Η πυραυλική επίθεση στην Οδησσό, λίγες εκατοντάδες μέτρα από το σημείο στο ιστορικό λιμάνι της πόλης όπου περπατούσαν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, άνοιξε μια συνολικότερη συζήτηση για την κατάσταση των ελληνορωσικών σχέσεων, ενώ σε ένα πιο συγκεκριμένο θέμα έφερε ξανά στην επιφάνεια τη σύνδεση των αιτημάτων της Ουκρανίας για συστήματα αεράμυνας, με την ανάγκη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για άμεση αντικατάσταση των υφισταμένων ρωσικής κατασκευής μικρής, μέσης και μεγάλης εμβέλειας αντιαεροπορικών συστημάτων (S-300, TOR-M1 και OSA-AK). Σε επίπεδο επιχειρησιακό, η απάντηση έχει δοθεί λίγο μετά την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, το 2022, και έδειχνε στην κατεύθυνση της αντικατάστασης των υφιστάμενων και παρωχημένων σε σημαντικό βαθμό ρωσικών συστημάτων με δυτικής τεχνολογίας αντιαεροπορικά. Τα ρωσικά αντιαεροπορικά του Στρατού Ξηράς (Σ.Ξ.) και της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) είναι κατασκευασμένα με βάση το είδος απειλών που αντιμετώπιζαν οργανωμένες Ενοπλες Δυνάμεις τις δεκαετίες ’80 και ’90.
Η επανειλημμένη άρνηση του κ. Μητσοτάκη στα αιτήματα των Ουκρανών αλλά και των Αμερικανών για παραχώρηση των ελληνικών S-300 (PMU-1) είχε μια γενικότερη πολιτική βάση, καθώς, επίσης, και τη δηλωμένη αδυναμία των ΗΠΑ να παραχωρήσουν κάποιο σύστημα που θα αντικαθιστούσε ταυτοχρόνως τα παρωχημένα ρωσικά αντιαεροπορικά.
Τους τελευταίους μήνες, οι συζητήσεις με τις ΗΠΑ είναι εντατικές και η Αθήνα επιχειρεί να εξασφαλίσει μια πυροβολαρχία Patriot, η οποία θα είναι πολλαπλώς πιο αποτελεσματική από τους απαξιωμένους S-300 που βρίσκονται στη Κρήτη. Σύμφωνα με πληροφορίες, το συγκεκριμένο ενδεχόμενο δεν ήταν μακριά μετά το επεισόδιο της Οδησσού. Ωστόσο, στην Αθήνα εκφράζονταν επιφυλάξεις μετά τη συνάντηση του Ζελένσκι με τον Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Κυβερνητικοί παράγοντες εξηγούσαν την ετοιμότητα του Ουκρανού προέδρου να δώσει ρόλο στον Τούρκο ομόλογό του ως προβληματική για τα ελληνικά συμφέροντα. Ανεξαρτήτως αυτών των ενστάσεων, τυχόν αποδέσμευση πυροβολαρχίας Patriot θα διευκολύνει την Αθήνα να αποδεσμεύσει τους S-300, όπως έχουν ζητήσει επανειλημμένως και οι Αμερικανοί. Υπενθυμίζεται πως λίγες ώρες πριν από την αναχώρηση του κ. Μητσοτάκη για την Οδησσό, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Αντονι Μπλίνκεν, τηλεφώνησε και ευχαρίστησε την Ελλάδα για τις «συνεχιζόμενες συνεισφορές» της Αθήνας στην άμυνα της Ουκρανίας.
Είναι απολύτως σαφές ότι στην Αθήνα αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμη, ωστόσο, η πίεση του χρόνου είναι ασφυκτική αφού είναι απολύτως σαφές ότι το όριο ζωής των υφισταμένων ρωσικών συστημάτων είναι εξαιρετικά περιορισμένο, λόγω των κυρώσεων, οι οποίες προεξοφλείται ότι θα παραμείνουν για πολλά χρόνια.
Η κατάσταση είναι αρκετά χειρότερη στα νησιά, καθώς τα TOR-M1 και τα απαρχαιωμένα OSA-AΚ, με θεωρητική εμβέλεια 12 και 24 χλμ. αντιστοίχως, είναι ξεπερασμένα προ πολλού από τις τεχνολογικές εξελίξεις και δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να συμβάλουν αποτελεσματικά στην άμυνα από απειλές που μπορεί να πλήξουν στόχους από πολύ μεγαλύτερη απόσταση. Επιπλέον, είναι ευάλωτα σε χτυπήματα από όλα τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροχήματα (UAV). Στην Αθήνα, έχει ήδη αποφασιστεί σε όλα τα δυνατά επίπεδα ότι η αεράμυνα των νησιών πρέπει να εναρμονιστεί με τα δυτικά πρότυπα και για τον σκοπό αυτόν έχουν ήδη επιλεγεί ισραηλινής κατασκευής συστήματα. Ανάμεσα σε αυτά είναι κάποια από τις ενισχυμένες εκδοχές μέσης εμβέλειας του συστήματος Barak και του David’s Sling είτε στην ισραηλινή μορφή του (Sky Capture) είτε στην εξαγώγιμη εκδοχή του, η οποία συμπαράγεται από αμερικανικές εταιρείες και θα μπορούσε να εμπλέξει και τις ΗΠΑ ως διαμεσολαβητή. Το μοντέλο τριγωνικής ανταλλαγής με τη Γερμανία (όταν παραχωρήθηκαν 40 ΒΜΡ-1 έναντι ισάριθμων ανώτερων από κάθε άποψη τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης Marder) είναι μεν θεμιτό, όμως, στην πράξη ήταν εξαιρετικά αργής εξέλιξης.
Η Αθήνα βρίσκεται τους τελευταίους μήνες σε ανοιχτή γραμμή με την Ουάσιγκτον για την παροχή μιας πυροβολαρχίας.
Συνολικά, η Αθήνα έχει παραχωρήσει έως τώρα στην Ουκρανία πολυβόλα, αντιαρματικούς πυραύλους, σφαίρες, οβίδες και οβιδοβόλα, είτε ως δωρεά είτε πουλώντας σε άλλα κράτη, τα οποία με τη σειρά τους τα παραχωρούν στο Κίεβο.
Τι έχουμε ήδη δώσει
Συγκεκριμένα, όπως παρουσιάζει με λεπτομέρεια σήμερα η «Κ», η Αθήνα έχει παραχωρήσει τα εξής όπλα και πυρομαχικά:
• 1.000 αντιαρματικά RPG-18 των 64 χιλιοστών.
• Περίπου 6 εκατ. σφαίρες 7,62 χιλιοστών (για διαφόρων τύπων τυφέκια ή πολυβόλα).
• 400 τυφέκια μάχης τύπου καλάσνικοφ (ΑΚ-47).
• 50 αντιαεροπορικούς πυραύλους τύπου Stinger και 20 σκανδάλες για το συγκεκριμένο σύστημα.
• 1.000 πυραύλους για μηχανοκίνητους εκτοξευτές τύπου RM-70 (από ένα απόθεμα που ξεπερνάει τις 200.000 πυραύλους).
• 200 αυτόματα τυφέκια τύπου FN.
• Εχουν πωληθεί συνολικά 50.000 βλήματα διαμετρήματος 105 χιλιοστών, 20.000 διαμετρήματος 155 χιλιοστών και 5.000 μεγαλύτερου διαμετρήματος 203 χιλιοστών προς τις ΗΠΑ, οι οποίες ανέλαβαν να προωθήσουν τα πυρομαχικά στην Ουκρανία.
• Τελευταία πώληση ήταν εκείνη 32 ρυμουλκούμενων οβιδοβόλων διαμετρήματος 105 χιλιοστών τύπου Μ101Α1 προς την Τσεχία, η οποία τα προωθεί στη συνέχεια στην Ουκρανία. Τα συγκεκριμένα οβιδοβόλα παραχωρήθηκαν από τις ΗΠΑ στις Ενοπλες Δυνάμεις μεταξύ των δεκαετιών του 1950 και του 1960.
Τι ζητούν
Οι Ουκρανοί ζητούν, επίσης, βλήματα και αντιαρματικούς εκτοξευτήρες τύπου Milan, λέμβους διαστάσεων 7 και 11 μέτρων για τη χρήση από τις ειδικές δυνάμεις τους, όπως και οτιδήποτε συνδέεται με τις παρεμβολές σε κάθε είδους συχνότητα. Ιδίως ως προς το τελευταίο, είναι σαφές ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει ενισχυμένες δυνατότητες. Η Αθήνα έχει προσφέρει, επιπλέον, την παροχή εκπαίδευσης σε στελέχη των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων πάνω σε διάφορα ζητήματα. Το πιο σημαντικό είναι η εκπαίδευση χειριστών τύπου F-16 για τα αεροσκάφη που παραχωρούν διάφορες δυτικές χώρες στην Ουκρανία. Η συγκεκριμένη συμφωνία, πάντως, δεν έχει προχωρήσει ακόμη.
Αλεξανδρούπολη
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ως σημείο εισόδου των δυνάμεων του ΝΑΤΟ από και προς τη Μεσόγειο, νότιο άκρο του άξονα που ξεκινάει από τη Βαλτική και ενώνει τη βόρεια αυτή θάλασσα με το Αιγαίο, αποτελεί το πιο ισχυρό επιχείρημα του πρακτικού ρόλου που διαδραματίζει η Ελλάδα για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Η Αλεξανδρούπολη αποτελεί πραγματικό «σωσίβιο» για τη Βουλγαρία, η οποία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία βρίσκεται εξαρτημένη σε σημαντικό βαθμό από την πρόσβαση που της δίνεται σε διεθνή ύδατα μέσω του Αιγαίου. Παράλληλα, η Αλεξανδρούπολη μειώνει τον χρόνο μεταφοράς υλικών και όπλων προς την Ουκρανία, γεγονός το οποίο δίνει στην Ελλάδα ένα άνευ προηγουμένου στρατηγικό βάθος. Η στρατηγική αξία της Αλεξανδρούπολης παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζεται από τους Αμερικανούς, δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής από την Αθήνα, στον βαθμό που θα ήταν δυνατόν.
Βασίλης Νέδος-kathimerini.gr