Ένα μυστικό σχέδιο για την εμπορία ρωσικού πετρελαίου, το οποίο φέρεται να ενορχηστρώθηκε από την οικογένεια του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αποκαλύφθηκε ως απάτη, με την οικογένεια του «Σουλτάνου» να κατηγορείται για την κλοπή εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Η Ρωσία δεν έχει μείνει άπραγη σε αυτήν την εξέλιξη με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να προχωράει σε αντίποινα απέναντι στη Τουρκία και τον Ερντογάν, τα οποία σύμφωνα με ρεπορτάζ του Nordic Monitor μπορούν να συμπεριλαμβάνουν και την επιβολή βίαιων μέτρων.
Η εταιρεία βιτρίνα και η εμπορία Ρωσικού Πετρελαίου
Αντιμέτωπη με τις δυτικές κυρώσεις, η Ρωσία στράφηκε σε Τούρκους εμπορικούς εταίρους για να συνεχίσει ανενόχλητη τις εξαγωγές της ελπίζοντας να αξιοποιήσει το συνδεδεμένο με τις ΗΠΑ τουρκικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο αρχικά παρέκαμψε τη συμμόρφωση με τις κυρώσεις κατόπιν εντολών της κυβέρνησης Ερντογάν.
Στο πλαίσιο προγραμμάτων παροχής πετρελαίου έναντι πιστώσεων, ένα μέρος του ρωσικού πετρελαίου που πωλούνταν σε υπερπόντιους αγοραστές διοχετευόταν μέσω της Mostrade Danışmanlık Ticaret Limited Şirketi (Mostrade), μιας μικρής εταιρείας χρηματοοικονομικών συμβούλων που ιδρύθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2019 στην Κωνσταντινούπολη από τον Ζαλ Σουλεϊμάνοφ, έναν Ρώσο υπήκοο αζέρικης καταγωγής.
Το αρχικό κεφάλαιο της εταιρείας είχε δηλωθεί στις 10.000 τουρκικές λίρες (περίπου 1.750 δολάρια εκείνη την εποχή), γεγονός που υποδηλώνει ότι επρόκειτο πιθανότατα για βιτρίνα. Ο πραγματικός ιδιοκτήτης φέρεται να είναι ο Φουάντ Χουσεϊνλί, διπλός υπήκοος Βρετανίας-Αζερίας, ο οποίος λέγεται ότι ίδρυσε την εταιρεία στο όνομα του οδηγού του, Σουλεϊμάνοφ.
Η Πιστωτική Τράπεζα της Μόσχας (Московский кредитный банк, MKB) παρείχε πιστώσεις στη Mostrade για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, τόσο απευθείας όσο και μέσω της Akida Trading Limited, μιας εταιρείας με έδρα το Χονγκ Κονγκ που έχει δεσμούς με την MKB. Στα χαρτιά φαινόταν ότι η Mostrade είχε εξασφαλίσει πιστωτική γραμμή από την τράπεζα και τις θυγατρικές της, αποπληρώνοντας το οφειλόμενο ποσό με τόκους.
Τα αρχεία του εμπορικού μητρώου δείχνουν τη μεταβίβαση όλων των μετοχών στον Μουσταφά Ζερέν.
Στην πραγματικότητα, η Mostrade λειτουργούσε απλώς ως εισπράκτορας των χρημάτων από τους τελικούς χρήστες σε άλλες χώρες, όπως η Ινδία και η Κίνα, μέσω τουρκικών και εμιρατινών τραπεζών, αφού η Ρωσία πωλούσε το πετρέλαιο της σε κλειστές τιμές. Η Mostrade φέρεται να ξόδεψε 20 δισεκατομμύρια ρωσικά ρούβλια σε μια πιστωτική γραμμή που της παρείχε η τράπεζα στο πλαίσιο του σχεδίου.
Ο άνθρωπος κλειδί και η σχέση με την οικογένεια Ερντογάν
Για να αποκτήσει πρόσβαση στο τουρκικό τραπεζικό σύστημα, ο ιδιοκτήτης της Mostrade χρειαζόταν τουρκική υπηκοότητα και την υποστήριξη της τουρκικής κυβέρνησης. Κατά συνέπεια, στις 16 Μαΐου 2022, η εταιρεία μεταβιβάστηκε στον Μουσταφά Ζερέν, έναν 33χρονο οικονομικό σύμβουλο, και οι μετοχές της πωλήθηκαν σε αυτόν έναντι 10.000 τουρκικών λιρών.
Ο Ζερέν, ο οποίος προηγουμένως είχε μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση, έγινε ξαφνικά ένας από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες στην Τουρκία, χάρη στους στενούς δεσμούς του με την οικογένεια του προέδρου Ερντογάν, ιδίως με τον γιο του «Σουλτάνου», Μπιλάλ Ερντογάν και τον γαμπρό του Τούρκου Προέδρου Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Οι δεσμοί αυτοί όχι μόνο πλούτισαν τον Ζερέν, τους συνεργάτες του και τα μέλη της οικογένειας Ερντογάν μέσω κρατικών συμβάσεων και διαγωνισμών, αλλά τους επέτρεψαν επίσης να δραστηριοποιούνται ελεύθερα στους προσοδοφόρους κλάδους της ενέργειας, των ορυχείων, των επικοινωνιών και των κατασκευών της Τουρκίας.
Ο μεσάζων που έφερε σε επαφή τον Ζερέν και την οικογένειας Ερντογάν είναι ο Χαλίλ Μπατζατζί, άνθρωπος εμπιστοσύνης της οικογένειας Ερντογάν, ο οποίος διαδραμάτισε βασικό ρόλο στην εκτέλεση του σχεδίου. Ο Μπατζατζί είναι στενός συνεργάτης του γιου του Ερντογάν και φίλος του από τα σχολικά χρόνια. Πολλά δημοσιεύματα τον αναφέρουν ως οικονομικό διευθυντή της οικογένειας της οικογένειας Ερντογάν, η οποία φέρεται να έχει αποκτήσει μαύρη περιουσία δισεκατομμυρίων στις πλάτες του τουρκικού λαού.
Αφού εξασφάλισε τόσο ισχυρές διασυνδέσεις, Ο Ζερέν δεν αντιμετώπισε καμία δυσκολία στην απόκτηση αδειών και αδειών και στη χρήση του τουρκικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, παρά τις ανησυχίες που εξέφρασε ο Οργανισμός Τραπεζικής Ρύθμισης και Εποπτείας (BDDK), ο οποίος φοβόταν πιθανές κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ για τη διευκόλυνση του εμπορίου ρωσικού πετρελαίου.
Η κομπίνα δισεκατομμυρίων και το σκάσιμο της φούσκας
Την 1η Ιουνίου 2023, σύμφωνα με τα αρχεία του εμπορικού μητρώου, ο Ζερέν προχώρησε σε Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου ύψους 40 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών για να δώσει την εντύπωση ότι η εταιρεία θα μπορούσε να διαχειριστεί αγορές ρωσικού πετρελαίου αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Επιπλέον, για τη μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου, η Ζερέν ίδρυσε μια ναυτιλιακή εταιρεία με την ονομασία Eurasia Seali̇ne Gemi̇ci̇li̇k ve Ti̇caret Li̇mi̇ted Şirketi στις 23 Ιουνίου 2022, με κεφάλαιο 100.000 τουρκικές λίρες. Οι αναφορές αναφέρουν ότι η Mostrade έχει χρησιμοποιήσει την εν λόγω ναυτιλιακή εταιρεία για τη διαχείριση φορτίων πετρελαίου αξίας 56 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η κομπίνα αρχικά λειτούργησε ομαλά. Το ρωσικό πετρέλαιο που αγόρασε η Mostrade χρησιμοποιώντας την πιστωτική γραμμή της τράπεζας της Μόσχας, μεταφέρθηκε σε πελάτες στην Ινδία και την Κίνα. Η Mostrade έλαβε πληρωμή από τους τελικούς χρήστες και μετέφερε τα έσοδα στη θυγατρική τράπεζας της Μόσχας, μείον την προμήθειά της. Οι τουρκικοί κρατικοί δανειστές VakıfBank και Emlak Katılım Bank διευκόλυναν αυτές τις μεταφορές μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, όταν οι τουρκικές τράπεζες αποχώρησαν από τις συναλλαγές λόγω ανησυχιών για ενδεχόμενες κυρώσεις των ΗΠΑ μετά από αυστηρές προειδοποιήσεις από Αμερικανούς αξιωματούχους.
Ως προσωρινή λύση, ο Ζερέν δημιούργησε τραπεζικούς λογαριασμούς στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άρχισε να διοχετεύει τα έσοδα από το πετρέλαιο μέσω αυτών των λογαριασμών. Εν τω μεταξύ, ο όμιλος σχεδίαζε να αποκτήσει τη δική του τράπεζα για να διευκολύνει τις συναλλαγές αυτές πιο ελεύθερα. Στις 13 Νοεμβρίου 2023, ο Zeren ενημέρωσε την BDDK ότι είχε υπογράψει συμφωνία για την εξαγορά της Turkland Bank (T-BANK), που ανήκε στην οικογένεια Χαρίρι του Λιβάνου, η οποία έχει επίσης στενούς δεσμούς με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Η συμφωνία συνάντησε εμπόδια στην BDDK, αλλά ο Ζερέν αξιοποίησε τις κυβερνητικές του διασυνδέσεις για να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια.
Το deal ήταν σχεδόν έτοιμο να εγκριθεί, μέχρι να έρθουν στο φως πληροφορίες για την εξαπάτηση της ρωσικής τράπεζας. Μετά από συνάντηση μεταξύ του προέδρου της T-Bank, Μισέλ Ακάντ, και αξιωματούχων της BDDK τον Ιούλιο του 2024, η τράπεζα ακύρωσε μονομερώς την πώληση.
Το ξεσκέπασμα, τα δικαστήρια και οι Ρώσοι Κομάντο
Ενώ το ρωσικό πετρέλαιο διακινούνταν μέσω της Mostrade, ο Ζερέν και οι συνεργάτες του έγιναν όλο και πιο άπληστοι και άρχισαν να απομυζούν τα έσοδα μεταφέροντας τις πληρωμές σε διάφορους ιδιωτικούς ή εταιρικούς λογαριασμούς που έλεγχαν στην Τουρκία. Αντί να αποπληρώσουν το χρέος της πιστωτικής γραμμής, τα κεφάλαια διοχετεύονταν αλλού. Αναφέρεται ότι ο Ζερέν χρησιμοποίησε τα χρήματα αυτά για να αγοράσει εταιρείες στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων πρατηρίων καυσίμων σε όλη τη χώρα.
Ως αποτέλεσμα, η Akida Trading Limited, η εταιρεία με έδρα το Χονγκ Κονγκ που ήταν υπεύθυνη για την είσπραξη του χρέους προς την Credit Bank of Moscow, αναγκάστηκε να καταθέσει αγωγή στο Διαιτητικό Δικαστήριο της Μόσχας στις 2 Μαΐου 2024 με αίτημα την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων που ανήκαν στη Mostrade και στον ιδιοκτήτη της. Ο δικαστής A.G. Avagimyan αποφάσισε υπέρ της κατάσχεσης των περιουσιακών στοιχείων. Επιπλέον, η Akida κατέθεσε μήνυση στο Διεθνές Εμπορικό Διαιτητικό Δικαστήριο στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Ο άνθρωπος του Ερντογάν είναι αντιμέτωπος και με δικαστήρια στη Τουρκία. Οι δικηγόροι της Akida κατέθεσαν ποινική μήνυση στην Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης, ζητώντας αποζημίωση για το χρέος συνολικού ύψους 593,7 εκατομμυρίων δολαρίων και την έναρξη έρευνας για εγκληματικές δραστηριότητες. Στη συνέχεια το θέμα παραπέμφθηκε στο γραφείο οργανωμένου εγκλήματος της εισαγγελίας.
Ο Ζερέν, που υποστηρίζεται από την οικογένεια Ερντογάν, φαίνεται ότι δεν πτοήθηκε από αυτές τις ενέργειες. Με τον Ερντογάν να ελέγχει τη δικαιοσύνη στην Τουρκία και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου να χρειάζονται πολιτική έγκριση για να αναλάβουν δράση κατά ατόμων με στενές κυβερνητικές διασυνδέσεις, ο Ζερέν συνέχισε να λειτουργεί κανονικά.
Για την επίλυση της εκκρεμότητας με την είσπραξη των οφειλών επιστρατεύτηκαν σημαίνοντα πολιτικά και επιχειρηματικά πρόσωπα και από τις δύο πλευρές, αλλά οι προσπάθειες αυτές δεν απέδωσαν κανένα αποτέλεσμα. Ο Ρομάν Ιβάνοβιτς Αβντέεφ, ο οποίος κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών της τράπεζας και φέρεται να χρησιμοποίησε τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες για να εκφοβίσει τον Ζέρεν, σύμφωνα με τον Τούρκο δημοσιογράφο Τσεβερί Γκιουβέν που εδρεύει στη Γερμανία.
Η Ρωσία έστειλε επίσης μια ομάδα ενόπλων ανδρών για να εισβάλει στα γραφεία του ομίλου Ζερέν στην Κωνσταντινούπολη. Κατά τη διάρκεια της επιδρομής, ο πατέρας του Ζερέν, ο οποίος είναι επίσης μέλος του διοικητικού συμβουλίου, εξαναγκάστηκε να υπογράψει ένα χειρόγραφο υποσχετικό για την αποπληρωμή του χρέους.
Η ύβρις του Σουλτάνου και η εκδίκηση του Πούτιν
Φαίνεται ότι οι συνεργάτες του Ερντογάν υπολόγισαν λάθος, πιστεύοντας ότι θα μπορούσαν να αποσπάσουν ρωσικά χρήματα εν μέσω του καθεστώτος κυρώσεων, υποθέτοντας ότι η Μόσχα εξαρτάται από την Τουρκία. Υποτίμησαν την πιθανή σοβαρότητα της αντίδρασης της Ρωσίας, όπως αποδεικνύεται από τα ακραία μέτρα που ελήφθησαν για την είσπραξη του χρέους, συμπεριλαμβανομένης της επιδρομής στα γραφεία του Ζερέν.
Ο συνεργάτης του Ερντογάν, φοβούμενος για τη ζωή του, έχει εξαφανιστεί. Ο άνθρωπος που εμφανιζόταν συχνά στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης και προβαλλόταν σκόπιμα ως μεγάλος επενδυτής και παγκόσμιος μεγιστάνας των επιχειρήσεων δεν βρίσκεται πλέον πουθενά. Με την εταιρεία να έχει γραφεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία, την Ελβετία, το Μαυροβούνιο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μπορεί να κρύβεται σε μία από αυτές τις τοποθεσίες για να αποφύγει την επαφή με τους συνεργάτες του Πούτιν.