Μπάνια Λούκα / Σαράγεβο, 2 Αυγούστου 2025
Το Εφετείο του Δικαστηρίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης επιβεβαίωσε χθες μία ιστορική απόφαση: καταδίκασε τον Πρόεδρο της Σερβικής Δημοκρατίας, Μίλοραντ Ντόντικ, σε φυλάκιση ενός έτους, καθώς και σε εξαετή απαγόρευση πολιτικής δράσης. Ο λόγος; Η άρνησή του να εφαρμόσει αποφάσεις του Κρίστιαν Σμιτ . Ενός προσώπου που ουδέποτε εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά λειτουργεί de facto ως “Ύπατος Εκπρόσωπος” στη χώρα.
Πρόκειται για την πιο βαριά ποινή που έχει επιβληθεί ποτέ σε εν ενεργεία εκλεγμένο ηγέτη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, και δημιουργεί ένα επικίνδυνο θεσμικό προηγούμενο, όπου ένας πρόεδρος διώκεται ποινικά και απομακρύνεται από την πολιτική ζωή επειδή αρνήθηκε να εφαρμόσει εντολές ενός μη νομιμοποιημένου αλλοδαπού παράγοντα.
Ο Σμιτ, η “εντολή” και η παραβίαση του Ντέιτον:
Ο Κρίστιαν Σμιτ δεν διορίστηκε ποτέ από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, γεγονός που καθιστά τη λειτουργία του ως Ύπατου Εκπροσώπου αντισυνταγματική και παράνομη, σύμφωνα με το Παράρτημα Χ της Συμφωνίας του Ντέιτον. Παρ’ όλα αυτά, επιβάλλει “νόμους”, επεμβαίνει στη δικαιοσύνη και επιχειρεί να αναμορφώσει το νομικό και πολιτικό πλαίσιο της χώρας χωρίς καμία δημοκρατική εντολή.
Η ποινή φυλάκισης κατά του Ντόντικ, σε συνδυασμό με την απαγόρευση άσκησης πολιτικών καθηκόντων για έξι χρόνια, συνιστά κατάφωρη παραβίαση της Συμφωνίας του Ντέιτον, η οποία έφερε την ειρήνη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη μετά τον πόλεμο, και κατοχυρώνει την αυτονομία των συνιστώντων μερών.
Πολιτικό “έγκλημα”: η προστασία του Συντάγματος της Σερβικής Δημοκρατίας
Ο Ντόντικ τιμωρήθηκε επειδή υπέγραψε νόμο της Βουλής της Σερβικής Δημοκρατίας, ο οποίος δεν αναγνώριζε τις αποφάσεις του Σμιτ. Ενήργησε βάσει των συνταγματικών του αρμοδιοτήτων, στηριζόμενος στη νομοθετική βούληση ενός εκ τω δύο συστατικών μερών της Β-Ε. Το μήνυμα που αποστέλλεται είναι σαφές: όποιος δεν υποτάσσεται στις εντολές του Σμιτ, απομακρύνεται από την πολιτική σκηνή.
Διεθνείς αντιδράσεις: Οργή και ανησυχία από Ουγγαρία, Ρωσία και Σερβία.
Ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, καταδίκασε την απόφαση, λέγοντας ότι «δεν είναι δικαιοσύνη, αλλά γεωπολιτική επιβολή», προσθέτοντας ότι «η δημοκρατική βούληση των λαών στα Δυτικά Βαλκάνια δεν μπορεί να αντικατασταθεί από διεθνή διατάγματα».
Ο Πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, δήλωσε ότι «το μήνυμα που στέλνεται με την καταδίκη του Ντόντικ είναι ότι η ψήφος του λαού δεν έχει πλέον σημασία» και προειδοποίησε για «θεσμική κατάρρευση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, εάν η τάση αυτή συνεχιστεί».
Τελικό ερώτημα: Δικαιοσύνη ή νέα μορφή αποικιοκρατίας;
Η καταδίκη του Μίλοραντ Ντόντικ σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη πρόκληση στη λειτουργία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης από την εποχή της ειρήνευσης. Με τον αποκλεισμό ενός εκλεγμένου ηγέτη από την πολιτική ζωή για έξι χρόνια, ανατρέπεται η συνταγματική τάξη, η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας και το πνεύμα του Ντέιτον.
Η επόμενη μέρα για τη Β-Ε δεν είναι απλώς νομική. Είναι υπαρξιακή.