Γιάννης Νικήτας
Στα πλαίσια της ελληνικής έκθεσης αμυντικών συστημάτων η σουηδική SAAB παρουσιάζει τις δυνητικές λύσεις για το μέλλον των Erieye EMB-145 AEW&C της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) ή πιο γνωστά ως ΑΣΕΠΕ (Αεροφερόμενο Σύστημα Εγκαίρου Προειδοποίησης και Ελέγχου) της 380 Μοίρας «Ουρανός».
Ο εκσυγχρονισμός των ελληνικών ΑΣΕΠΕ της 380 Μοίρας «Ουρανός» θα αύξανε κατακόρυφα τις δυνατότητες των ιπτάμενων ραντάρ της ΠΑ στους εξής άξονες:
Αρχικά να τονίσουμε πως τα ΑΣΕΠΕ της ΠΑ δεν εκσυγχρονίζονται στο επίπεδο του GlobalEye. Εκσυγχρονίζονται σε ένα παρεμφερές επίπεδο όχι όμως ακριβώς στο GlobalEye.
Εκτός του ραντάρ PS-890 το EriEye ώς ολοκληρωμένο σύστημα AEW&C, ενσωματώνει ένα δευτερεύον ραντάρ επιτήρησης SSR (Secondary Surveillance Radar), σύστημα IFF (Identification Friend or Foe), σύστημα ηλεκτρονικών αντιμέτρων (ECM) και αντι-αντιμέτρων (ECCM) που ονομάζεται ESM (Electronic Support Measures), σύστημα ζεύξης δεδομένων (Data Link), συστήματα διοίκησης και ελέγχου, πέντε κονσόλες (μπορεί να εφοδιαστεί και με έκτη), ασυρμάτους συχνοτήτων VHF/UHF, σύστημα ενδοεπικοινωνίας καθώς και σύστημα κρυπτογραφικής ζεύξης για ασφαλή μετάδοση δεδομένων. H διασύνδεση όλων αυτών των συστημάτων ήταν ο λόγος των καθυστερήσεων που σημειώθηκαν στο ελληνικό πρόγραμμα AΣΕΠΕ. Η Erickson τότε χρειάστηκε μετά από απαίτηση της Πολεμικής Αεροπορίας να αναπτύξει ειδικό λογισμικό με δύο εκατομμύρια γραμμές κώδικα, προκειμένου στις οθόνες των ελεγκτών των ελληνικών AEW&C να παρουσιάζονται αυτόματα ενδείξεις και προειδοποιήσεις από όλα αυτά τα συστήματα, σε συνδυασμό με την εικόνα του ραντάρ! Οι Σουηδοί πλήρωσαν στο ακέραιο τις ρήτρες που προέβλεπε η σύμβαση για τις καθυστερήσεις και δεν κρύφτηκαν πίσω από το δάκτυλό τους… Ενημέρωσαν επίσημα ακόμη και τον Τύπο, και προτίμησαν να «μπουν μέσα» στο ελληνικό πρόγραμμα, αλλά να το αξιοποιήσουν ως επένδυση για τη δημιουργία μίας πραγματικά πρωτοπορειακής πλατφόρμας AEW&C. Την οποία αργότερα πούλησαν και σε άλλες χώρες, ανταγωνιζόμενοι ευθέως και με σημαντικές αξιώσεις τους Αμερικανούς!
Η πρόταση περιλαμβάνει:
Βελτίωση του ραντάρ του αεροσκάφους με 30% μεγαλύτερη εμβέλεια αποκάλυψης στόχων, εντοπισμό στόχων επιφανείας όπως μικρές λέμβους και φυσικά εύρεση στόχων χαμηλού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους (RCS). Ήδη το ραντάρ του αεροσκάφους προσφέρει πολλά δίνοντας εικόνα στα πλοία του ΠΝ με Link 11.
To νέο σουηδικό ραντάρ είναι ικανό να εντοπίζει στόχους χαμηλού ηλεκτρομαγνητικού ίχνους όπως είναι τα F-35 Lightning II ή τα τουρκικά UAV καθώς και βαλλιστικές απειλές. Και εξηγούμαστε: Ως φερόμενα σε ιπτάμενες πλατφόρμες αμφότερα το Erieye και GlobalEye έχουν τη δυνατότητα σάρωσης μιας συγκεκριμένης περιοχής ή ενός σημείου υπό διαφορετικές γωνίες και διοπτεύσεις. Επίσης, ως συστήματα παρέχουν τη δυνατότητα εντοπισμού στόχων σε διαφορετικές αποστάσεις μέσω της αυξομείωσης της ισχύος εκπομπής τους και της διαφοροποίησης της συχνότητας του εκπεμπόμενου σήματος. Όλα αυτά σε συνδυασμό με το ότι το F-35, όπως και κάθε σχεδίαση χαμηλής παρατηρησιμότητας (Stealth), παρουσιάζουν μεγαλύτερο ηλεκτρομαγνητικό ίχνος πλευρικά και στο τόξο των 180 μοιρών πίσω από το αεροσκάφος σε σχέση με τη μετωπική τους επιφάνεια, καθιστούν τα ιπτάμενα ραντάρ πραγματικό πολλαπλασιαστή ισχύος όχι μόνο για τη ΠΑ αλλά γενικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Το EriEye (ραντάρ PS-890) επιτυγχάνει μέγιστο βεληνεκές 450 χιλιόμετρα πάνω από ξηρά ή θάλασσα ή 350 χιλιόμετρα εάν ο στόχος έχει της διαστάσεις μαχητικού αεροσκάφους.
Επίσης, στο πακέτο εκσυγχρονισμού των ελληνικών ΑΣΕΠΕ συμπεριλαμβάνεται το τακτικό σύστημα αποστολής καθώς και η βελτίωση της επιβιωσιμότητας των αεροσκαφών με τη προσθήκη εξωτερικών pod με παρεμβολείς στα πλαίσια αναβάθμισης των ικανοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου των αεροσκαφών. Συνολικά αναβαθμίζονται και οι επιμέρους τεχνικές δυνατότητες αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου.
Παράλληλα προσωπική μας εκτίμηση είναι πως θα πρέπει να εξεταστεί (σαν δεύτερη επιλογή) εκτός του εκσυγχρονισμού εάν η ΠΑ θα μπορούσε να παραχωρήσει στη Saab τα ελληνικά EMB-145H και να προμηθευτεί τον ίδιο αριθμό GlobalEye. Αυτό αποτελεί αντικείμενο διερευνητικών επαφών και διαπραγματεύσεων.
Επίσης, μια άλλη προοπτική για τη ΠΑ είναι η ανταλλαγή των Erieye με GlobalEye φυσικά με ένα επιπλέον κόστος. Οι πληροφορίες μας λένε πως η Σουηδική εταιρεία δεν θα ήταν αρνητική σε ένα τέτοιο σενάριο.
Εάν σήμερα τα ΑΣΕΠΕ Erieye προσφέρουν στρατηγικές υπηρεσίες και αποστολές τότε με τα GlobalEye η ΠΑ θα αποκτούσε πρωτοφανή ποιοτική αναβάθμιση αεροπορικής ισχύος.
Η σταθερή κεραία ηλεκτρονικής σάρωσης, σε συνεργασία με τη χρήση πρακτικών προσαρμογής αυτόματου ελέγχου, προσφέρει εξαιρετική ακρίβεια ανάλυσης, βελτιωμένη απόδοση αποκάλυψης στόχων, παρακολούθηση πολλαπλών στόχων ταυτόχρονα και εξαιρετική αντοχή στα ηλεκτρονικά αντίμετρα. Το EriEye λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων S και μπορεί να εκτελέσει ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών, η αξιοπιστία των οποίων επιτυγχάνετε με την συνεχή εναλλαγή πολλαπλών κυματομορφών, με την συνεχή επανάληψη παλμών μέσης συχνότητας (για τον εντοπισμό εναέριων στόχων που πετούν πάνω από ξηρά ή θάλασσα) και με τη συνεχή επανάληψη παλμών χαμηλής συχνότητας (για τον εντοπισμό θαλάσσιων στόχων).
Το ραντάρ PS-890 καλύπτει τόξο 150ο σε κάθε τομέα και προς κάθε κατεύθυνση (συνολικά 300ο). Όλες οι πληροφορίες οι οποίες συλλέγονται από το ραντάρ αξιοποιούνται άμεσα εν πτήση, ενώ υπάρχει αμφίδρομη σχέση μεταφοράς εικόνας μεταξύ του εναέριου συστήματος και των επίγειων σταθμών ραντάρ. Η διαδικασία παρακολούθησης και ανίχνευσης εναέριων στόχων μπορεί να εκτελεστεί έως τη μέγιστη εμβέλεια. Επικουρικά, το ραντάρ μπορεί να εκτελέσει εναέρια επιτήρηση σε περιοχές δευτερεύοντος ενδιαφέροντος. Η κάλυψη IFF πραγματοποιείτε σ’ όλο το τόξο των 360ο, ενώ γίνεται και αναγνώριση των παρακολουθούμενων στόχων, μεταξύ εννέα (9) κατηγοριών για τους εναέριους στόχους και επτά (7) κατηγοριών για τους θαλάσσιους.
Η περίπτωση των ΗΑΕ είναι αξιοσημείωτη. Τα ΗΑΕ ανακοίνωσαν ότι θα προχωρήσουν άμεσα στην προμήθεια δύο ακόμα αεροσκαφών επιτήρησης GlobalEye, καθώς και τριών αεροσκαφών εναέριου ανεφοδιασμού A330 MRTT (Multi Role Tanker Transport). Υπενθυμίζουμε ότι το Νοέμβριο του 2015 τα ΗΑΕ υπέγραψαν συμβόλαιο ύψους $ 1,27 δισεκατομμυρίων για την προμήθεια τριών) GlobalEye επί αεροσκάφους Global-6000 της Bombardier ($ 423 εκατομμύρια ανά αεροσκάφος). Καρδιά του συστήματος GlobalEye είναι το ραντάρ EriEye ER (Extended Range), εξέλιξη του EriEye.
Το GrobalEye ενσωματώνει ραντάρ AESA που λειτουργεί στην ζώνη συχνοτήτων S και είναι τεχνολογίας στοιχείων νιτριδίου του γαλλίου (GaN). Η εμβέλεια αποκάλυψης στόχων επιπέδου F-16 είναι πάνω από τα 450 χιλιόμετρα. Παράλληλα, διατηρεί την ικανότητα να έχει εικόνα επιφανείας εντοπίζοντας ακόμα και μικρές λέμβους στην επιφάνεια της θάλασσας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το GlobalEye λειτουργεί με κάλυψη 360ο όπως συμβαίνει και με τα τουρκικά ιπτάμενα ραντάρ. Αλλά δεν είναι μόνο το εμφανές όφελος, σε επίπεδο έγκαιρης προειδοποίησης. Το GlobalEye λειτουργεί και ως σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου, ικανό αντίδοτο στο τουρκικό πρόγραμμα προμήθειας τεσσάρων αεροσκαφών ηλεκτρονικών παρεμβολών, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη.
Συνοψίζοντας, η ΠΑ πρέπει να κινηθεί σε δύο άξονες:
Αρχικά, την άμεση υπογραφή σύμβασης FOS για τα ΑΣΕΠΕ. Το κόστος είναι 80 εκατομμύρια ευρώ για τέσσερα χρόνια.
Δεύτερον, να εξετάσει και να διαπραγματευτεί την ανταλλαγή των Erieye με GlobalEye ή μια άλλη περίπτωση τον εκσυγχρονισμό των Erieye καθώς και την απόκτηση δύο GlobalEye.
Πλατφόρμες όπως οι παραπάνω συνιστούν στρατηγικά συστήματα αναγκαία και απαραίτητα για την ελληνική αποτροπή. Αποτελούν, επιπροσθέτως επιλογές που καλύπτουν τη πάγια και διαρκή απαίτηση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για κάλυψη της Ανατολικής Μεσογείου και ικανότητα διεξαγωγής αεροπορικών επιχειρήσεων στη Κύπρο.
Τα ΑΣΕΠΕ για τη ΠΑ είναι πραγματικά πολύτιμες πλατφόρμες. Μπορούν να λειτουργήσουν ως ιπτάμενα κέντρα επιχειρήσεων καθοδηγώντας COMAO έως πλατφόρμες στοχοποίησης και ηλεκτρονικού πολέμου (ΕLINT/SIGINT). Αποτελούν τη καρδιά του ΣΑΕ και μέσω Link-16 μπορούν να δίνουν εικόνα σε στρατηγεία, σήμερα με Link-11B και μελλοντικά με Link-16, και άλλα αεροσκάφη, δημιουργώντας πλήρη και σαφή εικόνα της τακτικής κατάστασης.
Θεωρούμε πως μια καλά οργανωμένη και πλήρως διασυνδεδεμένη άμυνα που μπορεί να παρέχει τακτική εικόνα σε κάθε πλατφόρμα (είτε αυτή είναι μαχητικό, είτε είναι μονάδα επιφανείας, είτε αντιαεροπορικά όπλα) είναι η απόλυτη λύση για την αντιμετώπιση ακόμα και μαχητικών με χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας (χαμηλού RCS) όπως είναι η πλειάδα των τουρκικών UAV, βλημάτων SOM και βαλλιστικών απειλών. Βασικό συστατικό αυτής της άμυνας είναι τα ΑΣΕΠΕ γι αυτό και εμείς επισημαίνουμε την ανάγκη εκσυγχρονισμού τους.
Η επιχειρησιακή αξία των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης είναι δεδομένη, καθώς, σε περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου, όλες οι επίγειες εγκαταστάσεις έγκαιρης προειδοποίησης (ραντάρ), τόσο στην ελληνική όσο και στην τουρκική επικράτεια, αναμένεται να αποτελέσουν πρωταρχικούς στόχους, είτε αεροπορικών βομβαρδισμών είτε επίγειων καταδρομών. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που Ελλάδα και Τουρκία έχουν επενδύσει στην απόκτηση αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης.
