Η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σήμερα και από όργιο στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μεταλλάχτηκε σε υπερκαταναλωτικό όργιο στο όνομα του έρωτα…
Η St. Valentine’s Day ή η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, εισήχθη στην Ελλάδα στις αρχές της 10ετίας του ΄80. Μέχρι τότε οι «ερωτευμένοι» δεν γιόρταζαν μονάχα στις 14 Φεβρουαρίου μα κάθε μέρα…
Ο Άγιος Βαλεντίνος δεν μνημονεύεται πουθενά στο ορθόδοξο εορτολόγιο και η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον παραδέχτηκε. Τον παραδέχτηκαν όμως οι ανθοπώλες, οι ζαχαροπλάστες, οι πωλητές ακριβών καρτών με φθηνές ευχές, οι κοσμηματοπώλες και γενικά οι έμποροι των συναισθημάτων και της επίπλαστης ευτυχίας…
Με λίγα λόγια η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου είναι – υποτίθεται – γιορτή του έρωτα και του εμπορίου· τα… ερωτευμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα για να απο-δείξουν πόσο πολύ νοιάζονται ο ένας για το άλλον.
Κόκκινα τριαντάφυλλα, σοκολάτες και παιχνίδια με συγκινητικά μηνύματα γεμίζουν τα καταστήματά και ζεσταίνουν τη χειμωνιάτικη καταχνιά.
Γιορτή του σεξ και του αλκοόλ!
Ωστόσο, η αρχαία προέλευση της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου δεν έχει να κάνει διόλου με αυτό το ντελίριο αγάπης, στοργής και υπερκατανάλωσης. Αν και η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου συνδέεται με την παλαιοχριστιανική λατρεία του μάρτυρα αγίου Βαλεντίνου, υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς αυτός ο αρχαίος μάρτυρας έγινε σύμβολο του έρωτα. Η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, μπορεί στην πραγματικότητα να συνδέεται με ένα βίαιο ρωμαϊκό όργιο που ονομαζόταν Lupercalia. Κάθε χρόνο, από τις 13 έως τις 15 Φεβρουαρίου, οι δρόμοι της Ρώμης ασφυκτιούσαν από την πολυκοσμία που γιόρταζε σε μια ταραχώδη και ξέφρενη εκδήλωση.
Οι άνδρες της πόλης θυσίαζαν οικόσιτα ζώα, ως μέρος μιας τελετουργίας που είχε ακοπό να εξαγνίσει την κοινωνία από τα κακά πνεύματα. Θεωρείτο ότι αυτός ο εξαγνισμός θα ενίσχυε τη γονιμότητα των γυναικών.
Μετά το τελετουργικό, τις θυσίες και το γλεντοκόπι, οι άντρες έκοβαν μακριές λωρίδες από τα δέρματα των θυσιασθέντων ζώων και έτρεχαν στους δρόμους της Ρώμης, αριστερόστροφα γύρω από τον λόφο του Παλατίνου. Οι γυναίκες ξάπλωναν στους δρόμους, απλώνοντας τα χέρια τους καθώς οι άντρες τις μαστίγωναν με τις δερμάτινες λωρίδες, με την πεποίθηση ότι αυτό θα τις βοηθούσε να συλλάβουν…
Και ήρθε ο Βαλεντίνος για να μείνει…
Τα Λουπερκάλια ήταν μια από τις παλαιότερες ρωμαϊκές γιορτές που τελούνταν κάθε χρόνο προς τιμήν του Λούπερκους, θεού της γονιμότητας στη ρωμαϊκή μυθολογία· ήταν μια βίαιη, ειδωλολατρική γιορτή με αχαλίνωτο σεξ και αμέτρητα λίτρα οινοπνεύματος. Πολύ αργότερα – τον 5ο αιώνα – ο πάπας Γελάσιος Α’ έγραψε μια καυστική κριτική για τη γιορτή της γονιμότητας, απαγορεύοντάς την αυστηρά. Ανησυχούσε ο Πάπας για την ανάμνηση των παγανιστικών εορτών στη χριστιανική – και ηθική πλέον – πόλη του και σκοπός του ήταν να καταργήσει τις εορτές εκείνες που δεν συνδέονταν ρητά με τη νέα θρησκεία.
Ο Γελάσιος αντικατέστησε τη γιορτή των Λουπερκαλίων με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Αυτή η χριστιανική γιορτή θα τιμούσε έναν, ή πιθανώς δύο, νέους άνδρες με το όνομα Βαλεντίνος, που δολοφονήθηκαν από τους Ρωμαίους τον 3ο αιώνα, όταν αρνήθηκαν να απαρνηθούν τη χριστιανική τους πίστη. Συνδέοντας τα Λουπερκάλια με τον Βαλεντίνο, ο Γελάσιος δημιούργησε τη σύνδεση μεταξύ του παλαιοχριστιανικού μάρτυρα και των ιδεών της αγάπης, του γάμου και της γονιμότητας.
Ωστόσο, η αντίληψη ότι ο πάπας Γελάσιος αντικατέστησε τα Λουπερκάλια με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου είναι μια παρανόηση, που έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Αν και ο πάπας έθεσε εκτός νόμου την παγανιστική γιορτή, δεν υπάρχουν στοιχεία σοβαρά που να υποδηλώνουν ότι τη συνέδεσε με το μαρτύριο του Αγίου Βαλεντίνου.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Henry Ansgar Kelly, ο συσχετισμός της γιορτής του Αγίου Βαλεντίνου με τον έρωτα και τον ρομαντισμό ήταν μια πολύ μεταγενέστερη καινοτομία, που προέκυψε στον ύστερο Μεσαίωνα.
Ρομαντικοί συγγραφείς όπως ο Geoffrey Chaucer (1340-1400) συνέδεσαν τη γιορτή με τα ιδανικά της ανιδιοτελούς αγάπης και στοργής, που τροφοδοτούνταn από μια δημοφιλή μεσαιωνική ιστορία ότι ο Άγιος Βαλεντίνος είχε μαρτυρήσει επειδή πάντρευε κρυφά από τους Ρωμαίους νεαρά χριστιανικά ζευγάρια. Ως μέρος του τελετουργικού, λέγεται ότι έκοβε κομμάτια περγαμηνής σε σχήματα καρδιάς και τις έδινε στους άνδρες ως υπενθύμιση των γαμήλιων όρκων τους και της αγάπης του Θεού. Είναι επίσης πιθανό ότι, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Βαλεντίνος συνδέθηκε με τον Άγιο Γκαλατίν, έναν Νορμανδό άγιο του οποίου το όνομα σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ο «εραστής των γυναικών»…
Ένας άλλος δημοφιλής μεσαιωνικός θρύλος υποστηρίζει ότι, ενώ βρισκόταν στη φυλακή, ο Βαλεντίνος θεράπευσε την τυφλή κόρη του δεσμοφύλακά του: φέρεται να της άφησε ένα σημείωμα την ημέρα της εκτέλεσής του, που υπέγραψε ως «…ο Βαλεντίνος σου», δημιουργώντας έτσι την παράδοση να δίνονται κάρτες την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου.
Ωστόσο, η μεταμόρφωση της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου στο σύγχρονο φεστιβάλ αγάπης και ανταλλαγής δώρων συνέβη στον 16ο και τον 17ο αιώνα, όταν συγγραφείς όπως ο Σαίξπηρ αποθέωσαν τον έρωτα και τη συμβολική παρουσία του Βαλεντίνου.
Η εμπορευματοποίηση της δημοφιλούς γιορτής διετελέσθη στις αρχές του 20ου αιώνα στη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ελλάδα αντιστάθηκε μέχρι τη 10ετία του 1970. Μετά χάθηκε στα σοκολατάκια, τα λούτρινα αρκουδάκια και στα βαμμένα κόκκινα τριαντάφυλλα… Τα ζευγάρια, μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα ξοδέψουν περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε κάρτες, δώρα, εορταστικά δείπνα και… χρυσές ρομαντικές χειρονομίες για τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Τα Λουπερκάλια πρέσβευαν τον εξαγνισμό: februare στα λατινικά, εξ ου και το όνομα του μήνα κατά τον οποίο γινόταν η γιορτή, του Φεβρουάριου. Η Ημέρα του Αγλιου Βαλεντίνου πρεσβεύει τον εκφαυλισμό του έρωτα: «Μ’ αγαπάς; Τι μου πήρες;»… Ο tempora o mores.