“Τώρα που ζω με τον εαυτό μου βαθειά κι απόλυτα, θέλω να μάθω ο ίδιος ποιος υπήρξα, τι σκέφτηκα, πώς έζησα και τι είναι αυτό που συνθέτει την μελλοντική μου απουσία”. Είχε πει για τον εαυτό του ο Μάνος Χατζιδάκις. Χατζιδάκις με «ι» γιατί αυτό είχε επιλέξει, επειδή το «ήτα» τον πάχαινε! Αυτός ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Ο μελωδός των ονείρων. Ο Μεγάλος Ερωτικός. Ο άνθρωπος που μας έδειξε μια οδό η οποία δεν μπορούσαν να τη δουν όλοι. Την οδό Ονείρων. Δρόμος γεμάτος από μουσική, ζωή και έρωτα.
Σε ολόκληρη τη ζωή του ο Χατζιδάκις ήταν ένας ασυμβίβαστος πρωτοπόρος, μοναδικός, ιδιοφυής και αεικίνητος και δυστυχώς έφυγε από τη ζωή μια ημέρα σαν σήμερα, αφήνοντας, ωστόσο, πίσω του ένα τεράστιο και αξεπέραστο έργο. «Αν ξαναρχόμουνα στον κόσμο θα ήταν για να κάνω έρωτα και για το μόνο που θα λυπηθώ όταν θα φύγω, θα ‘ναι για τον έρωτα που θα χάσω», όπως είχε πει και ο ίδιος.
«Όταν συνηθίζεις το τέρας, αρχίζεις να του μοιάζεις»
Γεννηθηκε στην Ξάνθη στις 23 Οκτωβρίου 1925. Γιός του δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκι και της Αλίκη Αρβανιτίδου. Μετακόμισε μόνιμα στην Αθήνα το 1932 με τη μητέρα και την αδελφή του μετά το διαζύγιο των γονιών του. Η αγάπη του για τη μουσική τεράστια. Ήδη από τα τέσσερα του χρόνια σπουδάζει πιάνο και στη συνέχεια μαθαίνει βιολί και ακορντεόν.
Τα όνειρα του διακόπτονται απότομα στα χρόνια της κατοχή όταν και αναγκάζεται να εργάζεται ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι του Πειραιά, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοοικονόμου, βοηθός νοσοκόμος στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Η ζωή του «φωτίζεται» ακόμα και σε εκείνα τα σκοτεινά χρόνια, όταν γνωρίζεται με καλλιτέχνες και διανοούμενους (Γκάτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Τσαρούχης, Σικελιανός). Ο Νίκος Γκάτσος, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1943, θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του, ο μεγάλος δάσκαλος και ο ακριβός του φίλος.
Η πρώτη του εμφάνιση στα μουσικά πράγματα της χώρας γίνεται το 1944 με τον «Τελευταίο Ασπροκόρακα» του Αλέξη Σολωμού στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Από το 1950 αρχίζει να γράφει μουσική για αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες. Το 1959 παρουσιάζει στο αθηναϊκό κοινό τον Μίκη Θεοδωράκη, ενορχηστρώνοντας και ηχογραφώντας ο ίδιος το έργο του «Επιτάφιος» με τη Νάνα Μούσχουρη.
Με τη μουσική του «ντύνει» σπουδαίες ταινίες όπως η Κάλπικη Λίρα» και η «Στέλλα». Το 1960 κερδίζει το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» από την ταινία του Ζιλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή», τραγούδι το οποίο θα συμπεριληφθεί στα δέκα εμπορικότερα του 20ού αιώνα. Με τον Ντασέν και την Μερκούρη πηγαίνουν στο Μπρόντγουεϊ και ανεβάζουν τη θεατρική διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή» με τον τίτλο «Illya Darling».
Ημερομηνία σταθμός το 1975 όταν γίνεται διευθυντής του κρατικού ραδιοσταθμού «Τρίτο Πρόγραμμα» το οποίο μετατρέπει σε σημείο αναφοράς αλλά και το 1989 όταν ιδρύει την «Ορχήστρα των Χρωμάτων».
«Λένε πως οι καλλιτέχνες είναι είτε κομμουνιστές είτε ομοφυλόφιλοι. Εγώ πάντως δεν είμαι κομμουνιστής»
Ο Χατζιδάκις ήταν ένας αδέσμευτος άνθρωπος. Δήλωνε δεξιός αλλά ήταν από τους λίγους που δεν δίσταζε να εκφραστεί θετικά ακόμα και για τα παιδιά με τις μολότοφ προσπαθώντας να προειδοποιήσει για τις επιπτώσεις που θα έχει η έξραση της αστυνομικής βίας. «Ανάμεσα σ’ ένα παιδί 15 χρόνων με μολότοφ κι έναν τριαντάρη εκπαιδευμένο αστυνομικό με πιστόλι, εγώ είμαι πάντα με το μέρος του παιδιού», είχε γράψει μετά τη δολοφονία του 15χρονου Μιχάλη Καλτεζά από τον αστυνομικό Μελίστα στην επέτειο του Πολυτεχνείου του 1985.
Ο Χατζιδάκις δεν δίσταζε να εκφράζει τις πολιτικές του απόψεις ακόμα και αν ήξερες πως θα ενοχλούσε πολλούς από πολλές πλευρές. «Είμαι δημοκράτης, ανθρωπιστής της ανώτερης τάξης και δεξιός ρεβιζιονιστής. Δεν ήμουν ποτέ αντικομμουνιστής… Υπάρχει ένας αριστερός μέσα μου, αλλά ο αριστερός δεν με έχει. Η συμπεριφορά μου είναι αυτή ενός ατόμου ανώτερης τάξης. Η κουλτούρα μου είναι αυτή του ποιητή. Ιδιοσυγκρατικά είμαι κοινός», έλεγε.
Είναι ενδεικτικό πως το 1983 έδωσε συναυλίες τόσο στο φεστιβάλ της Αυγής όσο και στο φεστιβάλ της ΟΝΝΕΔ! Το πρώτο του προκαλεί ενθουσιασμό, αλλά είναι υποχρεωμένος να διακόψει το τελευταίο μετά από είκοσι λεπτά, βγαίνοντας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συμπεριφορά του κοινού.
Όσο, όμως, και αν έδειχνε ανοιχτός στις πολιτικές νεολαίες αλλά τόσο ήταν εχθρός φαινομένων όπως ο «αυριανισμός» τον οποίο καταδίκασε ανοιχτά χαρακτηρίζοντας την «Αυριανή» ως ένα «κουρέλι που μολύνει τον ελλαδικό χώρο με αναίδεια, χυδαιότητα, τραμπουκισμό και κολακεία συμπολιτών μας».
Ο πόλεμος που είχε δεχθεί αυτός ο σπουδαίος άνθρωπος ήταν τεράστιος και περιελάμβανε κυρίως χυδαιότητες για την προσωπική του ζωή. Το «αρχικύναιδος» ήταν μια από τις λέξεις που η Αυριανή χρησιμοποιούσε για να χτυπήσει τον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη και μπορούν να δημοσιευθούν σε αυτό το αφιέρωμα. Δυστυχώς, για τους ίδιους σε μια περίοδο άκρατου λαϊκισμού στο πλευρό της εφημερίδας είχαν συνταχθεί προσωπικότητες όπως ο Κώστας Λαλιωτης, ο Θεόδωρος Παγκαλος, η Μελίνα Μερκούρη αλλά και ο Μανώλης Γλέζος. Φυσικά, σήμερα, πλέον, κανείς δεν λέει το παραμικρό για τον Χατζιδάκι και όλοι τον υμνούν.