Αρκετές χώρες στην Ευρώπη προσπαθούν να αποκαταστήσουν την ηλεκτρική παροχή, μετά από την τεράστια διακοπή ρεύματος που επηρέασε κυρίως την Ισπανία και την Πορτογαλία.
Οι δύο χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου και ορισμένες περιοχές της νοτιοδυτικής Γαλλίας υπέστησαν μαζική διακοπή ρεύματος τη Δευτέρα (28/4), με μεγάλες πόλεις όπως η Μαδρίτη, η Βαρκελώνη, η Βαλένθια και η Λισαβόνα να βρίσκονται μεταξύ αυτών που επλήγησαν.
Προβλήματα αντιμετώπισαν σπίτια, γραφεία, τρένα, φανάρια, ακόμη και το τουρνουά τένις της Μαδρίτης, στον οποίο συμμετέχουν Στέφανος Τσιτσιπάς και Μαρία Σάκκαρη. Το χάος επηρέασε εκατομμύρια ανθρώπους και προκάλεσε «πονοκέφαλο» στις κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, καθώς και στους φορείς εκμετάλλευσης των δικτύων ηλεκτροδότησης, προκειμένου να κατανοήσουν το πρόβλημα, να το εντοπίσουν και να το διορθώσουν.
Μάλιστα, το βράδυ το υπουργείο Εσωτερικών της Ισπανίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τρεις περιφέρειες της χώρας, οι οποίες είχαν καταθέσει σχετικό αίτημα.
Το μέτρο θα εφαρμοστεί στη Μαδρίτη, την Ανδαλουσία και την Εξτρεμαδούρα, περιοχές που ζήτησαν από την κεντρική κυβέρνηση να αναλάβει τη δημόσια τάξη και άλλες λειτουργίες.
Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Μεταφορών της χώρας δήλωσε ότι 26 τρένα που βρίσκονταν σε λειτουργία κατά τη στιγμή της διακοπής, δεν έχουν ακόμη εκκενωθεί. Από αυτά, σύμφωνα με την El Pais, τα 14 βρίσκονται στη γραμμή Μαδρίτη – Σεβίλλη και άλλα οκτώ στη γραμμή Μαδρίτη – Βαρκελώνη.
Η αεροπορική εταιρεία Iberia αναγκάστηκε να ακυρώσει 23 πτήσεις, από τις συνολικά 247 προγραμματισμένες.
Πώς προκλήθηκε το μπλακ άουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία
Τι συνέβη; Σύμφωνα με τον Guardian, η Red Eléctrica de España (REE), ο εθνικός διαχειριστής του δικτύου της Ισπανίας, ανακοίνωσε ότι οι δύο ιβηρικές χώρες επλήγησαν από το «el cero» («το μηδέν»).
Αργότερα, το βράδυ, γνωστοποίησε ότι έχει αποκατασταθεί το πρόβλημα στο 20% της ηπειρωτικής Ισπανίας.
«Αποκαταστάθηκε πάνω από το 1/5 της ζήτησης, με 5.508 MW προερχόμενα από την αυτόνομη παραγωγή και τη διασύνδεση με τη Γαλλία. Η ηλεκτροδότηση σταδιακά αποκαθίσταται σε όλες τις ζώνες», επισήμανε ο διαχειριστής.
Ο αντίστοιχος διαχειριστής της Πορτογαλίας, Redes Energéticas Nacionais (REN), ανακοίνωσε ότι η διακοπή ξεκίνησε στις 11:33 π.μ. καλοκαιρινή ώρα Δυτικής Ευρώπης.
Το απόγευμα ο ισπανικός φορέας εκμετάλλευσης, ο οποίος είναι εν μέρει κρατικός, γνωστοποίησε ότι είχε αρχίσει να ανακτά την τάση στα βόρεια, νότια και δυτικά της Ιβηρικής Χερσονήσου. Η διαδικασία ανάκτησης θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο σταδιακά, για να αποφευχθεί η υπερφόρτωση τμημάτων του δικτύου, καθώς συνδέεται κάθε γεννήτρια.
Η Endesa, η μεγαλύτερη εταιρεία ενέργειας της Ισπανίας με 10 εκατομμύρια πελάτες, καθώς και η Iberdrola, η δεύτερη μεγαλύτερη πάροχος, δήλωσαν ότι συνεργάζονται με την REE σύμφωνα με τα καθιερωμένα πρωτόκολλα.
Σάντσεθ για το μπλακ άουτ: Δεν αποκλείουμε καμία υπόθεση
«Δεν έχουμε πειστικές πληροφορίες σχετικά με τους λόγους της διακοπής», ανέφερε στο διάγγελμά του ο Πέδρο Σάντσεθ σχετικά με το μπλακ άουτ στη χώρα του, για να προσθέσει: «Ζητώ από το κοινό να αναζητήσει πληροφορίες μέσω της επίσημης οδού. Είναι καλύτερο να μην κάνουμε εικασίες, θα μάθουμε τις αιτίες. Δεν αποκλείουμε καμία υπόθεση, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αποκατάσταση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος».
Σε άλλο σημείο του διαγγέλματός του, ο Ισπανός πρωθυπουργός ανέφερε ότι η χώρα του «έχει καθορίσει σχέδια αποκατάστασης για την αντιμετώπιση αυτού του σεναρίου. Ο εφοδιασμός έχει ήδη αποκατασταθεί σε αρκετές βόρειες και νότιες περιοχές χάρη στις διασυνδέσεις με τη Γαλλία και το Μαρόκο».
«Δεν έχει παρατηρηθεί καμία επίπτωση στην πολιτική προστασία, δεν υπάρχουν ζητήματα ασφαλείας», δήλωσε ο Πέδρο Σάντσεθ στο διάγγελμά του και πρόσθεσε: «Το νοσοκομειακό σύστημα λειτουργεί επαρκώς χάρη στις γεννήτριες, οι οποίες έχουν μακροχρόνια αυτονομία. Επίσης, διατηρούνται οι κατ’ οίκον υπηρεσίες για άτομα με ειδικές ανάγκες. Η λιμενική κίνηση λειτουργεί χωρίς περιστατικά, όπως και η αεροπορική κίνηση, αν και έχει μειωθεί κατά 20% για να διασφαλιστεί η ασφάλεια».
Ο Ισπανός πρωθυπουργός κάλεσε τους πολίτες να «ελαχιστοποιήσουν τα ταξίδια και τις μετακινήσεις τους», να «ακολουθούν μόνο τις επίσημες πληροφορίες» και όχι τις πληροφορίες από «αμφίβολες πηγές», καθώς αυτές οι κρίσεις «ευνοούν τη διάδοση φάρσας και παραπληροφόρησης».
Ακόμα, προέτρεψε τους πολίτες να «χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα με υπευθυνότητα» κατά τη διάρκεια αυτών των «κρίσιμων περιόδων» και να κάνουν μόνο «σύντομες κλήσεις». Οι κλήσεις στο 112 -όπως τόνισε- θα πρέπει να «πραγματοποιούνται μόνο όταν είναι απαραίτητο».
Τι προκάλεσε το μπλακ άουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία
Ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, Λουίς Μοντενέγκρο, εξήγησε ότι το θέμα προήλθε από την Ισπανία. ΟREN έκανε λόγο για ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο», το οποίο έχει προκαλέσει σοβαρή ανισορροπία στις θερμοκρασίες που οδήγησε σε εκτεταμένες διακοπές λειτουργίας.
Ο REN ανακοίνωσε: «Λόγω ακραίων θερμοκρασιακών διακυμάνσεων στο εσωτερικό ή στην Ισπανία, υπήρξαν ανώμαλες ταλαντώσεις στις γραμμές πολύ υψηλής τάσης (400 kV), ένα φαινόμενο γνωστό ως επαγόμενη ατμοσφαιρική δόνηση».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός της Πορτογαλίας από το 2015 έως το 2024,δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία ότι επρόκειτο για κυβερνοεπίθεση», αλλά επισήμανε ότι η τελική αιτία είναι ακόμα ασαφής.
Η ανώτερη αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ισπανίδα Τερέζα Ριμπέρα, δεξί χέρι της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μίλησε στο Radio 5 της πατρίδας της και ανέφερε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν πως μια σκόπιμη ενέργεια προκάλεσε τη διακοπή.
Ωστόσο, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Ισπανίας συγκλήθηκε τη Δευτέρα (28/4) για να αξιολογήσει τη διακοπή. Από την πλευρά του, ο Μοντενέγκρο σημείωσε τι ήταν πολύ νωρίς για να πει με βεβαιότητα τι προκάλεσε το μπλακ άουτ.
Ο ρόλος των ΑΠΕ και τι είναι η εξισορρόπηση φορτίου
Καθότι έχει αφθονία σε ήλιο και ανέμους, η Ισπανία έχει χαράξει μια στρατηγική να ηγηθεί της «πράσινης» ενέργειας.
Το περασμένο έτος (2024) ήταν μια περίοδος ρεκόρ για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η οποία ισοδυναμούσε με το 56% του συνόλου του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώθηκε. Μέχρι το 2030 το ποσοστό αυτό αναμένεται να ανέλθει στο 81%.
Αυτή η αλλαγή θα βοηθήσει την Ισπανία να σταματήσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας, αλλά φέρνει επίσης τις δικές της προκλήσεις. Κάθε εθνικό δίκτυο στον κόσμο θα χρειαστεί να δαπανήσει πολλά για την αναβάθμιση των συστημάτων διανομής για τη σύνδεση της διάσπαρτης παραγωγής ΑΠΕ και τη διασφάλιση της ισορροπίας της.
Χρειάζεται συνεχή διαχείριση για να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπερφορτωθεί το δίκτυο από υπερβολική παραγωγή ή δεν θα μείνει «λειψό». Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής θα κλείσουν αυτόματα, εάν η συχνότητα ξεφύγει από το κανονικό εύρος.
Η εξισορρόπηση του φορτίου είναι σημαντική για κάθε δίκτυο, αλλά απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή εν μέσω της ταχείας μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, οι οποίες είναι διακοπτόμενες.
Οι περιστρεφόμενοι αεριοστρόβιλοι είναι η τυπική τεχνολογία για τη διαχείριση της συχνότητας εδώ και δεκαετίες, αλλά οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα χρειαστούν επενδύσεις σε άλλες επιλογές, όπως οι σφόνδυλοι ή προηγμένα ηλεκτρονικά ισχύος. Κοινώς, χρειάζονται τα κατάλληλα εργαλεία για να εξασφαλιστεί μια απρόσκοπτη λειτουργία του συστήματος.
Δεν ήταν το πρώτο τέτοιου εύρους μπλακ άουτ
Ο Τάκο Έλχελααρ, ο Ολλανδός διευθύνων σύμβουλος στη Neara, πάροχος λογισμικού σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ενέργειας, δήλωσε ότι μια τέτοια εκτεταμένη αποτυχία του συστήματος ήταν «εξαιρετικά ασυνήθιστη».
Ωστόσο, υπάρχουν και προηγούμενα παραδείγματα. Το 2003, ένα πρόβλημα με μια υδροηλεκτρική γραμμή μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας προκάλεσε μεγάλη διακοπή λειτουργίας σε ολόκληρη την Ιταλία για περίπου 12 ώρες. Μια υπερφόρτωση ηλεκτρικού ρεύματος στη Γερμανία το 2006 προκάλεσε διακοπές ηλεκτροδότησης μέχρι την Πορτογαλία και το Μαρόκο.
«Η διασύνδεση μεταξύ των χωρών είναι ζωτικής σημασίας για την κοινή χρήση “καθαρής” ενέργειας, αλλά δημιουργεί επίσης νέους δρόμους προς το να εξαπλωθεί γρήγορα ένα πρόβλημα», τόνισε ο Ένχελααρ.