Οι φυλακές στο Πακιστάν βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, καθώς είναι υπερπλήρεις, ανθυγιεινές, στερούνται βασικών εγκαταστάσεων και αδιάφορες για τις ανάγκες των γυναικών κρατουμένων. Ακόμη και ο φυλακισμένος πρώην πρωθυπουργός Imran Khan αναγκάστηκε να μείνει σε ένα μικρό, βρώμικο κελί φυλακής. Οι προσπάθειες για προοδευτικές μεταρρυθμίσεις σταματούσαν ξανά και ξανά στο Πακιστάν, αφήνοντας το σωφρονιστικό σύστημα μολυσμένο από περιβάλλοντα της μεσαιωνικής εποχής ακόμη και σήμερα.
Ο αριθμός των κρατουμένων που μπορούν να στεγάσουν οι φυλακές του Πακιστάν είναι 64.099. Ωστόσο, ο πληθυσμός των κρατουμένων είναι πάνω από 100.366, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ την προβλεπόμενη χωρητικότητα. «Λόγω έλλειψης υποδομών, τα τμήματα των φυλακών συχνά δεν χώριζαν τους κρατούμενους από τους καταδικασμένους εγκληματίες. Δεν υπάρχει σύστημα ταξινόμησης που να βασίζεται στη συμπεριφορά που να διαχωρίζει τους μικροπαραβάτες από τους βίαιους εγκληματίες», ανέφερε μια έκθεση της αμερικανικής κυβέρνησης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Πακιστάν.
Ορισμένες φυλακές έχουν 200 τοις εκατό πληθυσμό της προγραμματισμένης πρόσληψης. Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός του σωφρονιστικού και δικαστικού προσωπικού είναι περιορισμένος, γεγονός που βλάπτει τις προοπτικές των κρατουμένων να αποκτήσουν τις νόμιμες εγκαταστάσεις και ανακούφιση από τα δικαστήρια. «Στη σύγχρονη εποχή η φιλοσοφία των φυλακών έχει επικεντρωθεί στην αποκατάσταση των εγκληματιών, αλλά όταν είναι υπερπλήρη, τότε επηρεάζει αρνητικά τη ζωή των κρατουμένων», δήλωσε ο Mukhtyar Nabi, κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο Quaid-i-Azam που εδρεύει στο Ισλαμαμπάντ.
Το Πακιστάν είναι μεταξύ των χωρών που έχουν τις πιο υπερπληθυσμένες φυλακές, αποκάλυψε η Human Rights Watch (HRW). Τόνισε θέματα όπως προβλήματα υγείας λόγω συνωστισμού, παραβίασης βασικών δικαιωμάτων και κακοδιακυβέρνησης. «Οι κακές υποδομές και η διαφθορά έχουν αφήσει τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στις φυλακές σε πολύ μεγάλο βαθμό. Τα περισσότερα νοσοκομεία φυλακών δεν διαθέτουν επαρκείς προϋπολογισμούς για ιατρικό προσωπικό, βασικό εξοπλισμό», ανέφερε.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας που οδήγησε ο Covid και αργότερα μετά τις μεγάλες πλημμύρες το 2022, οι κρατούμενοι ήταν εξαιρετικά ευάλωτοι στο να κολλήσουν ασθένειες χάρη στον συνωστισμό, την κακή υγιεινή και την έλλειψη εγκαταστάσεων. «Με τις μολύνσεις και τους θανάτους να αυξάνονται καθημερινά, ο συνωστισμός στις φυλακές του Πακιστάν είναι μια ωρολογιακή βόμβα… Δεν είναι μυστικό ότι οι φυλακές του Πακιστάν ήταν επικίνδυνα υπερπλήρεις ακόμη και πριν χτυπήσει ο COVID-19», δήλωσε ο Rimmel Mohydin, πρώην αγωνιστής της Διεθνούς Αμνηστίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid.
Η HRW είπε ότι οι περισσότεροι από τους κρατούμενους δικάζονταν, ακόμη και επειδή πολλοί δεν είχαν πρόσβαση σε νομική βοήθεια. Εκτός από το ανθυγιεινό και ανεπαρκές φαγητό, το βρώμικο νερό και τις ανθυγιεινές συνθήκες, οι κρατούμενοι σε όλες σχεδόν τις φυλακές του Πακιστάν βασανίστηκαν και κακομεταχειρίστηκαν, καθώς οι αξιωματούχοι ατιμωρήθηκαν για διαφθορά και καταχρηστική συμπεριφορά.
Οι ανήλικοι παραβάτες είναι ευάλωτοι στο να γίνουν σκληροί εγκληματίες χάρη στο περιβάλλον μέσα στις φυλακές του Πακιστάν, δήλωσε ο δημοσιογράφος Sajjar Shabbir. «Οι κρατούμενοι υπόκεινται κατηγορηματικά σε απανθρωποποίηση, η οποία συμβάλλει στην απώλεια της ταυτότητάς τους. Το σύστημα των φυλακών επιβάλλει μια άκαμπτη συμβολική τάξη που υπονομεύει την ικανότητα των κρατουμένων να οικοδομούν μια συνεκτική αίσθηση του «εαυτού»», είπε.
Οι γυναίκες κρατούμενες βρίσκονται σε χειρότερη θέση. Υπάρχουν μόνο 24 εργαζόμενοι για χιλιάδες γυναίκες κρατούμενες στο Πακιστάν. Δεν τους παρέχονται οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις όπως ψυχιατρικός έλεγχος, συμβουλευτική και ιατρική περίθαλψη για γυναικολογικές και μαιευτικές ανάγκες. Παρά το γεγονός ότι το Πακιστάν είναι συμβαλλόμενο μέρος σε διεθνείς συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των Κανόνων της Μπανγκόκ, δεν υπάρχει μηχανισμός για τις γυναίκες κρατούμενες να αναφέρουν κακοποίηση και παρενόχληση στις φυλακές.
Η πλειονότητα των γυναικών κρατουμένων στις φυλακές του Πακιστάν υποβλήθηκαν σε σεξουαλική παρενόχληση και σεξουαλική βία από τους φύλακες των φυλακών, σύμφωνα με έρευνες του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC). «Κατά τη διάρκεια ερευνών στις φυλακές, το UNODC διαπίστωσε επικράτηση της αυτοκτονικής κατάθλιψης, των διαταραχών ύπνου και άλλων ψυχικών ασθενειών μεταξύ των γυναικών κρατουμένων. Κανένας γυναικολόγος δεν ήταν διαθέσιμος για να παρακολουθήσει γυναίκες κρατούμενες στο Παντζάμπ», ανέφερε.
Το Think Tank Justice Project Pakistan (JPP) πραγματοποίησε έρευνα στη φυλακή στο Faisalabad, η οποία αποκάλυψε ότι 82 από τις 134 γυναίκες κρατούμενες αντιμετώπισαν σεξουαλική βία ενώ 72 αναγκάστηκαν να βγάλουν ρούχα. «Γυναίκες και γυναίκες κρατούμενες υπόκεινται σε βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της κράτησης με συγκεκριμένο φύλο. Βιώνουν «ψυχολογικό και σεξουαλικό τραύμα»», ανέφερε η JPP στην έκθεση που υποβλήθηκε στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ο Χαν αποκάλεσε το δωμάτιο της φυλακής όπου στεγαζόταν «κελί θανάτου» όπου στερούνταν τα βασικά δικαιώματα, ενώ κατηγόρησε τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους ότι χρησιμοποίησαν ψυχολογικές τακτικές για να τον σπάσουν. Το σύστημα φυλακών του Πακιστάν εξακολουθεί να βασίζεται σε αποικιακό μοντέλο 200 ετών, δήλωσε ο Δρ Qadeer Alam, Βοηθός Γενικός Επιθεωρητής Φυλακών στο Punjab. «Οι περισσότερες φυλακές στο Πακιστάν είναι λείψανα της εποχής της αποικιοκρατίας και τώρα είναι εξαιρετικά υπερπλήρεις, με τρία έως πέντε άτομα να μοιράζονται ένα κελί που έχει κατασκευαστεί για έναν», είπε.