητήριο Μηχανικών Περιβάλλοντος της Τουρκίας (CMO) ανέλυσε οκτώ δείγματα από χωματερές σε όλο το Χατάι, συμπεριλαμβανομένου του σωρού στο Samandağ, και βρήκε στοιχεία αμιάντου σε όλα.
Οι εταιρείες που διαλύουν τα μπάζα και διαχωρίζουν τα υλικά υποχρεούνται να ψεκάζουν νερό για να σταματήσουν την εξάπλωση της σκόνης.
Αλλά τέτοιες προφυλάξεις είναι σπάνια ορατές στο Χατάι. Η CMO συμβουλεύει όσους ζουν κοντά στις χωματερές να φορούν μάσκες, προειδοποιώντας ότι «οι κάτοικοι της περιοχής θα αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας τα επόμενα χρόνια λόγω των κακών πρακτικών στη διαχείριση των αποβλήτων, ενώ ταυτόχρονα θα υπάρξει ρύπανση και οικολογική καταστροφή».
Ο σεισμός δημιούργησε 210 εκατ. τόνους ερειπίων
Ο δικηγόρος Ecevit Alkan πρέπει να φωνάξει για να ακουστεί πάνω από τον θόρυβο των φορτηγών που φέρνουν περισσότερα μπάζα στον σωρό στο Samandağ.
«Επέλεξαν τοποθεσίες κοντά σε δρόμους για να διευκολύνουν τις εταιρείες», λέει. «Εκεί πέρα υπάρχει ένα σχολείο, ένα που χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή. Τα μπάζα περιέχουν ό,τι μπορείτε να φανταστείτε: πετρέλαιο, ιατρικά απόβλητα, κομμάτια σωμάτων, νεκρά κατοικίδια ζώα. Ό,τι θα μπορούσε να υπάρχει σε ένα σπίτι έχει γκρεμιστεί και έχει μεταφερθεί εδώ».
Ο Alkan επικρίνει το γεγονός ότι οι τοπικές αρχές έδωσαν προτεραιότητα στην ταχύτητα έναντι της ασφάλειας στον καθαρισμό, τονίζοντας ότι η σωστή διαχείριση των καταστροφών θα έπρεπε να σημαίνει και την επιλογή των χώρων για τις χωματερές πριν από τον σεισμό. «Αρχικά, οι αρχές μας είπαν ότι αυτός ήταν ένας προσωρινός χώρος για τα μπάζα και ότι μετά από λίγο θα τα μετέφεραν κάπου αλλού. Αλλά δεν φαίνεται να τα μεταφέρουν πουθενά. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν συνέπειες για τα ψέματα», λέει.
Οι αρχικές εκτιμήσεις του ΟΗΕ έδειξαν ότι οι σεισμοί δημιούργησαν έως και 210 εκατ. τόνους ερειπίων, ενώ Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι τουλάχιστον 200.000 κτίρια καταστράφηκαν. Το Χατάι, μια εύφορη επαρχία με ελαιώνες και πορτοκαλεώνες μεταξύ των βουνών Νουρ και της Μεσογείου, επλήγη σοβαρά, γεγονός που επιδεινώθηκε από έναν τρίτο σεισμό 6,4 βαθμών στα μέσα Φεβρουαρίου.
Οι διαμαρτυρίες αντιμετωπίστηκαν με… σπρέι πιπεριού
Οι κάτοικοι της επαρχίας θεωρούν εδώ και καιρό ότι παραμελούνται από την κεντρική κυβέρνηση στην Άγκυρα.
Τώρα φοβούνται ότι οι αρχές έχουν θέσει τους ανθρώπους σε κίνδυνο με τον καθαρισμό. Η τοποθεσία του προσωρινού καταυλισμού για τους εκτοπισμένους στο Samandağ επιλέχθηκε τον Απρίλιο, δύο μήνες αφότου άρχισε να αναπτύσσεται η χωματερή.
«Οι αρχές δεν έχουν καθαρίσει ούτε τη μισή καταστροφή στο Samandağ. Ο φόβος μας είναι ότι ο σωρός θα μεγαλώσει – πού θα πετάξουν όλα τα μπάζα, πού θα χωρέσουν;» αναρωτιέται ο Alkan, ο οποίος προσθέτει ότι όταν οι άνθρωποι πραγματοποίησαν διαμαρτυρίες κατά της χωματερής, οι δυνάμεις ασφαλείας τις διέλυαν βίαια, μεταξύ άλλων και με σπρέι πιπεριού.
«Η παρανομία είναι τεράστια, κανείς δεν αναγνωρίζει τα δικαιώματα κανενός».
Οι φόβοι των γιατρών
Ο δήμαρχος του Χατάι, Lütfü Savaş, κατηγορεί την υπηρεσία διαχείρισης καταστροφών της Τουρκίας, Afad, για τις τοποθεσίες των χωματερών, οι οποίες, όπως λέει, επιλέχθηκαν τις ημέρες αμέσως μετά τους σεισμούς. Η έλλειψη προσοχής κατά το χειρισμό των τοξικών μπάζων και η δημιουργία σκόνης που καταπλάκωσε τις κοινότητες ήταν, λέει, συνέπεια της προσπάθειας των εργαζομένων να «δουλέψουν γρήγορα και να βγάλουν χρήματα».
Ο Savaş, γιατρός, λέει ότι γνωρίζει και ανησυχεί για το περιεχόμενο των συντριμμιών, ιδίως για τα επιβλαβή μικροσωματίδια και τον αμίαντο.
«Πρόκειται για ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ζήτημα. Από τη μία πλευρά, οι άνθρωποι θέλουν να επανέλθουν στις ράγες και πρέπει να απαλλαγούμε γρήγορα από τα κατεστραμμένα κτίρια. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει ιδανικό μέρος για την απόρριψη των συντριμμιών. Όμως τα μπάζα θα πρέπει να απομακρυνθούν με μεγαλύτερη προσοχή, με λιγότερη ζημιά στο περιβάλλον και στους ζωντανούς», λέει.
Ο Alkan, μαζί με άλλους δικηγόρους από τον δικηγορικό σύλλογο του Χατάι, μηχανικούς περιβάλλοντος και τον τουρκικό ιατρικό σύλλογο, κατέθεσε αγωγή κατά της κυβέρνησης του Χατάι, απαιτώντας την άμεση διακοπή της απόρριψης μπάζων σε κατοικημένες περιοχές, υγροτόπους, ελαιώνες και κοντά σε καταυλισμούς για εκτοπισμένους. Η αγωγή επισημαίνει ότι η χωματερή στο Samandağ περιέχει αμίαντο, βαρέα μέταλλα, λύματα και ιατρικά απόβλητα και ότι ο χώρος έχει επεκταθεί πολύ πέρα από τα όρια που έχουν συμφωνηθεί από τις αρχές.
«Η αγωγή είναι ένα σημείωμα στην ιστορία», λέει ο Αλκάν. «Όταν έρθει η ώρα που οι άνθρωποι θα διαγνωστούν με ασθένειες που σχετίζονται με τον αμίαντο, θα δουν τι καταθέσαμε στο δικαστήριο», συμπληρώνει.
«Μας περιμένει ένας μεγαλύτερος κίνδυνος από τον σεισμό»
Η Fehmiye Miçoğulları, ιδιοκτήτρια ενός ψαροταβέρνας με παράθυρα από τη μία πλευρά που βλέπουν στη Μεσόγειο και από την άλλη στα ερείπια, λέει ότι είδε τα πουλιά που επέστρεφαν στον υγρότοπο να μειώνονται σε αριθμό. Όταν ο άνεμος φυσάει τη σκόνη από τη χωματερή προς το εστιατόριό της, η ίδια, μαζί με το προσωπικό και τους πελάτες της, αναγκάζονται τακτικά να φύγουν, λέει.
«Οι άνθρωποι παθαίνουν αλλεργικές αντιδράσεις, τα μάτια τους κοκκινίζουν και έχουν φαγούρα», λέει. «Αυτού του είδους τα προβλήματα υγείας θα επιδεινωθούν και οι άνθρωποι δεν έχουν επίγνωση του κινδύνου. Μας περιμένει ένας μεγαλύτερος κίνδυνος από τον σεισμό.
