Η Τουρκία δεν είναι σε θέση να καλύψει το κόστος συμμετοχής πολλών προγραμμάτων που ξεκίνησε η ΕΕ, με αποτέλεσμα τα τουρκικά πανεπιστήμια, ιδιωτικές εταιρείες και ερευνητικά ιδρύματα να μην μπορούν να επωφεληθούν από διάφορες ευκαιρίες χρηματοδότησης, σύμφωνα με έγγραφο της κοινοβουλευτικής επιτροπής που έλαβε το Nordic Monitor.
Στις 10 Νοεμβρίου γραφειοκράτες του Υπουργείου Εξωτερικών ενημέρωσαν τους νομοθέτες για τα προγράμματα της ΕΕ που ίσχυαν κατά την περίοδο 2021-2027 σε συνεδρίαση κοινοβουλευτικής επιτροπής, η οποία συγκλήθηκε για αξιολόγηση της συμφωνίας που περιγράφει συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την υλοποίηση της οικονομικής βοήθειας της ΕΕ στην υποψήφια Τουρκία. ευρέως γνωστό ως IPA (Μέσο Προενταξιακής Βοήθειας).
Η προενταξιακή χρηματοδοτική βοήθεια χορηγείται από την ΕΕ στις υποψήφιες χώρες με τη μορφή επιχορήγησης ή δανείου χωρίς αναγωγή. Εκτός από τις επιχορηγήσεις, υπάρχουν πολλά προγράμματα της ΕΕ που δημιουργούνται για θέματα που κρίνονται σημαντικά από την ΕΕ, ανοιχτά σε όλα τα μέλη της ΕΕ, υποψήφιες και ακόμη και χώρες εκτός Ευρώπης. Ωστόσο, οι χώρες υποχρεούνται να καταβάλλουν τέλη εισφορών για να συμμετάσχουν σε αυτά τα συγκεκριμένα προγράμματα, σε αντίθεση με τα δικαιούχα ιδρύματα, τα πανεπιστήμια, τα επιμελητήρια και τους μη κυβερνητικούς οργανισμούς.
Τα τέλη συνεισφοράς ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη πληρώνουν περισσότερα ανάλογα με τα εθνικά τους εισοδήματα, ενώ οι υποψήφιες χώρες επιτρέπεται να συνεισφέρουν λιγότερα ανεξάρτητα από τα εισοδήματά τους.
Ωστόσο, ο Bülent Özcan, γενικός διευθυντής οικονομικής συνεργασίας και υλοποίησης έργων στη Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, είπε στους νομοθέτες ότι η Τουρκία αποφάσισε να μην εμπλακεί σε ορισμένα από τα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένου ενός σχετικού με την υγεία, καθώς το κόστος συνεισφοράς ήταν υψηλό, ισχυριζόμενος ότι το Υπουργείο Υγείας δεν έκρινε εφικτό το έργο.
Το πρόγραμμα υγείας στο οποίο αναφερόταν ο Özcan ήταν το EU4Health, η φιλόδοξη απάντηση της ΕΕ για την υγεία στην πανδημία COVID-19 και οι συνολικές προκλήσεις της ΕΕ για την υγεία. Η ΕΕ θα διαθέσει 5,3 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα επτά χρόνια για τη βελτίωση και την ενίσχυση της υγείας στην Ένωση, προκειμένου να μειωθεί το βάρος των μεταδοτικών και μη μεταδοτικών ασθενειών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαιρέτισε επίσης το EU4Health, το οποίο θα χρηματοδοτήσει στρατηγικές που στοχεύουν στη μείωση του κατακερματισμού και της ευπάθειας των αλυσίδων εφοδιασμού ιατρικών προϊόντων στην Ευρώπη.
Ο βουλευτής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης και γιατρός Fikret Şahin ρώτησε για ποιο λόγο η Τουρκία θεωρεί ανέφικτο ένα πρόγραμμα υγείας που θα παρείχε στήριξη στην εγχώρια παραγωγή και την καινοτομία φαρμάκων και ιατρικών συσκευών, θεωρούμενους τομείς στρατηγικών επενδύσεων, και ρώτησε τον Özcan πόση συνεισφορά ζητείται από Τουρκία.
Αρνούμενος να παράσχει τα στοιχεία, ο Özcan δήλωσε ότι η Τουρκία δεν συμμετείχε σε πολλά προγράμματα επειδή η Τουρκία δεν είχε λόγο στον καθορισμό του περιεχομένου των έργων και δεν θα συμμετείχε στη διαχείριση των προγραμμάτων. Ωστόσο, αποκάλυψε ότι μετά από αξιολόγηση από το Τμήμα Στρατηγικής και Προϋπολογισμού της Προεδρίας, η Τουρκία αποφάσισε να μην συμμετάσχει. Υποστήριξε επίσης ότι οι δαπάνες για την υγεία ήταν ένα σημαντικό στοιχείο του προϋπολογισμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ο ισχυρισμός ότι οι δαπάνες για την υγεία που έγιναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας αποτελούν λόγο για μη συμμετοχή στο έργο της ΕΕ έρχεται σε αντίθεση με τον επίσημο λόγο του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Εκτός από την πληρωμή του τέλους συμμετοχής σε δόσεις, η Τουρκία καυχιόταν ότι παρείχε ιατρικές προμήθειες σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ισπανίας και της Ιταλίας, κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η Τουρκία δώρισε επίσης σημαντική ποσότητα κινεζικών εμβολίων σε χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Το γραφείο του Ερντογάν δημοσίευσε μάλιστα ένα βιβλίο που επικαλείται τον Πρόεδρο Ερντογάν να λέει ότι τα συστήματα υγείας πολλών ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ έχουν καταρρεύσει, ότι άνθρωποι νοσηλεύονται στους διαδρόμους των νοσοκομείων και ότι πολλοί άνθρωποι πέθαναν ως αποτέλεσμα.
Μια άλλη βουλευτής και γιατρός της αντιπολίτευσης, η Aylin Cesur, ισχυρίστηκε ότι η Τουρκία θα έχανε πολλές ευκαιρίες μη συμμετάσχοντας σε ένα τόσο διάσημο έργο για την υγεία, έναν τομέα στον οποίο είπε ότι η Τουρκία είναι φιλόδοξη, υπονοώντας ότι δεν πίστευε ότι το Υπουργείο Υγείας ήταν απρόθυμο να συμμετέχω.
Το Nordic Monitor έμαθε ότι το Υπουργείο Υγείας είχε ήδη πραγματοποιήσει μια σειρά εσωτερικών συνεδριάσεων για το EU4health και ενημέρωσε τους ειδικούς του για το επικείμενο πρόγραμμα. Σύμφωνα με έγγραφο παρουσίασης που ετοίμασε το υπουργείο, το υπουργείο ενημέρωσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών για την πρόθεσή του να ενταχθεί στο πρόγραμμα.
Εν τω μεταξύ, ο Özcan δήλωσε ότι η Τουρκία θα υποβάλει αίτηση στην ΕΕ για 47 έργα ύψους 250 εκατομμυρίων ευρώ για την κατανομή του 2023. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η οικονομική βοήθεια της ΕΕ προς την Τουρκία είναι 208,5 εκατομμύρια ευρώ για το επόμενο έτος. Λαμβάνοντας υπόψη τη βοήθεια που παρέχεται στην Τουρκία από το 2002, είναι λιγότερο από το ήμισυ του ετήσιου μέσου όρου. Η Τουρκία εκφράζει συνεχώς τη δυσφορία της για αυτό στους ηγέτες της ΕΕ.