Ένα χρόνο μετά από μια έκθεση που αποκάλυψε την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στα ινδονησιακά μέσα ενημέρωσης, δημοσιογράφοι και αναλυτές κρούουν ξανά τον κώδωνα του κινδύνου για αυτό που αντιλαμβάνονται ότι είναι η συνεχής επιρροή του Πεκίνου στην τοπική κάλυψη ειδήσεων.
Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους από το Freedom House, μια ΜΚΟ με έδρα την Ουάσιγκτον που προωθεί τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαπίστωσε ότι το Πεκίνο είχε πιέσει με επιτυχία μεταξύ 2019 και 2021 για νέες συμφωνίες με το εθνικό πρακτορείο ειδήσεων της χώρας και ένα σημαντικό ελεύθερο – τηλεοπτικό δίκτυο, άνοιξε νέους διπλωματικούς λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και απηύθυνε έκκληση στη μουσουλμανική κοινότητα της Ινδονησίας μέσω ταξιδιών στο Xinjiang που παρουσίαζαν μια ελεγχόμενη από την κυβέρνηση προοπτική της περιοχής».
«Υπάρχουν πολλοί στόχοι σε αυτό, αλλά ο κύριος στόχος είναι να γίνει ο κόσμος πιο ασφαλής για το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, να μπορέσει να επενδύσει στο εξωτερικό και οι χώρες να υποδεχθούν τις κινεζικές επενδύσεις», δήλωσε η Sarah Cook, ανώτερη σύμβουλος του Freedom House για την Κίνα, στο Χονγκ. Κονγκ και Ταϊβάν, σε εκδήλωση την περασμένη Τετάρτη που διοργάνωσε το think tank Center of Economic and Law Studies (Celios) με έδρα την Τζακάρτα.
Σύμφωνα με τον Zulfikar Rahmat, διευθυντή του Celios για τις Σπουδές Κίνας-Ινδονησίας, οι προσπάθειες του Πεκίνου να πιέσει για θετικές αφηγήσεις για την Κίνα στην Ινδονησία ήταν συνεχείς και επικεντρώθηκαν σε δύο συγκεκριμένα ζητήματα: την αντιμετώπιση της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων στο Σιντζιάνγκ και τη συμμετοχή της Ινδονησίας στη Ζώνη της Κίνας και Οδική Πρωτοβουλία.
«Η Κίνα θέλει να προωθήσει την αφήγηση ότι η κατάσταση στη Σιντζιάνγκ είναι καλή και ότι οι ειδήσεις που σχετίζονται με το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σιντζιάνγκ είναι δυτική προπαγάνδα», είπε ο Ζουλφικάρ.
«Δεύτερον, θέλουν να προωθήσουν την αφήγηση ότι [η ζώνη και ο δρόμος] παρέχει οφέλη στην Ινδονησία, ειδικά στο πλαίσιο του τρένου υψηλής ταχύτητας Τζακάρτα-Μπαντούνγκ. Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες να συγκαλυφθούν ιστορίες που σχετίζονται με προβλήματα με το τρένο υψηλής ταχύτητας».
Το έργο τρένου 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, με την επίσημη ονομασία Whoosh, είναι το εμβληματικό έργο ζωνών και δρόμων στην Ινδονησία. Οι εμπορικές της δραστηριότητες ξεκίνησαν στις 17 Οκτωβρίου μετά από χρόνια καθυστέρησης και υπέρβασης προϋπολογισμών.
Ο Σασμίτο, επικεφαλής της Συμμαχίας Ανεξάρτητων Δημοσιογράφων (AJI) στην Ινδονησία, προέτρεψε τους Ινδονήσιους δημοσιογράφους «να είναι πιο επικριτικοί για τις ειδήσεις που προέρχονται από τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης».
«Όταν μιλάμε για τον Τύπο, μιλάμε για το δημόσιο συμφέρον, όχι για τα οικονομικά συμφέροντα. Δεν απορρίπτουμε επενδύσεις από καμία χώρα, αλλά πρέπει επίσης να επικρίνουμε τις κινεζικές επενδύσεις στην Ινδονησία και να τις συγκρίνουμε με [επενδύσεις από] άλλες χώρες», είπε ο Sasmito, ο οποίος ακούει μόνο ένα όνομα.
Επιδοτούμενα ταξίδια, κοινή χρήση περιεχομένου
Σύμφωνα με το Zulfikar, δύο από τις πιο σημαντικές συμφωνίες κοινής χρήσης περιεχομένου μεταξύ κινεζικών κρατικών ειδησεογραφικών εταιρειών και ινδονησιακών μέσων ενημέρωσης υπογράφηκαν το 2019. Η πρώτη ήταν μεταξύ της Xinhua και του ινδονησιακού κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Antara και η δεύτερη μεταξύ της Metro TV, μιας μεγάλης εταιρείας Ινδονησιακός ραδιοτηλεοπτικός φορέας και Παγκόσμιο Τηλεοπτικό Δίκτυο της Κίνας.
Ο Zulfikar είπε ότι ενώ και οι δύο συμφωνίες εξασφάλισαν «πιο θετική και λιγότερο κριτική κάλυψη της Κίνας» στην Ινδονησία, οι ειδήσεις υπέρ του Πεκίνου δεν έχουν ακόμη κυριαρχήσει στην τοπική κάλυψη καθώς οι αναγνώστες και τα μέσα ενημέρωσης εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση σε άλλες διαφορετικές πηγές, όπως διεθνή ειδησεογραφικά ειδησεογραφικά δίκτυα.
Οι εφημερίδες που εμπλέκονται σε συμφωνίες ανταλλαγής περιεχομένου με κινεζικά μέσα τείνουν επίσης να μην προωθούν τις αφηγήσεις του Πεκίνου όταν έρχονται σε αντίθεση με τα εθνικά συμφέροντα της Ινδονησίας, όπως η επιθετικότητα της Κίνας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, είπε ο Zulfikar.
Τα επιδοτούμενα ταξίδια για Ινδονήσιους δημοσιογράφους στην Κίνα είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους το Πεκίνο επεκτείνει την επιρροή του, αλλά δεν ήταν πάντα επιτυχημένο, είπε.
«Το 2019, 10 δημοσιογράφοι από το Συμβούλιο Τύπου της Ινδονησίας συμμετείχαν σε μια χορογραφημένη επίσκεψη στο Πεκίνο. Κατά την επιστροφή στην Ινδονησία, ένας δημοσιογράφος από ένα τοπικό μέσο ενημέρωσης [στο Λομπόκ] έγραψε ένα άρθρο λέγοντας ότι το Σιντζιάνγκ είναι [ένα ζήτημα] που δημιουργήθηκε από τη δυτική προπαγάνδα», είπε ο Ζουλφικάρ.
Αλλά ένας άλλος δημοσιογράφος, ο οποίος εργάζεται για μια εθνική εφημερίδα που αυτοχαρακτηρίζεται ως δημοσίευμα για τη μουσουλμανική κοινότητα, έγραψε ότι οι μουσουλμάνοι στο Xinjiang υφίσταντο διακρίσεις μετά την επιστροφή του από την επίσκεψή του.
«Λίγο μετά, έλαβε ένα μήνυμα WhatsApp [από την πρεσβεία της Κίνας στην Ινδονησία] που του ζητούσε να καταργήσει το άρθρο», είπε ο Zulfikar.
Ο Sasmito από την AJI καταδίκασε κάθε είδους απειλή ή εκφοβισμό εναντίον δημοσιογράφων. «Η δουλειά ενός δημοσιογράφου είναι να επαληθεύει τα γεγονότα, να ανακαλύψει εάν οι δηλώσεις που έκανε η Κίνα είναι σύμφωνες με τα επιτόπια δεδομένα», είπε.
Αναφορές εκφοβισμού
Η AJI είχε λάβει αναφορές για εκφοβισμό από πολλά ινδονησιακά μέσα ενημέρωσης που είχαν καλύψει προβληματικά έργα ζωνών και δρόμων, είπε ο Sasmito.
Για παράδειγμα, το KompasTV, ένα εξέχον ειδησεογραφικό κανάλι, μηνύθηκε τον Μάιο από έναν YouTuber που συνδέεται με την PT Kereta Cepat Indonesia China (KCIC), την κοινοπραξία μεταξύ ινδονησιακών και κινεζικών κοινοπραξιών πίσω από την κατασκευή του σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας Τζακάρτα-Μπαντούνγκ. Το KCIC είχε συνεργαστεί με 25 δημιουργούς περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένου του YouTuber για την προώθηση του έργου.
Το KompasTV χρησιμοποίησε το υλικό του YouTuber ως μέρος μιας έκθεσης ειδήσεων που υπογραμμίζει τα χρέη των 8,5 τρισεκατομμυρίων ρουπίων (546,6 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ) που είχε αναλάβει η KCIC για να κατασκευάσει το γρήγορο τρένο. Το κανάλι είχε χρησιμοποιήσει τα ίδια πλάνα στο παρελθόν –χωρίς επεισόδια– για να κάνει ρεπορτάζ για το έργο πέρυσι.
Η Rosiana Silalahi, αρχισυντάκτρια του KompasTV, είπε στη δήλωσή της στις 11 Μαΐου ότι το βίντεο του καναλιού έλαβε το βίντεο από τον επίσημο λογαριασμό του KCIC στο YouTube – ο τελευταίος δεν ανέδειξε το χρέος της κοινής επιχείρησης.
Αυτή τη φορά, ο YouTuber υπέβαλε αξίωση πνευματικών δικαιωμάτων για την αναφορά και ζήτησε από το κανάλι να πληρώσει 1,3 δισεκατομμύρια ρουπίες. Η μήνυση θα μπορούσε να είχε οδηγήσει στο τέλος του καναλιού του KompasTV στο YouTube, εάν η αξίωση ήταν επιτυχής, αλλά τελικά απέτυχε, σύμφωνα με τη Sasmito.
«Λάβαμε πληροφορίες ότι υπάρχουν και άλλα μέσα ενημέρωσης που έχουν βιώσει το ίδιο, αλλά δεν τολμούν να το αναφέρουν επίσημα στο AJI ή στο συμβούλιο Τύπου», πρόσθεσε ο Sasmito.
Η Sartika Nur Shalati, περιβαλλοντική ερευνήτρια στην Τζακάρτα, είπε ότι ήταν «σοκαρισμένη» όταν ανακάλυψε ότι Ινδονήσιοι δημοσιογράφοι εκφοβίστηκαν λόγω των ρεπορτάζ τους για κινεζικές επενδύσεις στην Ινδονησία. «Νόμιζα ότι ο εκφοβισμός αντιμετωπίστηκε μόνο από ερευνητές από ΜΚΟ που επέκριναν τις κινεζικές επενδύσεις, ειδικά τα έργα υποδομής», είπε.
Το 2019, η Sartika ξεκίνησε μια έκθεση βασισμένη στην έρευνά της σε τρεις σταθμούς παραγωγής ενέργειας που χρηματοδοτούνται από την Κίνα στη Νότια Σουμάτρα, όπου βρήκε στοιχεία για παραβιάσεις των εργατικών δικαιωμάτων και περιβαλλοντική καταστροφή, είπε.
«Λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση της έκθεσης, τρεις άνδρες έπεσαν από το παλιό μας γραφείο στην Τζακάρτα, το οποίο ήταν ήδη κατειλημμένο από άλλη εταιρεία. Η φίλη μου που δούλευε εκεί είπε ότι ζήτησαν με το ζόρι να μάθουν τη νέα μας διεύθυνση, αλλά δεν τους είπε», είπε.
Μετά από αυτό το περιστατικό, η Sartika δούλευε από το σπίτι για μια εβδομάδα. Δέχτηκε επίσης τηλέφωνα από άγνωστους αριθμούς αλλά δεν σήκωσε.
«Τώρα είμαι λίγο προσεκτική στο να κάνω έρευνα, τα θέματα της οποίας αφορούν την Κίνα, φοβάμαι ότι οι ενέργειες που κάνουμε θα μπορούσαν να υποστούν φίμωση», είπε.