Η Ρηματική Διακοίνωση που απέστειλε το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου στις 8 Ιουλίου 2025 προς την Ελληνική Πρεσβεία στο Κάιρο έχει προκαλέσει μπαράζ αντιδράσεων, με το υπουργείο Εξωτερικών να τονίζει ότι δεν επηρεάζονται οι στρατηγικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Η αποστολή της Ρηματικής Διακοίνωσης (ΡΔ) από το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου προς το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, μέσω της Ελληνικής Πρεσβείας στο Κάιρο, έχει προκαλέσει πλείστες αντιδράσεις, κυρίως για το γεγονός ότι από τις 8 Ιουλίου 2025 που εστάλη έως και χθες, που αποκάλυψε το enikos.gr, δεν είχε δει το φως της δημοσιότητας.
Το υπουργείο Εξωτερικών, διά της Εκπροσώπου Τύπου, Λάνας Ζωχιού επισημαίνει ότι «πρόκειται για αναμενόμενη αντίδραση γειτονικού κράτους, μέσω συνήθους διπλωματικής αλληλογραφίας, με το οποίο εκκρεμεί οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, όπως είναι η Αίγυπτος. Αυτό άλλωστε ρητά αναφέρεται στον χάρτη ότι δηλαδή στα τμήματα, στα οποία δεν έχει υπάρξει διμερής οριοθέτηση, αναφέρονται τα δυνητικά όρια, σύμφωνα με τη μέση γραμμή».
Σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών, αυτό ανέφερε και ο Γιώργος Γεραπετρίτης στον Αιγύπτιο ομόλογό του κατά τη χθεσινή τους συνάντηση στην Αθήνα.
Ο τελευταίος, σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών, επιβεβαίωσε, «όπως άλλωστε ρητά αναφέρεται και στη Διακοίνωση, ότι η βούληση της Αιγύπτου, είναι τα θέματα αυτά να είναι αντικείμενο συνεργασίας και διαβούλευσης στο πλαίσιο των εξαιρετικών σχέσεων των δύο χωρών και με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυσή τους».
Κατά το υπουργείο Εξωτερικών, οι δύο πλευρές εξήραν τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ, η οποία υπεγράφη πριν από ακριβώς 5 χρόνια, στις 6 Αυγούστου 2020 «κι επανέλαβαν τη προσήλωσή τους στην UNCLOS για την μελλοντική τους συνεργασία».
Όπως εξηγούσαν διπλωματικοί κύκλοι στο enikos.gr, «η Ελλάδα δεν έχει προβεί σε οριοθέτηση, αναφέρονται τα απώτατα δυνητικά όρια, όπως ρητά καταγράφεται στον χάρτη». Παράλληλα διευκρινίζουν ότι το θέμα αναφέρθηκε κατά τη χθεσινή συνάντηση που είχε ο Γιώργος Γεραπετρίτης με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Μπατρ Αμπντελατί, στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια της οποίας τονίστηκε ότι η βούληση της Αιγύπτου «τα θέματα αυτά να είναι αντικείμενο συνεργασίας και διαβούλευσης στο πλαίσιο των εξαιρετικών σχέσεων των δύο χωρών και με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση τους» όπως αναφέρεται και στην Ρηματική Διακοίνωση.
Οι ίδιοι κύκλοι εξηγούσαν στο enikos.gr ότι μετά την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών μάλλον δεν θα περιμένουμε Ρηματική Διακοίνωση προς την Αίγυπτο, ως απάντηση της δικής της.
Αν και στη διπλωματία τίποτα δεν είναι αυτονόητο και η αρχή του scripta manent (σ.σ. τα γραπτά μένουν) αποτελεί τον βασικό τρόπο λειτουργίας, εκτιμάται ότι οι στρατηγικοί δεσμοί των δύο χωρών είναι τόσο ισχυροί που δεν χρειάζονται ενέργειες που δεν έχουν να συνεισφέρουν κάτι που θα αποτιμηθεί με θετικό πρόσημο στο τέλος της ημέρας.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο αυτή η ενέργεια της Αιγύπτου θα μπορούσε να αποτελέσει διαπραγματευτικό όπλο της Λιβύης έναντι της Ελλάδας, για την διευθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.
Το ιστορικό
Στο έγγραφο ντοκουμέντο που εξασφάλισε το enikos.gr και δημοσίευσε χθες κατ’ αποκλειστικότητα, το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου απέστειλε στις 8 Ιουλίου ρηματική διακοίνωση προς την ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο, με αφορμή την δημοσίευση του χάρτη με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.
Σε αυτό αναφέρεται ότι:
«Ορισμένες περιοχές που ορίζονται στον ‘Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό’ (…) επικαλύπτονται με το πεδίο εφαρμογής της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου στη Μεσόγειο Θάλασσα».
Και σε άλλο σημείο της ρηματικής διακοίνωσης αναφέρεται:
«Το υπουργείο Εξωτερικών (της Αιγύπτου) επιβεβαιώνει την αντίρρησή του για την προαναφερθείσα παρέμβαση και τονίζει ότι οι όποιες συνέπειες ή επιπτώσεις ενδέχεται να προκύψουν από την ελληνική απόφαση είναι μη αποδεκτές».
Ουσιαστικά, η Αίγυπτος αμφισβητεί ευθέως την ελληνική ΑΟΖ.
Φυσικά τα ερωτήματα που εγείρονται είναι πώς επηρεάζουν όλα αυτά την ΑΟΖ και τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας – Αιγύπτου, δεδομένου ότι οι δύο χώρες έχουν προχωρήσει στην μερική οριοθέτηση ΑΟΖ.
Αρχικά, με τον «Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό» η Ελλάδα απέδιδε την μέγιστη ΑΟΖ επί της αρχής της μέσης γραμμής, βάσει του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας. Και το κυριότερο, υπήρχε σημείο της δικής της ΑΟΖ το οποίο τεμνόταν με την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Πρακτικά, η αμφισβήτηση αυτών των περιοχών, από την Αίγυπτο, όπως σημειώνονται στον χάρτη, το τριεθνές Ελλάδα-Αίγυπτος-Λιβύη μικραίνει και μάλιστα κατά πολύ. Εάν εφαρμοστεί, σημαίνει ότι η Λιβύη θα μπορεί να διεκδικήσει μεγαλύτερη ΑΟΖ από αυτή που δικαιούται, που είναι η μέση γραμμή βάσει του διεθνούς δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.
Ανατολικά, όμως, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα, αφού με τις διεκδικήσεις της Αιγύπτου χάνεται το τριεθνές Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου και γίνεται Ελλάδα-Τουρκία-Αίγυπτος. Ουσιαστικά η Ελλάδα χάνει ΑΟΖ και το σημείο τομής με την Κύπρο.
Όπως εξηγεί έμπειρος διπλωμάτης στο enikos.gr, με την ρηματική διακοίνωση “η Αίγυπτος επαναλαμβάνει τις πάγιες θέσεις της. Αποδέχεται μεν επί της αρχής την αρχή της μέσης γραμμής – και φυσικά ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα – αλλά η μέση γραμμή υφίσταται προσαρμογές βάσει τυχόν ειδικών περιστάσεων”.
“Αυτή ήταν θέση τους και κατά την διαπραγμάτευση για την μερική οριοθέτηση του 2020 εξ ου και η μειωμένη (για πληθυσμιακούς / γεωγραφικούς/ οικονομικούς λόγους) επήρεια της Ρόδου, Καρπάθου Κάσου και ανατολικού άκρου της Κρήτης”.
Ωστόσο, ο χρονισμός της αποστολής της ρηματικής διακοίνωσης δημιουργεί εύλογα ερωτήματα.
Αναλυτικά, όλη η ρηματική διακοίνωση της Αιγύπτου:
«Το υπουργείο Εξωτερικών της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου (γραφείο βοηθού υπουργού εξωτερικών για τα διεθνή νομικά θέματα και τις συνθήκες) παρουσιάζει τις προσρήσεις του προς την Πρεσβεία της Ελληνικής Δημοκρατίας στο Κάιρο και αναφερόμενο στην απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδος που εκδόθηκε στις 17 Απριλίου 2025 σχετικά με τον ‘Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό’ στη Μεσόγειο, το υπουργείο Εξωτερικών της Αιγύπτου θα ήθελε να επισημάνει στα εξής:
· Ορισμένες περιοχές που ορίζονται στον ‘Ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό’ (τα εξωτερικά όρια της χωρικής ενότητας ΑΡΙΘ. 2 και της χωρικής ενότητας ΑΡΙΘ. 3) και εμφανίζονται στο χάρτη που επισυνάπτεται στην Ελληνική Απόφαση, επικαλύπτονται με το πεδίο εφαρμογής της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου στη Μεσόγειο Θάλασσα.
· Το υπουργείο Εξωτερικών (της Αιγύπτου) επιβεβαιώνει την αντίρρησή του για την προαναφερθείσα παρέμβαση και τονίζει ότι οι όποιες συνέπειες ή επιπτώσεις ενδέχεται να προκύψουν από την ελληνική απόφαση είναι μη αποδεκτές.
· Το υπουργείο Εξωτερικών επιθυμεί να επιβεβαιώσει το άνοιγμα και τη δέσμευσή του για συνεργασία και διαβούλευση με την ελληνική πλευρά στο θέμα αυτό, προκειμένου να διατηρηθούν τα κοινά συμφέροντα και να ενισχυθούν οι διακεκριμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου δράττεται της ευκαιρίας για να εκφράσει προς την πρεσβεία της Ελληνικής Δημοκρατίας την εκτίμηση και το σεβασμό του.
ΠΡΟΣ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΟ ΚΑΪΡΟ»