Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο εξαπέλυσαν αεροπορικές επιδρομές σε περισσότερες από δώδεκα τοποθεσίες που χρησιμοποιούν οι υποστηριζόμενοι από το Ιράν αντάρτες Χούθι στην Υεμένη, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους. Οι επιδρομές αποτελούν τη μεγαλύτερη στρατιωτική απάντηση στην επίμονη εκστρατεία των Χούθι με επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους εναντίον εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, η οποία ξεκίνησε μετά το ξέσπασμα του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα. Αλλά πώς φτάσαμε ως εδώ;
Ποιοι είναι οι αντάρτες Χούθι
Οι Χούθι είναι μια ομάδα πολιτοφυλακής της Υεμένης που πήρε το όνομά της από τον ιδρυτή της, τον Χουσεΐν Μπαντρεντίν αλ Χούθι, και εκπροσωπεί τον κλάδο Ζαΐντι του σιιτικού Ισλάμ. Εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1980 σε αντίθεση με τη θρησκευτική επιρροή της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη. Η ομάδα, η οποία εκτιμάται ότι διαθέτει 20.000 μαχητές και της οποίας η επίσημη ονομασία είναι Ansar Allah, διοικεί το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού τμήματος της χώρας και είναι υπεύθυνη για την ακτογραμμή της Ερυθράς Θάλασσας.
Ποια είναι η σχέση της ομάδας με το Ιράν και τον πόλεμο στη Γάζα;
Οι Χούθι υποστηρίζονται από το Ιράν στο πλαίσιο της μακροχρόνιας εχθρότητάς του με τη Σαουδική Αραβία και υποστηρίζουν τη Χαμάς στον πόλεμο στη Γάζα. Αμέσως μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, ο ηγέτης των Χούθι Αμπντούλ Μαλίκ Αλ Χούθι δήλωσε ότι οι δυνάμεις του είναι «έτοιμες να κινηθούν κατά εκατοντάδες χιλιάδες για να ενωθούν με τον παλαιστινιακό λαό και να αντιμετωπίσουν τον εχθρό».
Τι συνέβη στην Ερυθρά Θάλασσα;
Η Ερυθρά Θάλασσα, ένας από τους πιο πυκνοκατοικημένους θαλάσσιους διαύλους στον κόσμο, βρίσκεται νότια της διώρυγας του Σουέζ, της σημαντικότερης πλωτής οδού που συνδέει την Ευρώπη με την Ασία και την ανατολική Αφρική. Η Υεμένη βρίσκεται κατά μήκος της νοτιοανατολικής ακτής της θάλασσας, όπου συναντά τον Κόλπο του Άντεν.
Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα οι Χούθι άρχισαν να εξαπολύουν επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, οι περισσότερες από τις οποίες αναχαιτίστηκαν από τα αντίμετρα των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Η κατάσταση κλιμακώθηκε στις 19 Νοεμβρίου, όταν οι μαχητές χρησιμοποίησαν ελικόπτερο για να καταλάβουν ένα αεροπλανοφόρο που είχε ναυλωθεί από ιαπωνική εταιρεία και συνδεόταν με έναν ισραηλινό επιχειρηματία, και απήγαγαν το πλήρωμα. Οι Χούθι δήλωσαν ότι όλα τα πλοία που θεωρούσαν ότι συνδέονται με το Ισραήλ ή τους συμμάχους του «θα αποτελέσουν νόμιμο στόχο για τις ένοπλες δυνάμεις».
Ακολούθησαν πολλαπλές επιθέσεις σε πλοία, ως επί το πλείστον χωρίς επιτυχία, αλλά πολλές ναυτιλιακές εταιρείες αποφάσισαν ωστόσο να παρακάμψουν τη διαδρομή της Ερυθράς Θάλασσας και να εκτρέψουν γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη Νότια Αφρική, αυξάνοντας σημαντικά τους χρόνους και το κόστος του ταξιδιού.
Πώς αντέδρασαν οι ΗΠΑ;
Στις 18 Δεκεμβρίου οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν τον σχηματισμό της επιχείρησης Prosperity Guardian ως απάντηση στις επιθέσεις των Χούθι.
Οι ΗΠΑ απέφυγαν την άμεση αντιπαράθεση μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου, όταν ελικόπτερα του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ πυροβόλησαν εναντίον μιας ομάδας μικρών σκαφών που προσπαθούσαν να επιβιβαστούν σε ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που είχε ζητήσει την προστασία τους. Ο θάνατος 10 μαχητών σηματοδότησε μια νέα φάση στην κρίση.
Στις 9 Ιανουαρίου πολεμικά πλοία των ΗΠΑ και της Βρετανίας κατέρριψαν 21 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους που εκτόξευσαν οι Χούθι, σε μια επίθεση που το Λονδίνο χαρακτήρισε ως τη μεγαλύτερη επίθεση στην περιοχή. Στις 10 Ιανουαρίου, ο Άντονι Μπλίνκεν, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι περαιτέρω επιθέσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν δυτική στρατιωτική απάντηση.
US and #UK strikes targeted more than a dozen #Houthi targets, including radar systems, drone storage and launch sites, ballistic missile storage and launch sites, and cruise missile storage and launch sites, CNN reports. pic.twitter.com/x6iMV0oNDE
— EHA News (@eha_news) January 12, 2024
Τι συνέβαινε στην Υεμένη πριν από τον πόλεμο της Γάζας;
Οι Χούθι είχαν αρχίσει να κερδίζουν υποστήριξη γύρω στις αρχές του αιώνα από τους σιίτες Υεμενίτες που είχαν κουραστεί από τη διαφθορά και τη σκληρότητα του επί μακρόν αυταρχικού προέδρου και συμμάχου της Σαουδικής Αραβίας, Αλί Αμπντάλα Σάλεχ, ιδίως μετά την 11η Σεπτεμβρίου και την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ. Λαϊκές διαδηλώσεις και αρκετές απόπειρες δολοφονίας ανάγκασαν τον Σάλεχ να παραιτηθεί το 2012.
Το 2014 οι Χούθι συμμάχησαν με τον πρώην εχθρό τους Σάλεχ για να καταλάβουν την πρωτεύουσα Σαναά και ανέτρεψαν τον νέο πρόεδρο, Αμπντ Ράμπου Μανσούρ Χάντι, που υποστηρίχθηκε από τη Δύση, ένα χρόνο αργότερα. Αφού ο Χάντι αναγκάστηκε να διαφύγει, η εξόριστη κυβέρνηση της Υεμένης ζήτησε από τους συμμάχους της στη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ να ξεκινήσουν μια στρατιωτική εκστρατεία, επίσης υποστηριζόμενη από τη Δύση, για να εκδιώξουν τους Χούθι.
Ακολούθησε ένας καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ οδήγησε σε 377.000 θανάτους και εκτόπισε 4 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το τέλος του 2021.
Οι Χούθι στην πραγματικότητα κέρδισαν τον πόλεμο. Μια εκεχειρία τον Απρίλιο του 2022 προκάλεσε σημαντική μείωση της βίας και οι μάχες παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό σε ύφεση παρά την επίσημη λήξη της εκεχειρίας τον Οκτώβριο.
Πώς αντιμετωπίστηκαν οι επιθέσεις των Χούθι στην Υεμένη και τη Σαουδική Αραβία;
Ορισμένοι Υεμενίτες βλέπουν τις επιχειρήσεις των Χούθι ως νόμιμο μέσο άσκησης πίεσης στο Ισραήλ και τους συμμάχους του για την υπεράσπιση των Παλαιστινίων αμάχων και αναλυτές λένε ότι η επέμβαση των Χούθι βοήθησε στην ενίσχυση της εγχώριας υποστήριξής τους, αναφέρει στην ανάλυσή του ο Guardian. Οι μαχητές πιστεύουν επίσης ότι οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα μπορούν να τους καταστήσουν πιο σημαντικό παγκόσμιο παράγοντα, συνώνυμο της Υεμένης στο σύνολό της, παρά την παρουσία μιας διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης στο νότιο τμήμα της χώρας.
Εν τω μεταξύ, οι Σαουδάραβες προσπαθούν να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ιράν και να οριστικοποιήσουν μια ειρηνευτική συμφωνία που θα μπορούσε να αναγνωρίσει τον έλεγχο των Χούθι στο βόρειο τμήμα της Υεμένης. Ανησυχούν για οποιαδήποτε αντίδραση από τις ΗΠΑ που θα μπορούσε να περιπλέξει την προσπάθειά τους να αποχωρήσουν από τη χώρα.