Όταν η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO) υπέγραψε πέντε συμφωνίες εξερεύνησης υδρογονανθράκων στο Ισλαμαμπάντ αυτή την εβδομάδα, η ανακοίνωση πέρασε αθόρυβα από τα παγκόσμια πρωτοσέλιδα. Ωστόσο, για το Πακιστάν και την Τουρκία, οι συμφωνίες που περιλαμβάνουν τρία υπεράκτια και δύο χερσαία οικόπεδα αξίας άνω των 300 εκατομμυρίων δολαρίων έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία από ό,τι υποδηλώνει η τεχνική τους περιγραφή.
Η απόφαση της Άγκυρας να εισέλθει στον υπεράκτιο τομέα του Πακιστάν δεν είναι απλώς μια αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αντιπροσωπεύει το σημείο συνάντησης δύο επιτακτικών αναγκών: της προσπάθειας της Τουρκίας να διαφοροποιήσει την ενεργειακή της γεωγραφία και της προσπάθειας του Πακιστάν να αναβιώσει τις εδώ και καιρό παραμελημένες υπεράκτιες φιλοδοξίες του. Το πιο σημαντικό, σηματοδοτεί πώς οι μεσαίες δυνάμεις τοποθετούνται σε μια περιοχή όπου οι παγκόσμιες ευθυγραμμίσεις και οι ενεργειακοί διάδρομοι αναδιαμορφώνονται γρήγορα.
Η υπολογισμένη επέκταση της Άγκυρας
Οι υπεράκτιες λεκάνες του Πακιστάν, ο Ινδός και ο Μακράν, θεωρούνται εδώ και καιρό πολλά υποσχόμενες αλλά δεν έχουν εξερευνηθεί επαρκώς. Μόνο μια χούφτα πηγάδια έχουν διανοιχθεί εδώ και δεκαετίες. Οι προηγούμενες υψηλού προφίλ προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένης της επιχείρησης εξερεύνησης βαθέων υδάτων με επικεφαλής την ExxonMobil το 2019, δεν κατάφεραν να αποφέρουν απτά αποτελέσματα, λόγω των τεχνικών πολυπλοκοτήτων της εξερεύνησης βαθέων υδάτων.
Η είσοδος της Τουρκίας σε αυτό το απαιτητικό περιβάλλον σηματοδοτεί μια αξιοσημείωτη αλλαγή. Η TPAO έχει αναλάβει τον επιχειρησιακό έλεγχο του ανατολικού υπεράκτιου μπλοκ Indus-C, με σχέδια να αναπτύξει τον σεισμικό στόλο της στα πακιστανικά ύδατα τον επόμενο χρόνο και να ιδρύσει ένα μόνιμο γραφείο στην Ισλαμαμπάντ. Επιπλέον, η δομή της κοινοπραξίας, που συνδυάζει την TPAO με τις κορυφαίες κρατικές ενεργειακές εταιρείες του Πακιστάν, υποδηλώνει έναν βαθμό πολιτικής και θεσμικής ευθυγράμμισης που θα μπορούσε να βοηθήσει στη σταθεροποίηση ενός τομέα που ιστορικά μαστίζεται από αβεβαιότητα.
Για την Ισλαμαμπάντ, η χρονική στιγμή είναι τυχαία. Η υποβολή προσφορών για υπεράκτια έργα του Πακιστάν το 2025, η οποία είναι η πιο σημαντική εξερευνητική της προσπάθεια εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες, έχει αναζωογονήσει τη διεθνή προσοχή. Ενώ οι εγχώριες εταιρείες εξασφάλισαν τα περισσότερα βραβεία, η συμμετοχή της Τουρκίας επαναφέρει ένα επίπεδο επιχειρησιακής ικανότητας και διεθνούς προβολής που το Πακιστάν δυσκολεύεται να προσελκύσει. Μετά από χρόνια στασιμότητας, ο υπεράκτιος τομέας αρχίζει να ανακτά την αξιοπιστία του.
Η είσοδος της Τουρκίας στις πακιστανικές υπεράκτιες περιοχές βασίζεται σε μια εξελισσόμενη ενεργειακή στρατηγική. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Άγκυρα έχει δαπανήσει περισσότερα από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε εισαγόμενη ενέργεια λόγω των κυμαινόμενων περιφερειακών πολιτικών και της αστάθειας της παγκόσμιας αγοράς. Ενώ η Τουρκία παραμένει συνδεδεμένη με τους ρωσικούς, ιρανικούς και αζερικούς διαδρόμους εφοδιασμού, η πρόσφατη επιτυχία στις υπεράκτιες περιοχές στη Μαύρη Θάλασσα έχει ενισχύσει την εμπιστοσύνη της στην επιδίωξη πιο μακρινών ευκαιριών.
Η προσέγγιση προς τα Petronas της Μαλαισίας, τα Pertamina της Ινδονησίας και τώρα το Πακιστάν σηματοδοτεί μια σκόπιμη στροφή προς νέες ασιατικές συνεργασίες. Σε αυτό το πλαίσιο, το Πακιστάν προσφέρει κάτι ξεχωριστό: όχι μόνο γεωλογικό δυναμικό, αλλά και ένα έρεισμα στον Ινδικό Ωκεανό, μια θαλάσσια αρένα όπου η Άγκυρα δραστηριοποιείται ολοένα και περισσότερο μέσω ναυτικών ασκήσεων, συνεργασίας στη ναυπηγική βιομηχανία και αμυντικής διπλωματίας.
Τα πακιστανικά ύδατα προσφέρουν στην Τουρκία μια επέκταση του ενεργειακού της χάρτη σε μια περιοχή όπου οι ισορροπίες δυνάμεων μεταβάλλονται. Η σημασία του Ινδικού Ωκεανού ως διαδρόμου για τις παγκόσμιες ενεργειακές ροές αυξάνεται και η παρουσία της Τουρκίας εκεί, ακόμη και σε ένα εξερευνητικό στάδιο, θα βοηθούσε στη διαφοροποίηση των γραμμών εφοδιασμού, ενώ παράλληλα θα διεύρυνε τη γεωπολιτική της εμβέλεια.
Ευρύτερη στρατηγική σύγκλιση
Η ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Πακιστάν και Τουρκίας δεν προκύπτει μεμονωμένα. Οι δύο χώρες έχουν αφιερώσει τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην εμβάθυνση της συνεργασίας τους στην αμυντική παραγωγή, την ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών, τον εκσυγχρονισμό του ναυτικού και τον συντονισμό των πληροφοριών. Αυτή η μακροχρόνια στρατηγική σχέση έχει δημιουργήσει ένα επίπεδο άνεσης που τώρα επεκτείνεται σε οικονομικούς και πόρους τομείς.
Πέρα από τους υδρογονάνθρακες, το τουρκικό ενδιαφέρον επεκτείνεται επίσης στον ορυκτό τομέα του Πακιστάν. Μια μεγάλη τουρκική εταιρεία εξόρυξης έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη ζώνη χαλκού-χρυσού του Πακιστάν κοντά στο Ρέκο Ντικ, μια περιοχή πλούσια σε ορυκτά που προσελκύει αυξημένη παγκόσμια προσοχή. Επιπλέον, αναφορές υποδηλώνουν ότι η Τουρκία σχεδιάζει να δημιουργήσει μια εγκατάσταση στο Πακιστάν για τη συναρμολόγηση μαχητικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Το έργο περιλαμβάνει την εξαγωγή stealth και μακράς διαρκείας μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία για τοπική συναρμολόγηση στο Πακιστάν. Μαζί, αυτά τα σκέλη υποδηλώνουν μια ώριμη συνεργασία που συνδυάζει τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με την οικονομική δέσμευση.
Ενώ η συνεργασία είναι πολλά υποσχόμενη, η εξερεύνηση βαθέων υδάτων στην υπεράκτια ζώνη του Πακιστάν παραμένει ένα απαιτητικό σύνορο. Οι συνθήκες της παγκόσμιας αγοράς παραμένουν ασταθείς και οι υπεράκτιες γεωτρήσεις είναι εγγενώς αβέβαιες. Ωστόσο, οι επιχειρησιακές δυνατότητες της Τουρκίας, από σεισμικές έρευνες έως γεωτρήσεις βαθέων υδάτων, μετριάζουν πολλούς από αυτούς τους κινδύνους. Η πρόσφατη επιτυχία της στις υπεράκτιες δραστηριότητες στη Μαύρη Θάλασσα και η αυξανόμενη εμπειρογνωμοσύνη της την κατατάσσουν σε μια περιορισμένη ομάδα κρατών ικανών να εκτελέσουν τέτοιες τεχνικά απαιτητικές επιχειρήσεις.
Ινδικός Ωκεανός ως ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον
Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις εκτυλίσσονται σε μια εποχή που ο Ινδικός Ωκεανός γίνεται κεντρικό πεδίο για την ενέργεια, το εμπόριο και τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό. Η παγκόσμια τάξη αλλάζει δραστικά. Οι οικονομίες του Κόλπου διαφοροποιούνται, η Κίνα αναδεικνύεται σε ισότιμο ανταγωνιστή των ΗΠΑ, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, οι δυτικές δυνάμεις επαναβαθμονομούν τις στρατηγικές τους στην Ινδο-Ειρηνικό και τα κράτη της Νότιας Ασίας επανεκτιμούν τις δικές τους ενεργειακές και ασφαλιστικές στάσεις.
Η είσοδος της Τουρκίας εισάγει μια ακόμη ικανή μεσαίου μεγέθους δύναμη σε αυτό το τοπίο, σηματοδοτώντας ότι ο Ινδικός Ωκεανός γίνεται πιο πολυπολικός από πριν, με περισσότερους μη παραδοσιακούς παίκτες να κάνουν στρατηγικά στοιχήματα. Ενώ η παρουσία της Άγκυρας είναι απίθανο να προκαλέσει τριβές βραχυπρόθεσμα, η αυξανόμενη εμπλοκή της θα παρακολουθείται στενά από τα περιφερειακά κράτη που είναι προσαρμοσμένα στις μεταβαλλόμενες ευθυγραμμίσεις.
Η υπεράκτια συνεργασία της Τουρκίας με το Πακιστάν είναι κάτι περισσότερο από μια ενεργειακή συμφωνία. Αντανακλά μια υπολογισμένη προσπάθεια επέκτασης της επιρροής σε έναν θαλάσσιο διάδρομο που αποκτά στρατηγική σημασία. Για το Πακιστάν, αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία να αναζωογονήσει ένα παραμελημένο από καιρό σύνορο πόρων με τη βοήθεια ενός τεχνολογικά ικανού και πολιτικά ευθυγραμμισμένου εταίρου.
Είτε η εξερεύνηση επιτύχει είτε αποτύχει, το γεωπολιτικό αποτέλεσμα είναι ήδη σαφές: η σχέση Πακιστάν-Τουρκίας εισέρχεται σε μια νέα φάση που διαμορφώνεται από τη θαλάσσια στρατηγική, την ενεργειακή διαφοροποίηση και τον περιφερειακό μετασχηματισμό. Σε μια λεκάνη του Ινδικού Ωκεανού όπου οι παλιές ευθυγραμμίσεις εξασθενούν και αναδύονται νέοι διεκδικητές, το υπεράκτιο παιχνίδι Άγκυρας-Ισλαμαμπάντ μπορεί να αποδειχθεί μια από τις πιο σημαντικές εξελίξεις που πρέπει να παρακολουθήσουμε την επόμενη δεκαετία.
Τι αναφέραμε χθες
Η Ινδία και η Ελλάδα εγκαινίασαν τον πρώτο τους Διάλογο Ναυτιλιακής Ασφάλειας στην Αθήνα, σηματοδοτώντας ένα νέο κεφάλαιο στη διμερή τους συνεργασία. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2025 και συγκέντρωσε ανώτατους αξιωματούχους των δύο χωρών, με αντικείμενο την ασφάλεια στη θάλασσα, την αμυντική συνεργασία και τον σχεδιασμό κοινών πρωτοβουλιών σε ένα διεθνές περιβάλλον που μεταβάλλεται ραγδαία.
Γεωπολιτική σημασία και προοπτικές
Ο Διάλογος πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο αυξημένης σημασίας για τη διεθνή ναυσιπλοΐα, καθώς τόσο η Μεσόγειος όσο και ο Ινδο-Ειρηνικός αποτελούν κομβικές περιοχές για το παγκόσμιο εμπόριο και τη διεθνή πολιτική. Η ασφάλεια και η σταθερότητα στις θαλάσσιες οδούς είναι κρίσιμες για την ομαλή λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας.
Η Πρωτοβουλία Ινδο-Ειρηνικών Ωκεανών της Ινδίας και ο ρόλος της Ελλάδας στην ασφάλεια της Μεσογείου αλληλοσυμπληρώνονται, προσδίδοντας ουσιαστικό περιεχόμενο στον νέο αυτό διάλογο. Ενδεικτικό της δυναμικής των σχέσεων είναι και το γεγονός ότι, νωρίτερα το 2025, το Ινδικό Ναυτικό και το Πολεμικό Ναυτικό της Ελλάδας πραγματοποίησαν την πρώτη τους κοινή άσκηση στη Μεσόγειο, ενισχύοντας στην πράξη τη στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών.
Τι σηματοδοτεί η τουρκική “εισβολή” στον Ινδικό;
Είτε η εξερεύνηση επιτύχει είτε αποτύχει, το γεωπολιτικό αποτέλεσμα είναι ήδη σαφές.
Η σχέση Πακιστάν-Τουρκίας εισέρχεται σε μια νέα φάση που διαμορφώνεται από τη θαλάσσια στρατηγική, την ενεργειακή διαφοροποίηση και τον περιφερειακό μετασχηματισμό.
Σε μια λεκάνη του Ινδικού Ωκεανού όπου οι παλιές ευθυγραμμίσεις εξασθενούν και αναδύονται νέοι διεκδικητές, το υπεράκτιο παιχνίδι Άγκυρας-Ισλαμαμπάντ μπορεί να αποδειχθεί μια από τις πιο σημαντικές εξελίξεις που πρέπει να παρακολουθήσουμε την επόμενη δεκαετία.
Άποψή μας είναι ότι η Τουρκία μέσω των θαλάσσιων γεωτρήσεων στον Ινδικό για λογαριασμό του Πακιστάν, επιχειρεί να μπει σφήνα στον Οικονομικό Διάδρομο (IMEC) Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (India-Middle East-Europe Economic Corridor), ένα φιλόδοξο έργο υποδομής για τη σύνδεση αυτών των περιοχών, το οποίο αφενός αντιδιαστέλλεται την μεσαία διαδρομή του Κινέζικου δρόμου του μεταξιού, αφετέρου αφήνει εκτός την Τουρκία αφού η όδευσή του είναι Ινδία-ΗΑΕ-Σαουδική Αραβία-Ιορδανία-Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα.
Κοινώς η Τουρκία επιχειρεί χρησιμοποιώντας την αντιπαλότητα Πακιστάν-Ινδίας, να καταστήσει τον IMEC εν τω γενάσθαι ανενεργό και ανασφαλή, ή στη χειρότερη περίπτωση για την ίδια να έχει λόγο και παρουσία σε αυτόν , κάτι που δεν είχε μέχρι τώρα.