Βαρυσήμαντη συνέντευξη στα «Νέα» του Γερμανού καγκελάριου που βρίσκεται στην Ελλάδα
Πριν από έναν χρόνο η τότε καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ είχε επισκεφθεί την Αθήνα, ανήμερα την 28η Οκτωβρίου. Ο Ολαφ Σολτς επέλεξε την παραμονή της εθνικής εορτής, η οποία παραπέμπει στο πλέον τραυματικό κεφάλαιο των σχέσεων Ελλάδας – Γερμανίας: την Κατοχή στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μνήμη πρέπει να καλλιεργηθεί, αλλά αυτό το κεφάλαιο έκλεισε, λέει ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος, όπως και οι προκάτοχοί του, για τις ανοιχτές ελληνικές αξιώσεις.
Σήμερα ο πόλεμος ξαναγύρισε στο κέντρο της Ευρώπης. Αυτή τη φορά, Γερμανία και Ελλάδα είναι στην ίδια πλευρά του μετώπου – στηρίζουν την Ουκρανία, και με την «κυκλική ανταλλαγή» όπλων. «Υποδειγματική» χαρακτηρίζει τη στήριξη ο καγκελάριος Σολτς, στην αποκλειστική του συνέντευξη στα «ΝΕΑ» για την πρώτη του επίσκεψη στην Αθήνα.
Ανοιχτό είναι, αν θα γίνει βατήρας και για άλλες συμφωνίες εξοπλισμού της Ελλάδας, που αντιμετωπίζει τις συνεχείς απειλές της Τουρκίας. Ο γερμανός καγκελάριος δεν συμμερίζεται την άμεση σύγκριση με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ωστόσο, στέλνει ένα σαφές μήνυμα στον Ερντογάν: «Αμφισβήτηση κυριαρχίας ενός εταίρου του ΝΑΤΟ από άλλον δεν είναι αποδεκτή». Προσφέρεται να μεσολαβήσει, στον βαθμό που Αθήνα και Αγκυρα το κρίνουν χρήσιμο.
Διαφορές υπάρχουν μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου στη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης από την ΕΕ. Αλλά στη διμερή συνεργασία Ελλάδας – Γερμανίας «μπορούν να γίνουν περισσότερα» σε όλους τους τομείς. Και χαίρεται που αυτό ακριβώς συζητά σήμερα με τον έλληνα Πρωθυπουργό.
Κύριε καγκελάριε, η Γερμανία και η Ελλάδα υποστηρίζουν ενεργά την Ουκρανία στον πόλεμο κατά της Ρωσίας, και στο πλαίσιο της λεγόμενης «κυκλικής ανταλλαγής». Πώς κρίνετε τη μέχρι τώρα ελληνογερμανική συνεργασία για τη στήριξη της Ουκρανίας;
Η συνεργασία μας είναι στενή και πλήρης εμπιστοσύνης – ειδικά σε σχέση με την από κοινού υποστήριξη της Ουκρανίας είναι μάλιστα υποδειγματική! Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων, που μπορέσαμε να παράσχουμε από κοινού στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις το τόσο απαραίτητο στρατιωτικό υλικό. Υλικό, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως. Μέσω της «κυκλικής ανταλλαγής» τεθωρακισμένων, την οποία εφαρμόσαμε με την Ελλάδα, αλλά επίσης τη Σλοβακία, την Τσεχία και άλλες χώρες, μπορούν να παραδοθούν στην Ουκρανία περισσότερα από 100 τεθωρακισμένα άρματα, γεγονός που τη βοηθάει πολύ και άμεσα.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει παρόμοιες εδαφικές διεκδικήσεις από την Τουρκία, όπως στην περίπτωση της Ουκρανίας. Η ένταση με την Τουρκία στο Αιγαίο οξύνεται, με ανοιχτές απειλές κατά της Ελλάδας, που θέτουν υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία των ελληνικών νησιών στα ελληνικά – και συνεπώς και ευρωπαϊκά – σύνορα στο Ανατολικό Αιγαίο. Μπορεί επ’ αυτού η Ελλάδα να υπολογίζει στη στήριξη της Γερμανίας;
Οι συνθήκες, κατά την άποψή μας, δεν μπορούν να συγκριθούν και θα συνιστούσα να αποφεύγονται τέτοιες συγκρίσεις. Ωστόσο, ένα είναι σωστό: Δεν είναι αποδεκτό ένας εταίρος του ΝΑΤΟ να αμφισβητεί την κυριαρχία ενός άλλου. Αυτό ισχύει και για περισσότερο ή λιγότερο συγκαλυμμένες στρατιωτικές απειλές. Οι σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι σημαντικές όχι μόνο για τις δύο χώρες, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Η γερμανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση υποστηρίζει, ότι τα ανοιχτά ζητήματα μεταξύ των δύο χωρών πρέπει να επιλυθούν με διάλογο και στη βάση του διεθνούς δικαίου. Ο κοινός μας στόχος, το όραμά μας θα πρέπει να είναι η αξιοποίηση ολόκληρου του οικονομικού δυναμικού της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Για το καλό όλων των χωρών. Στον βαθμό που κριθεί χρήσιμο από τους εμπλεκομένους, η Γερμανία μπορεί επ’ αυτού να συμβάλει.
Η ενεργειακή κρίση πλήττει όλες τις χώρες της ΕΕ. Η κυβέρνησή σας έχει δρομολογήσει ένα γιγαντιαίο πακέτο στήριξης 200 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ταυτόχρονα, είναι απρόθυμη στην επιβολή ανώτατου ορίου στην τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και δέχεται για αυτό έντονη κριτική από πολλούς εταίρους της ΕΕ, μεταξύ άλλων και από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, για έλλειψη αλληλεγγύης από τη Γερμανία. Γιατί η Γερμανία δεν δείχνει αλληλεγγύη στην ενεργειακή κρίση;
Αντιθέτως! Η Γερμανία δείχνει μεγάλη αλληλεγγύη και αυτό ακριβώς έδειξε η πρόσφατη σύνοδος κορυφής της ΕΕ. Η Ευρώπη στο σύνολό της υποφέρει από την έλλειψη και τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, και είμαι πεπεισμένος: η κρίση μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με αλληλεγγύη. Χρειαζόμαστε λύσεις, που να είναι λειτουργικές και να μην έχουν αρνητικές επιπτώσεις στον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Θέλουμε να αποτρέψουμε κερδοσκοπικές ανατιμήσεις στην αγορά, οι οποίες διαμορφώνονται συχνά μόνο για λίγες ώρες. Θα επιτρέψουμε στους προμηθευτές φυσικού αερίου να αγοράζουν από κοινού αέριο. Και θέλουμε να αγοράσουμε από κοινού ένα μέρος του φυσικού αερίου που θα αποθηκεύεται, ώστε να μην αυξάνονται οι τιμές και εξαιτίας ενός ανταγωνισμού προμηθειών. Η μείωση στις τιμές φυσικού αερίου πρέπει να είναι διαρκής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε να εξοικονομούμε περισσότερη ενέργεια στην Ευρώπη και να επιταχύνουμε δραστικά την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Εσείς, κύριε καγκελάριε, ως πρώην ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, συμβάλατε καθοριστικά στη θέσπιση του Ταμείου Ανασυγκρότησης, που είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο της ΕΕ για τον περιορισμό των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας Covid-19. Γιατί αντιτίθεστε σε ένα παρόμοιο εργαλείο της ΕΕ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης; Αν δεν χρησιμοποιηθεί σε ένα «σημείο καμπής», όπως το αποκαλέσατε μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, τότε, πότε;
Στην παρούσα κρίση είναι διαθέσιμα σημαντικά κεφάλαια σε ευρωπαϊκό επίπεδο! Και μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε για να αντιμετωπίσουμε τις τρέχουσες προκλήσεις στην οικονομική και ενεργειακή πολιτική. Μέχρι στιγμής, μόνο το ένα πέμπτο περίπου των διαθέσιμων κεφαλαίων έχει εκταμιευτεί από το Ταμείο Ανασυγκρότησης «Next Generation EU», το οποίο δρομολογήσαμε στη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας στην ΕΕ. Συνεπώς, ένα μεγάλο μέρος των κεφαλαίων για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων από τα κράτη-μέλη παραμένει διαθέσιμο και μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση κρίσεων και στον οικολογικό μετασχηματισμό στον ενεργειακό τομέα. Επιπρόσθετα, είναι διαθέσιμα κονδύλια άνω των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ από το πρόγραμμα REPowerEU, το οποίο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ιδιαίτερα για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης και την απεξάρτησή μας από τις εισαγωγές ρωσικής ενέργειας.
Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας υπέφεραν ιδιαίτερα στη διάρκεια της ευρωκρίσης την προηγούμενη δεκαετία. Τι να μπορούμε να περιμένουμε για τη βελτίωσή τους από την πρώτη επίσκεψή σας στην Αθήνα;
Οι σχέσεις με την Ελλάδα, κατά την άποψή μου, είναι πολύ καλές σχέσεις εμπιστοσύνης, εδράζονται σε γερά θεμέλια. Αυτό φαίνεται επίσης από τις συγκεκριμένες μορφές κοινής συνεργασίας – στον τομέα της οικονομίας, της έρευνας είτε ως εταίροι στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Σε όλους αυτούς τους τομείς, μπορούν να γίνουν περισσότερα και χαίρομαι που θα συζητήσω αυτό ακριβώς με τον Πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη.
Ωστόσο, το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων παραμένει αγκάθι. Η Γερμανία θεωρεί αυτό το θέμα λήξαν, ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να επιμένει στις αξιώσεις της. Θα ήταν διατεθειμένη η Γερμανία να συζητήσει με την Ελλάδα τουλάχιστον για το «αναγκαστικό δάνειο» του 1942, το οποίο ήταν δανειακή σύμβαση και η εξυπηρέτησή του είχε αρχίσει ήδη τότε;
Εχετε δίκιο – νομικά και πολιτικά το ζήτημα των επανορθώσεων έχει κλείσει. Ταυτόχρονα είναι ξεκάθαρο: Γερμανοί έχουν διαπράξει τρομερά εγκλήματα. Για αυτόν τον λόγο είναι για μας τόσο σημαντική η επεξεργασία και η μνήμη, και για αυτόν τον λόγο είναι για μένα τόσο σημαντική η συνεργασία σε προγράμματα εκπαίδευσης και μνήμης. Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων, που Ελληνες και Γερμανοί συνδέονται σήμερα με φιλία και με μία εταιρική σχέση στην Ευρώπη.