Ο πόλεμος της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία συνεχίζεται για πάνω από ένα χρόνο. Χωρίς ξεκάθαρο τέλος, υπάρχει ανάγκη για ενισχυμένη κατανόηση της πολεμικής στρατηγικής των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, κάτι που επιδιώκουμε να παρέχουμε εδώ. Μια τέτοια κατανόηση θα βοηθούσε στο να διευκρινιστούν για τους δυτικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και αμυντικούς σχεδιαστές τα είδη στρατιωτικής υποστήριξης που θα απαιτηθούν στο μέλλον. Μεγαλύτερη λεπτομέρεια σχετικά με αυτή τη στρατηγική και τον χαρακτήρα των πολεμικών συγκρούσεων στην Ουκρανία θα διευκόλυνε επίσης ρεαλιστικές εκτιμήσεις για τη διάρκεια της στρατιωτικής σύγκρουσης και του πιθανού κόστους της τόσο σε προσωπικό όσο και σε υλικό. Τέλος, μια πιο λεπτή περιγραφή της στρατηγικής του Κιέβου θα φώτιζε ένα εύλογο τέλος στη σύγκρουση.
Η σημασία της φθοράς
Η επιτυχία στον πόλεμο περιλαμβάνει έναν συνδυασμό φθοράς – δηλαδή, της αργής αλλά διαρκούς διαδικασίας φθοράς ενός αντιπάλου και τελικά σπάσιμο της θέλησής του προκαλώντας πολύ μεγαλύτερες απώλειες σε προσωπικό και υλικό από ό,τι υφίσταται η δική του πλευρά – και ελιγμών. Μια προσέγγιση φθοράς συνήθως δίνει προνόμια στη δύναμη πυρός έναντι της κινητικότητας και την άμεση επίθεση έναντι της πλευρικής δράσης ή με άλλο τρόπο την αναζήτηση πλεονεκτήματος ανά θέση. Η πολεμική στρατηγική της Ουκρανίας βασιζόταν αρχικά στην άμυνα σε βάθος ή σε ορισμένες περιπτώσεις στην κινητή άμυνα, η οποία στη συνέχεια μετέβη στην επίθεση. Η επιθετική της προσπάθεια αποδείχθηκε επιτυχημένη το φθινόπωρο του 2022, επειδή οι συνθήκες είχαν τεθεί από το δομικό έλλειμμα προσωπικού των ρωσικών δυνάμεων και την εκτεταμένη τριβή. Η φθορά είχε πολλαπλές αιτίες, συμπεριλαμβανομένων των απωλειών μάχης, στρατιωτών που αρνήθηκαν να πολεμήσουν και πεσμένο ηθικό εξαιτίας εξάντλησης.
Η φθορά ήταν η κύρια προσέγγιση και των δύο πλευρών στο επίπεδο τακτικής του πολέμου· ο πόλεμος ελιγμών απέδωσε επιχειρησιακά αποτελέσματα επειδή η εκτεταμένη φθορά το κατέστησε δυνατό. Αυτό δεν είναι απροσδόκητο, καθώς οι περισσότεροι μεγάλοι συμβατικοί πόλεμοι χαρακτηρίζονται από φθορά, ελιγμούς και ανασύσταση. Τα προηγμένα δυτικά όπλα, όπως το σύστημα πυραύλων πυροβολικού υψηλής κινητικότητας (HIMARS) που παρέχεται από τις ΗΠΑ, ενισχυμένο από τη βοήθεια πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (ISR), δεν επέτρεψαν στην Ουκρανία να ξεφύγει από τη συνεχή μάχη φθοράς. Το HIMARS όντως παρείχε στις ουκρανικές δυνάμεις μια ικανότητα που δεν διέθεταν – πλήγμα ακριβείας μεγάλης εμβέλειας – που επέτρεψε τη διαρκή υποστήριξη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Το κύριο αποτέλεσμα ήταν να μειώσει το πλεονέκτημα του πυροβολικού της Ρωσίας, το οποίο επέτρεψε έμμεσα τις ουκρανικές επιθετικές επιχειρήσεις. Σε γενικές γραμμές σύμφωνα με τη θεωρία του πολέμου ελιγμών, οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις προσπάθησαν πράγματι να υποβαθμίσουν τη σωματική, ψυχική και ηθική συνοχή των ρωσικών δυνάμεων στοχεύοντας κρίσιμα συστήματα υποστήριξης όπως κόμβους διοίκησης και ελέγχου και αποθήκες ανεφοδιασμού. Στην πράξη, όμως, αυτό επιτεύχθηκε κυρίως με φθορά και μαζικά πυρά παρά με ελιγμούς και χτυπήματα ακριβείας. Το ουκρανικό πυροβολικό συχνά επιχειρεί μόνο του και οι επιθετικοί ελιγμοί έχουν αποφέρει ανάμεικτα αποτελέσματα ενάντια σε μια προετοιμασμένη άμυνα με υψηλή πυκνότητα δυνάμεων. Είναι ο συνδυασμός των παραδοσιακών πυρών και των επαναλαμβανόμενων επιθέσεων εδάφους που έθεσαν τις βάσεις για επιθετικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας.
Play Video
Τα πλήγματα ακριβείας μεγάλης εμβέλειας στη ρωσική διοίκηση και έλεγχο, πυρομαχικά και επίγειες γραμμές επικοινωνίας δεν φάνηκε να ενισχύουν σημαντικά την ικανότητα της Ουκρανίας να διεξάγει πόλεμο ελιγμών. Ο πόλεμος ελιγμών αποδείχθηκε επιτυχής όταν η παρατεταμένη φθορά τον έκανε εύκολο. Η Ουκρανία δεν μπόρεσε να επιτύχει στρατιωτικά κέρδη σε σύντομα χρονοδιαγράμματα χωρίς σημαντικές αυξήσεις σε διαθέσιμο προσωπικό, υλικό και πυρομαχικά. Οι επιθέσεις των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων στο Χάρκοβο και τη Χερσώνα κατέδειξαν τους περιορισμούς τους καθώς και την ανδρεία τους.
Η επίθεση στο Χάρκοβο
Αστραπιαία αντεπίθεση της Ουκρανίας στις αρχές Σεπτεμβρίου στην περιφέρεια του Χάρκοβο στη βορειοανατολική Ουκρανία ήταν μια θεαματική νίκη τακτικής. Σε λιγότερο από δέκα ημέρες, αρχής γενομένης από τις 6 Σεπτεμβρίου, οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις απελευθέρωσαν περισσότερα από 6.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους μετά από μια ταχεία εισβολή σε εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία βόρεια του Ιζιούμ κοντά στο Κουπιάνσκ. Από τη ρωσική πλευρά, ένα μη συνεκτικό μείγμα δυνάμεων κρατούσε αυτόν τον τομέα του μετώπου. Οι ρωσικές δυνάμεις που συναντήθηκαν αρχικά στο Μπαλακλιά αποτελούνταν από μονάδες Ροσγκβάρντια (εθνοφρουρά) και ρωσικές μονάδες ειδικής ταχείας αντίδρασης (γνωστές με το ρωσικό ακρωνύμιο SOBR και παρόμοιο με την αμερικανική SWAT), υποστηριζόμενες από κινητοποιημένες μονάδες από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ. Ο κύριος όγκος των ρωσικών δυνάμεων μέσα και γύρω από το Ιζιούμ ήταν απομεινάρια της Δυτικής Ομάδας Δυνάμεων, σε ορισμένα σημεία με 25% δύναμη, εξαντλημένοι και με χαμηλό ηθικό, έχοντας περαιτέρω αποδυναμωθεί από αντιρρησίες συνείδησης και λιποτάκτες.
Αναδιάταξη από τη Ρωσία μονάδων τακτικού στρατού και σημαντικού εξοπλισμού στις περιφέρειες της Χερσώνας και της Ζαπορίζια τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2022, εν αναμονή των σε μεγάλο βαθμό προσποιητών ουκρανικών επιθέσεων, αποδείχθηκαν ουσιαστικές για την επιτυχία της Ουκρανίας στην επίθεση στο Χάρκοβο. Οι ουκρανικές μονάδες γρήγορα παρέκαμψαν ρωσικά παράτυπα και τμήματα της ρωσικής γραμμής νότια του Ιζιούμ λύγισαν καθώς στοιχεία του 11ου Σώματος από το Καλίνινγκραντ εγκατέλειψαν τις θέσεις τους. Μόλις η πρώτη γραμμή έσπασε, οι ρωσικές δυνάμεις δεν μπόρεσαν να την ενισχύσουν έγκαιρα για να συγκρατήσουν την επίθεση ή να εξαπολύσουν μια επιτυχημένη αντεπίθεση. Οι ουκρανικές δυνάμεις κατάφεραν να φτάσουν σε βάθος, σε μεγάλο βαθμό χωρίς αντίπαλο, λόγω της έλλειψης ρωσικών εφεδρειών στην περιοχή. Αυτό οδήγησε γρήγορα σε κατάρρευση της ρωσικής θέσης, πλήρη καταστροφή της Δυτικής Ομάδας Δυνάμεων της Ρωσίας και κατάσχεση σημαντικής ποσότητας εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων τεθωρακισμένων οχημάτων, μερικά εκ των οποίων κατεστραμμένα ή μη λειτουργικά.
Οι ρωσικές δυνάμεις προσπάθησαν να σταματήσουν την ουκρανική επίθεση στο Λίμαν, μια στρατηγικής σημασίας πόλη, αλλά ήταν πολύ εξαντλημένες και αποδιοργανωμένες για να αναπτύξουν μια ουσιαστική άμυνα. Παρόλα αυτά, καθυστέρησαν την προέλαση της Ουκρανίας για περισσότερο από μία εβδομάδα, δίνοντας σε ορισμένες ρωσικές δυνάμεις χρόνο να αρχίσουν να δημιουργούν μια αμυντική γραμμή μεταξύ Σβατόβε και Κρεμίνα πιο ανατολικά. Σε εκείνο το σημείο, οι ρωσικές δυνάμεις εξαρτιόνταν από εφεδρικές μονάδες, γνωστές με το ακρωνύμιο BARS, και ό,τι είχε απομείνει από τη Δυτική Ομάδα Δυνάμεων. Η ουκρανική αντεπίθεση κορυφώθηκε με την κατάληψη του Λίμαν την 1η Οκτωβρίου. Στην ουκρανική πλευρά, τουλάχιστον έξι ταξιαρχίες ελιγμών, συμπεριλαμβανομένης της 92ης μηχανοκίνητης και της 3ης ταξιαρχίας αρμάτων μάχης, συμμετείχαν στην επίθεση. Είχε προηγηθεί μια τρίμηνη εκστρατεία χτυπημάτων ακριβείας από 16 μονάδες HIMARS που προμήθευσαν οι ΗΠΑ, οι οποίες, με τη βοήθεια των δεδομένων στόχευσης που παρείχαν οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, φέρεται να χτύπησαν περισσότερους από 400 στόχους στα μετόπισθεν του ρωσικού μετώπου, στους οποίους περιλαμβάνονται αποθήκες πυρομαχικών, κέντρα διοίκησης, κόμβοι επιμελητείας, σιδηροδρομικοί κόμβοι και γέφυρες.
Διάφοροι αναλυτές έχουν διαφημίσει το HIMARS ως κρίσιμο στοιχείο της επιτυχημένης αντεπίθεσης της Ουκρανίας στο Χάρκοβο. Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα χτυπήματα με HIMARS ενάντια στο ρωσικό σύστημα ανεφοδιασμού στην περιφέρεια του Χάρκοβο τον Αύγουστο ήταν καθοριστικά όσο αφορά την επανατοποθέτηση των ρωσικών δυνάμεων σε άλλες περιοχές της Ουκρανίας. Ρεπορτάζ μέσων ενημέρωσης ανέφεραν ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν προειδοποιήσει εκ των προτέρων για την ανάπτυξη του HIMARS στην πρώτη γραμμή του Χάρκοβο, παρόλο που χτυπήθηκαν τουλάχιστον τρεις ρωσικές θέσεις διοίκησης. Οι ρωσικές δυνάμεις φάνηκαν να προσαρμόζονται επανατοποθετώντας υλικοτεχνικούς κόμβους, καθιστώντας τα κέντρα διοίκησης πιο ανθεκτικά και χρησιμοποιώντας αντιπερισπασμούς, μειώνοντας σταδιακά την αποτελεσματικότητα των χτυπημάτων της HIMARS. Δεν φαίνεται ότι η Ουκρανία διεξήγαγε μια αποφασιστική εκστρατεία μαζικής μάχης, η οποία θα είχε στόχο να καθυστερήσει, να διαταράξει ή να εκτρέψει τις εχθρικές εφεδρείες και να κόψει τις γραμμές ανεφοδιασμού. Το κύριο πρόβλημα του ρωσικού στρατού δεν ήταν η ζημιά στις πίσω περιοχές, αλλά μάλλον το ανεπαρκές συνολικό προσωπικό στις πρώτες γραμμές, η έλλειψη πεζικού, η παντελής έλλειψη εφεδρειών και η έλλειψη ικανότητας να αναδιοργανώνει τις εξαντλημένες μονάδες. Αμφισβητείται το εάν η φθορά, μαζί με τις ουκρανικές προσποιήσεις, ανάγκασαν τις ρωσικές δυνάμεις να επιλέξουν μεταξύ της ενίσχυσης του Χάρκοβο και της υπεράσπισης της Χερσώνας.
Capital.gr