«Ακόμα και οι τραπεζίτες χρησιμοποιούν καμιά φορά την καρδιά τους». Με αυτή τη φράση, ο Μάριο Ντράγκι, ο πρώην ισχυρός άνδρας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποχαιρέτησε την ιταλική πολιτική σκηνή, καθώς υπέβαλε και επίσημα χθες την παραίτησή του από την Πρωθυπουργία, με τη γειτονική χώρα να οδεύει τώρα σε πρόωρες εκλογές, στις 25 Σεπτεμβρίου.
Η παραίτησή του είχε σχεδόν προεξοφληθεί, καθώς την προηγούμενη εβδομάδα άνοιξε -για πρώτη φορά από το Φεβρουάριο του 2021- παράθυρο εξόδου του από το πολιτικό σκηνικό της γειτονικής χώρας, σοκάροντας τη διεθνή κοινότητα. Με δεδομένο ότι ο «σούπερ Μάριο» του χρηματοπιστωτικού συστήματος δε συνήθιζε να λειτουργεί εν ψυχρώ σε όλη του τη δημόσια διαδρομή, τα πολιτικά πράγματα είχαν δρομολογηθεί τις τελευταίες ημέρες για την Ιταλία, η οποία πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη, πέρα από τις πρόωρες κάλπες, με ένα πρωτοφανές δημοσιονομικό αδιέξοδο, λόγω του σχεδόν μη βιώσιμου δημόσιου χρέους της.
Μολονότι «η κυβέρνηση παραμένει στη θέση της για τον χειρισμό των τρεχουσών υποθέσεων», όπως ανακοίνωσε η ιταλική προεδρία, μετά την παραίτηση Ντράγκι τίποτα δεν παραμένει ίδιο για τη γειτονική χώρα. Για το λόγο αυτό, ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, Σέρτζιο Ματαρέλα ζήτησε από τον Μάριο Ντράγκι να παραμείνει υπηρεσιακός πρωθυπουργός, έχοντας ο ίδιος προτείνει τον ισχυρό άνδρα της παγκόσμιας οικονομίας ως τον καταλληλότερο για Πρωθυπουργό της χώρας, ενάμιση χρόνο πριν.
Η «εποχή Ντράγκι», ωστόσο, έληξε άδοξα και το ζητούμενο για τη γειτονική χώρα συνιστά πλέον η διαφύλαξη της οικονομικής σταθερότητας, αλλά και του σπρεντ σε χαμηλά επίπεδα, αφού χθες ξεπέρασε τις 240 μονάδες, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο. Χαρακτηριστικά, οι αποδόσεις των ιταλικών 10ετων ομολόγων έφτασαν στο 3,75% και υποχώρησαν περίπου στο 3,60%, προβληματίζοντας σοβαρά τους επενδυτές.
Με δεδομένο ότι «δεν υπάρχουν προοπτικές για τη σύσταση μιας νέας κυβερνητικής πλειοψηφίας», όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της χώρας, η Ιταλία τελεί ήδη σε προεκλογική τροχιά, με τις κάλπες να ανοίγουν στις 25 Σεπτεμβρίου, αφού η λύση της συγκρότησης κυβέρνησης εθνικής ενότητας απέβη άκαρπη.
Στην προεκλογική περίοδο, όμως, την ατζέντα αναμένεται να θέσουν οι χρηματοπιστωτικές αγορές, καθώς η κατάρρευση της ιταλικής κυβέρνησης μπορεί να επαναφέρει σε κατάσταση κρίσης τις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων. Σημάδια ανησυχίας των επενδυτών διαφαίνονται τις τελευταίες ημέρες όλο και πιο συχνά στον ορίζοντα, δηλαδή από τη στιγμή που ο Μάριο Ντράγκι γνωστοποίησε την επιθυμία του να παραιτηθεί, αφού το προβάδισμα λαϊκιστικών, δεξιόστροφων πολιτικών κομμάτων θα σημάνει την είσοδο σε μια βαθιά και γενικευμένη πολιτική κρίση για τη χώρα, αν μεταφραστεί σε εκλογικό θρίαμβο.
Για πρώτη φορά, άλλωστε, εδώ και πενήντα χρόνια οι Ιταλοί καλούνται να ψηφίσουν φθινόπωρο, καθώς αυτή η περίοδος συμπίπτει παραδοσιακά με τη σύνταξη του προϋπολογισμού, με τις κάλπες να στήνονται συνήθως άνοιξη. Συνυπολογίζοντας μια τυχόν νέα έξαρση του κορωνοϊού, αλλά και τις έντονες θερμοκρασίες του καλοκαιριού, η προεκλογική εκστρατεία εκτιμάται περιορισμένη, αλλά όχι υποτονική, αφού τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα έχουν ήδη μπει με φορά στην προεκλογική κούρσα, μετά την απομάκρυνση Ντράγκι.
Της κούρσας φαίνεται να ηγείται το ακροδεξιό κόμμα «Αδέλφια της Ιταλίας» με επικεφαλής τη Τζόρτζια Μελόνι, ενώ δίπλα της σχεδόν συμπαρατάσσονται το Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και ο Ματέο Σαλβίνι, αθροίζοντας δυνάμεις με προοπτική να σχηματίσουν έναν ακροδεξιό, λαϊκιστικό και ευρωσκεπτικιστικό κυβερνητικό συνασπισμό.
Απέναντι στον παροξυσμό του λαϊκισμού, ο Μάριο Ντράγκι τόνισε, πριν κλείσει οριστικά την πόρτα της Πρωθυπουργίας πίσω του, πως «πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που σχετίζονται με την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τον πληθωρισμό και το κόστος της ενέργειας», αφήνοντας έναν πρώτο οδικό χάρτη για την νέα κυβέρνηση.
Παράλληλα, υπενθύμισε ότι η όποια κυβέρνηση σχηματιστεί μετά τις 25 Σεπτεμβρίου, θα πρέπει να εφαρμόσει το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο επιτρέπει την εκταμίευση δισεκατομμυρίων ευρώ για τις ανάγκες της ιταλικής οικονομίας, μετά από την ολοκλήρωση σειράς συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων.
Καθώς τα δύσκολα είναι μπροστά για τη γειτονική χώρα, αναλυτές εκτιμούν ήδη ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος, μέχρις ότου συγκροτηθεί σε σώμα η νέα κυβέρνηση, πολύ περισσότερο όταν ο Μάριο Ντράγκι παραιτήθηκε, καθώς δεν μπόρεσε να πείσει όλα τα πολιτικά κόμματα της χώρας του για την αναγκαιότητα εθνικής συνεννόησης αυτήν την περίοδο.
Αυτή η έλλειψη εθνικού βηματισμού είχε ως αποτέλεσμα τα ιταλικά ομόλογα και μετοχές ιταλικών εταιριών να ξεπουλήσουν χθες μετά την παραίτηση Ντράγκι, καθώς μεγάλη μερίδα αναλυτών θεωρεί ότι η γειτονική χώρα θα «παγώσει» το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεών της, αλλάζοντας επιπλέον τις παραδοσιακές ισορροπίες της σε σχέση με την ΕΕ.
Στην ειρωνεία της Ιστορίας ήρθε να προστεθεί το γεγονός ότι την ίδια ώρα με την επισημοποίηση της παραίτησης Ντράγκι, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, της οποίας ο ίδιος προϊστατο επί σειρά ετών με μεγάλη επιτυχία, ανακοίνωνε την αύξηση επιτοκίων για πρώτη φορά μετά από 11 χρόνια, μαζί με ένα νέο εργαλείο για την μείωση των σπρεντ, λύνοντας μερικώς τα χέρια στην Ρώμη και τον πρώην Πρόεδρο της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι.
Στην κατεύθυνση αυτή, η απομάκρυνση Ντράγκι σηματοδοτεί και το τέλος της διεθνούς αξιοπιστίας της Ιταλίας, αφού σε πολύ μεγάλο βαθμό την αντλούσε από το προσωπικό πολιτικό κεφάλαιο του «Σούπερ Μάριο» των αγορών. Ήδη, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντιμίρ Ζελένσκι ευχαρίστησε τον πρώην Ιταλό Πρωθυπουργό για την «ακλόνητη υποστήριξή του» μέσω twitter και πρόσθεσε πως «είμαι πεπεισμένος ότι η ενεργή υποστήριξη του ιταλικού λαού στην Ουκρανία θα συνεχιστεί». Δημόσιο ευχαριστώ απηύθυνε με tweet του προς τον Μάριο Ντράγκι και ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΕΛΚ.
Στον αντίποδα, την ετοιμότητά της για αλλαγή σελίδας στην Ιταλία εξέφρασε μέσω twitter η Τζόρτζια Μελόνι, επικεφαλής του κόμματος «Αδέλφια της Ιταλίας», σχολιάζοντας πως «είχαμε τρία διαφορετικά θέματα με τρεις διαφορετικές πλειοψηφίες. Δούλεψε κανένα από αυτά; όχι. Γιατί οι μόνοι που δουλεύουν είναι αυτοί με συνεκτική πλειοψηφία. Λόγος στους Ιταλούς. Άμεσες εκλογές», η οποία επιχειρεί τα τελευταία δύο χρόνια να αποκαταστήσει τη δημόσια εικόνα της στα χνάρια της Μαρίν Λεπέν, κρύβοντας δηλαδή το νεοφασιστικό της υπόβαθρο πίσω από το αυξημένο κόστος ζωής.
Συνοψίζοντας την κατάσταση, «η Ιταλία προδόθηκε» ανέφερε το χθεσινό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας La Repubblica αποτυπώνοντας το μποϊκοτάζ των λαϊκιστικών κομμάτων στις ψηφοφορίες για την ψήφο εμπιστοσύνης υπέρ της κυβέρνησης Ντράγκι, με πρώτο το Κίνημα Πέντε Αστέρων.
Σε αυτό, το φορτισμένο πολιτικό κλίμα, η ιταλική Βουλή ξέσπασε σε ένα παρατεταμένο χειροκρότημα υπέρ του Μάριο Ντράγκι στο άκουσμα της παραίτησής του, ενώ πολλοί βουλευτές σηκώθηκαν όρθιοι, για να τον αποχαιρετίσουν τιμητικά. «Ευχαριστώ. Ακόμη και οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν καρδιά» ανταπάντησε ο Μάριο Ντράγκι κι ενώ το Χρηματιστήριο της Ιταλίας σημείωνε ήδη πτώση άνω του 2%, πριν στεγνώσει το μελάνι της υπογραφής στην παραίτησή του.