Δρ. Άρης Πετάσης
Η εύηχη παγίδα των ανούσιων ‘συνομιλιών’. Σε πρόσφατη συνέντευξη του στην εφημερίδα «Τα Νέα» ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος ανάφερε, «Προτεραιότητα η επανεκκίνηση των συνομιλιών για Κυπριακό». Τα ίδια είπε και ο νέος, δημοφιλής και προσηνής, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι θέσεις των δύο στηρίζονται στην εντύπωση που έχουν πως στην παρούσα χρονική περίοδο οι συνομιλίες θα ωφελήσουν τους Έλληνες. Η θέση αυτή, όμως, αγνοεί τις πραγματικότητες των τελευταίων 48 ετών όπου μετά από κάθε γύρο ‘διαπραγματεύσεων’ η θέση των Ελλήνων χειροτερεύει.The Kissinger Trap. Αμέσως μετά την τούρκικη εισβολή της Κύπρου το 1974 ο τότε υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, και ενεργοποιητής της εισβολής, Κίσινγκερ έδωσε στον Τούρκο Πρωθυπουργό Ετζεβίτ την πιο κάτω χρήσιμη συμβουλή: «Να εμπλέκεστε συνεχώς σε ανούσιες συνομιλίες [μέσω των Τουρκοκυπρίων] και σε λίγο θα ξεχαστεί η εισβολή της Κύπρου». Με 800 χρόνια Οθωμανικής εμπειρίας στην διπλωματία οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν πλήρως τι είπε ο Κίσινγκερ και προχώρησαν πιο πέρα. Είδαν τις ανούσιες ‘συνομιλίες’ σαν ευκαιρία για νέα τετελεσμένα: εποικισμό, εδραίωση της κατοχής, ανέγερση σχολείων και τεμενών, κτλ. Οι ανούσιες ‘συνομιλίες’ λειτούργησαν άψογα για τους Τούρκους και καταστροφικά για τους Έλληνες.
Την άκρως επιτυχή για τους Τούρκους τακτική Κίσινγκερ την αποκαλώ “the Kissinger trap” στο νέο μου βιβλίο που θα κυκλοφορήσει στην Αγγλική γλώσσα τον ερχόμενο Ιούνιο. ‘Συνομιλώ’ ακούγεται εύηχο και ελπιδοφόρο σαν ρήμα ενώ στην ουσία είναι μάχαιρα επί του αυχένος των Ελλήνων. Αναφέρω στο βιβλίο πως οι ‘συνομιλίες’ αποτελούν για τους Έλληνες a poisoned chalice. Είναι σαν να λαμβάνουμε ωφέλιμη για την ψυχή μας Θεία Κοινωνία αλλά τελικά ανακαλύπτουμε πως κάποιος διάβολος δηλητηρίασε το Άγιο Δισκοπότηρο.
ΕΕ συστήνει ‘συνομιλίες’. Όταν το 2021 επισκέφτηκε την Κύπρο ο Josep Borrell, φεύγοντας μίλησε για το δυσεπίλυτο πρόβλημα «μεταξύ των δύο κοινοτήτων» χωρίς να πει λέξη για το πραγματικό πρόβλημα που είναι οι 40.000 κατοχικού στρατού και οι εκατοντάδες χιλιάδες έποικοι. Ενεθάρρυνε τις ‘δύο κοινότητες’ να βρουν λύση ωσάν να πρόκειται για λύση κάποιας παρεξήγησης. Ακολούθως, ζήτησε να αρχίσουν «εσωτερικές διαπραγματεύσεις». Στις 11/03/2021 του απέστειλα επιστολή στην οποία ανάφερα πως η άκαρπη και καταδικασμένη από την αρχή προσέγγιση των ατέρμονων «εσωτερικών διαπραγματεύσεων», ωφελεί Τουρκία-Βρετανία-ΝΑΤΟ αλλά όχι στους Έλληνες.
Εφόσον διεξάγονται ανούσιες «εσωτερικές διαπραγματεύσεις» η Τουρκία συνεχίζει ανενόχλητα να απολαμβάνει τους καρπούς της κατοχής και της αποικιστικής της ορμής. Η δε Βρετανία συνεχίζει να προσφέρει στο ΝΑΤΟ ελεύθερη πρόσβαση στης βάσεις που διατηρεί στην Κύπρο αυξάνοντας έτσι την επιρροή της επί της Αμερικής — ενδεικτικά, τα αεροσκάφη που βομβάρδισαν την Λιβύη έφευγαν από την Κύπρο. Στο τέλος κάθε σειράς «εσωτερικών διαπραγματεύσεων» οι Έλληνες καταθέτουν ακόμα μια καταστροφική παραχώρηση που ωφελεί την Τουρκία. Δεν είχα απάντηση αλλά γνωρίζω πως η επιστολή καταχωρήθηκε στα αρχεία.
Η θέση του Κυπρίου Προέδρου για εμπλοκή της ΕΕ είναι ορθή γιατί εκεί μπορούμε να βρούμε κάποια περισσότερη κατανόηση, αλλά τίποτα πέραν αυτού. Είναι αφέλεια, πιστεύω, να νομίζουμε πως η ΕΕ θα εμπλακεί ανεπηρέαστα. Το τουρκικό θέμα της Κύπρου βρίσκεται πλήρως στα χέρια των Αγγλο-Αμερικανών και των Τούρκων και όχι σε αυτά της ΕΕ η οποία δεν έχει καν την δύναμη να αντισταθεί στην Αμερική. Θέλοντας και μη η Αμερική ενέπλεξε την ΕΕ στο Ουκρανικό και υποχρέωσε τα κράτη-μέλη της να υποστούν τεράστιες οικονομικές ζημίες από την αύξηση της τιμής της ενέργειας που ήταν αποτέλεσμα των Αμερικάνικων κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας.
Κατά το έτος 2022 η Αμερικανική ExxonMobil σημείωσε κέρδη 55,7 δισ. δολάρια, δηλαδή δύο φορές το ΑΕΠ της Κύπρου που το 2022 ήταν περίπου 25 δισ. δολάρια. Εις βάρος ποιων οικονομιών δημιουργήθηκαν τα κέρδη της Αμερικάνικης ExxonMobil, και τα 39,9 δισ. δολαρίων της Βρετανικής Shell; Αφήνω κατά μέρος τα κέρδη της Aramco που κατά το 2022 έφθασαν στο εξωφρενικό 161,1 δισ. δολάρια; Απλά, η ΕΕ δεν έχει την δύναμη ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής.
ΟΙ ΗΠΑ δεν αποχωρίζονται την Τουρκία. Έχω την εντύπωση πως η πλειονότητα των Ελλήνων σχολιαστών/αναλυτών πιστεύει πως η σημασία της Τουρκίας για την Αμερική μειώνεται και πως αυτή της Ελλάδας αυξάνεται λόγω της πληθώρας Αμερικάνικων βάσεων στην Ελλάδα, κτλ. Ταπεινά, εκφράζω την αντίθετη γνώμη. Δηλαδή, πιστεύω πως οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να ‘δωρίσουν’ την Τουρκία στην Ρωσία η οποία για την Αμερική αποτελεί έμμονη ιδέα. Γι’ αυτό, υπάρχει η κίνδυνος οι ΗΠΑ αλλά και η ΕΕ να κατευνάσουν την Τουρκία με Ελληνικά έξοδα σε Κύπρο-Αιγαίο.
Υπάρχουν και χειρότερα που πηγάζουν από την καινούργια Αμερικάνικη εμμονή με την ακμάζουσα Κίνα. Η Αμερική χρειάζεται τώρα την Τουρκία όσο ποτέ λόγω του Τουρκικού Τόξου που συμπεριλαμβάνει όλες τις χώρες που επηρεάζει η Τουρκία: Βοσνία, Κόσοβο, Αλβανία, και τις χώρες του υπογαστρίου της Ρωσίας: Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν που γειτνιάζουν με την Κίνα. Επίσης, η Αμερική χρειάζεται την Τουρκία γιατί μέσω του Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν αυτή μπορεί να περικυκλώσει το Ιράν που αποτελεί την τρίτη εμμονή των ΗΠΑ. Το Ιράν ήδη άρχισε στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα της με το Αζερμπαϊτζάν. Επίσης, η Τουρκία ηγείται του ‘Cooperation Council of Turkic Speaking Countries’ που το 2014 έδωσε ακόμα και στην Ουγγαρία στάτους παρατηρητή γιατί η Ουγγρική γλώσσα έχει πολλές ομοιότητες με τις γλώσσες των Τουρκογενών χωρών.
Εισήγηση. Ως έχουν σήμερα οι γεωστρατηγικοί συσχετισμοί και η ισορροπίες σχέσεων των ΗΠΑ με Έλληνες και Τούρκους, εισηγούμαι πως δεν πρέπει ο Πρόεδρος της Κύπρου να εμπλακεί σε ανούσιες ‘συνομιλίες’ γιατί θα κάνει κακό στους Ελληνικούς στόχους. Καλό θα ήταν να πάει ο Πρόεδρος σε ουσιαστικές συνομιλίες με την Τουρκία, μόνο εφόσον ρεαλιστικά πεισθεί πως: α.) η Τουρκία επιθυμεί δημοκρατική λύση, β.) άλλαξαν οι γεωστρατηγικοί συσχετισμοί και γ.) βελτιώθηκε σημαντικά η άμυνα των Ελλήνων. Από όσα γνωρίζω τίποτα από αυτά δεν ισχύουν και άρα δεν υπάρχει προοπτική. Είναι ουτοπία να πιστεύουμε πως η Τουρκία θα μας λυπηθεί απλά γιατί δείχνουμε καλή διάθεση. Το μόνο νέο είναι πως η Τουρκία ξεκαθάρισε πως θα μας έλθει νύκτα!
Η Αμερική, αλλά και η εν πολλοίς εξαρτημένη από τις ΗΠΑ ΕΕ, θα συνεχίζουν να θωπεύουν την Τουρκία με Ελληνικά έξοδα τόσο στην Κύπρο όσο και στο Αιγαίο. Προς τον σκοπό αυτό οι εύηχες ‘διαπραγματεύσεις’, όπου μόνο οι Έλληνες δίνουν, αποτελούν χρήσιμο εργαλείο. Κλείνω αναφέροντας πως ήδη είχαμε το πρώτο θύμα: με το άκουσμα πως θα επιδιώξουμε ‘διαπραγματεύσεις’ Κύπριος δημοσιογράφος διερωτήθηκε, «γιατί θα πρέπει να βελτιώσουμε την άμυνα μας εφόσον επίκεινται ‘συνομιλίες;