Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι πρόκειται να φτάσει στην Κύπρο αυτή την Κυριακή, γράφοντας ιστορία ως ο πρώτος Ινδός πρωθυπουργός που επισκέπτεται το νησιωτικό έθνος εδώ και περισσότερα από είκοσι χρόνια. Η επίσκεψή του έρχεται στο πλαίσιο του ταξιδιού του για τη σύνοδο κορυφής της G7 στον Καναδά, η οποία θα πραγματοποιηθεί από τις 15 έως τις 17 Ιουνίου.
Η στάση του Μόντι στην Κύπρο προσελκύει ιδιαίτερη προσοχή επειδή συμβαίνει σε μια εποχή που οι διπλωματικές εντάσεις μεταξύ Ινδίας και Τουρκίας βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα. Αυτή είναι μόνο η τρίτη επίσκεψη Ινδού πρωθυπουργού στην Κύπρο, μετά τον Άταλ Μπιχάρι Βατζπαγί το 2002 και την Ιντιρα Γκάντι το 1983, και πολλοί παρακολουθούν στενά το μήνυμα που θα στείλει αυτό το ταξίδι υψηλού προφίλ.
Η χρονική στιγμή είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η Κύπρος ετοιμάζεται να αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον επόμενο χρόνο, ακόμη και καθώς οι εντάσεις με την Τουρκία παραμένουν ανεπίλυτες. Το ταξίδι του Μόντι θεωρείται ευρέως ως μια στρατηγική κίνηση για να επιβεβαιώσει την ισχυρή υποστήριξη της Ινδίας προς την Κύπρο και να στείλει ένα σαφές μήνυμα στην Τουρκία, ιδιαίτερα μετά την πρόσφατη ένθερμη υποστήριξη της Άγκυρας προς το Πακιστάν στο ζήτημα του Κασμίρ.
Ινδία και Κύπρος: Μια Σχέση Αμοιβαίας Εμπιστοσύνης
Η Ινδία και η Κύπρος απολαμβάνουν μια θερμή, συνεργατική σχέση από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η Ινδία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την Κύπρο μετά την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία το 1960, με επίσημες διπλωματικές σχέσεις που εγκαθιδρύθηκαν το 1962. Με την πάροδο των ετών, και τα δύο έθνη έχουν σταθεί δίπλα-δίπλα στην παγκόσμια σκηνή. Η Κύπρος έχει υποστηρίξει σταθερά τη θέση της Ινδίας στο Κασμίρ και την εκστρατεία της για μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Σε αντάλλαγμα, η Ινδία έχει υποστηρίξει σθεναρά την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου, ειδικά μετά την εισβολή της Τουρκίας στη βόρεια Κύπρο το 1974.
Η φιλία Ινδίας-Κύπρου χαρακτηρίζεται από τακτικές επισκέψεις υψηλού επιπέδου, πολιτιστικές ανταλλαγές και συνεργασία στην εκπαίδευση, την άμυνα και το εμπόριο. Η Ινδία έχει συνεισφέρει στρατεύματα στην Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο και οι δύο χώρες έχουν υπογράψει συμφωνίες για την άμυνα, τη μετανάστευση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Κύπρος έχει τιμήσει ινδικά είδωλα όπως ο Μαχάτμα Γκάντι, ενώ η Ινδία έχει τιμήσει τον πρώτο Πρόεδρο της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
Στο οικονομικό μέτωπο, η Κύπρος έχει χρησιμεύσει ως πύλη για ινδικές επενδύσεις στην Ευρώπη. Ινδικές εταιρείες έχουν βρει ευκαιρίες σε τομείς όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός και η πληροφορική. Οι δύο χώρες συνεργάζονται επίσης στον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC), ο οποίος στοχεύει στην ενίσχυση του εμπορίου και της συνδεσιμότητας μεταξύ Ινδίας, Μέσης Ανατολής και Ευρώπης.
Η Διαμάχη Κύπρου-Τουρκίας: Δεκαετίες Διχασμού
Η σύγκρουση μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο περίπλοκες πολιτικές αντιπαραθέσεις στον κόσμο. Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τη Βρετανία το 1960, το νησί ιδρύθηκε ως δημοκρατία για την προστασία τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων. Αλλά οι δύο κοινότητες είχαν διαφορετικές φιλοδοξίες – οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι ήθελαν ένωση με την Ελλάδα, ενώ οι Τουρκοκύπριοι φοβόντουσαν για την ασφάλειά τους και πίεζαν για μεγαλύτερη ανεξαρτησία ή ακόμα και διχοτόμηση.
Η κρίση ξέσπασε τον Ιούλιο του 1974, όταν ένα πραξικόπημα που υποστηρίχθηκε από τον ελληνικό στρατό προσπάθησε να αναγκάσει την Κύπρο να ενωθεί με την Ελλάδα. Σε απάντηση, η Τουρκία, ισχυριζόμενη ότι προστάτευε τους Τουρκοκυπρίους, έστειλε τον στρατό της στη βόρεια Κύπρο. Μετά από δύο στρατιωτικές επιθέσεις, η Τουρκία κατέληξε να ελέγχει περίπου το ένα τρίτο του νησιού.
Αυτή η παρέμβαση είχε δραματικές συνέπειες. Περίπου 150.000 Ελληνοκύπριοι – πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού – αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον βορρά, ενώ περίπου 60.000 Τουρκοκύπριοι μετακινήθηκαν βόρεια από τον νότο. Τα Ηνωμένα Έθνη εγκαθίδρυσαν γρήγορα μια ζώνη ασφαλείας, την «Πράσινη Γραμμή», η οποία εξακολουθεί να χωρίζει το νησί και μάλιστα χωρίζει την πρωτεύουσα, Λευκωσία – την τελευταία διαιρεμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Το 1983, ο ελεγχόμενος από την Τουρκία βορράς αυτοανακηρύχθηκε ως Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), αναγνωρισμένη μόνο από την Τουρκία. Ο υπόλοιπος κόσμος, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών και της ΕΕ, αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία. Η τουρκική στρατιωτική παρουσία στον βορρά θεωρείται ευρέως ως παράνομη κατοχή.
Πολλαπλές προσπάθειες επανένωσης του νησιού έχουν αποτύχει, με τα Ηνωμένα Έθνη να ηγούνται των συνομιλιών που αποσκοπούσαν στη δημιουργία μιας ενωμένης χώρας με κατανομή εξουσίας. Τα κύρια εμπόδια είναι οι διαφωνίες σχετικά με την κατανομή εξουσίας, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και το κατά πόσον τα τουρκικά στρατεύματα πρέπει να παραμείνουν. Τα τελευταία χρόνια, οι Τουρκοκύπριοι, με την υποστήριξη της Τουρκίας, έχουν απαιτήσει την αναγνώριση του βορρά ως ξεχωριστού κράτους, ενώ οι Ελληνοκύπριοι επιμένουν σε μια ενιαία, ενωμένη χώρα.
Η κατάσταση έχει γίνει ακόμη πιο περίπλοκη με την ανακάλυψη φυσικού αερίου στα ύδατα γύρω από την Κύπρο. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συνάψει συμφωνίες με άλλες χώρες για την εξερεύνηση αυτών των πόρων, αλλά η Τουρκία αντιτίθεται, επιμένοντας ότι οι Τουρκοκύπριοι πρέπει να έχουν λόγο. Αυτό έχει οδηγήσει σε τεταμένες αντιπαραθέσεις στη θάλασσα, με τουρκικά πλοία να διεξάγουν τις δικές τους εξερευνήσεις.
Παρά τις περιστασιακές συνομιλίες, το νησί παραμένει διχασμένο. Οι Ελληνοκύπριοι τάσσονται υπέρ μιας ομοσπονδιακής λύσης με δύο κοινότητες σε μία χώρα, ενώ οι Τουρκοκύπριοι και η Τουρκία πιέζουν τώρα για μια λύση δύο κρατών.
Τι σημαίνει η επίσκεψη του Μόντι για την Ινδία και την περιοχή
Η επίσκεψη του πρωθυπουργού Μόντι στην Κύπρο είναι σημαντική για διάφορους λόγους. Επιβεβαιώνει την ακλόνητη υποστήριξη της Ινδίας προς την Κύπρο σε μια εποχή που η Τουρκία υποστηρίζει ανοιχτά το Πακιστάν σε θέματα όπως το Κασμίρ. Ενισχύοντας την εταιρική της σχέση με την Κύπρο, η Ινδία σηματοδοτεί την πρόθεσή της να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στις μεσογειακές και ευρωπαϊκές υποθέσεις.
Η επερχόμενη προεδρία της Κύπρου στο Συμβούλιο της ΕΕ προσφέρει στην Ινδία την ευκαιρία να εμβαθύνει τη δέσμευσή της με την ΕΕ, ιδίως στο εμπόριο, την τεχνολογία και την κλιματική αλλαγή. Οι ισχυρότεροι δεσμοί με την Κύπρο μπορούν να βοηθήσουν την Ινδία να προωθήσει τα συμφέροντά της στην ευρωπαϊκή αγορά και στα παγκόσμια φόρουμ.
Η Κύπρος είναι επίσης βασικός εταίρος στον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης, ένα στρατηγικό έργο που συνδέει την Ινδία με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής. Η στενότερη συνεργασία με την Κύπρο θα βοηθήσει την Ινδία να διασφαλίσει τα συμφέροντά της σε αυτόν τον διάδρομο και να επεκτείνει την οικονομική της εμβέλεια.
Τέλος, η επίσκεψη του Μόντι στέλνει ένα σαφές διπλωματικό μήνυμα στην Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή: η Ινδία στέκεται στο πλευρό των παλιών της φίλων και δεν φοβάται να κάνει τολμηρές κινήσεις καθώς οι παγκόσμιες συμμαχίες μεταβάλλονται. Για την Κύπρο, η υποστήριξη της Ινδίας αποτελεί ζωτικό αντίβαρο στην τουρκική πίεση και ενίσχυση της θέσης της στη διεθνή σκηνή.