Ένα χειρουργικό χτύπημα με drone στην «καρδιά» της Καμπούλ, όπου ο ηγέτης της αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, ο άνθρωπος που πήρε τα «κλειδιά» από τον Οσάμα μπιν Λάντεν, ήταν αρκετό για να εξοντωθεί από τις ΗΠΑ ένας από τους πλέον καταζητούμενους ανθρώπους στον κόσμο. Οι πύραυλοι “Ninja” Hellfire και τα μεταλλικά τους καρφιά βρήκαν τον στόχο τους.
Σε έκτακτο διάγγελμά του προς τον αμερικανικό λαό, τα ξημερώματα της Τρίτης (02.08.2022, ώρα Ελλάδας) ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ανακοίνωσε ότι με ένα πλήγμα στον καρδιά της Καμπούλ πριν από μερικά 24ωρα, ο αρχηγός της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, έπεσε νεκρός.
Κανείς άλλος δεν τραυματίστηκε από την οικογένεια του ηγέτη της τρομοκρατικής οργάνωσης και ενός εκ των «εγκεφάλων» της επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου 2011 στις ΗΠΑ.
Η επιχείρηση της εξόντωσης του αλ Ζαουάχρι χρειάστηκε σχεδόν έξι μήνες για να σχεδιαστεί. Η επίθεση έγινε με drone που πέταξε πάνω από την Καμπούλ και εκτόξευσε δύο πυραύλους Ninja Hellfire, οι οποίοι περιέχουν εκατοντάδες μεταλλικά καρφιά και μακριές ατσάλινες λεπίδες, ικανές να τεμαχίσουν τον στόχο τους.
Οι φωτογραφίες του κτιρίου όπου ζούσε ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι και στο μπαλκόνι του οποίου έπεσε νεκρός, όπως ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ, δείχνουν πως μόνο μερικά παράθυρα ήταν καμένα και όλα τα άλλα ήταν ανέπαφα. Γι’ αυτό και εκτιμάται πως χρησιμοποιήθηκαν πύραυλοι Hellfire, που με τις λεπίδες που μοιάζουν με μαχαίρι, τεμαχίζουν το στόχο τους και αφήνουν τα πάντα ανέπαφα γύρω τους. Ο λεγόμενος πύραυλος «ιπτάμενο ginsu» έχει χρησιμοποιηθεί από τις αμερικανικές δυνάμεις για να σκοτώσει άλλους ηγέτες τζιχαντιστικών ομάδων χωρίς να τραυματιστούν οι περαστικοί.
Η εξόντωση του Αϊμάν αλ Ζαουάχρι είναι το βαρύτερο πλήγμα στην Αλ Κάιντα από το θάνατο του ιδρυτή και ηγέτη της, Οσάμα Μπιν Λάντεν, σε ειδική επιχείρηση στις 2 Μαΐου 2011 στο Αμποταμπάντ του Πακιστάν. Και ο Λάντεν έμενε σε ένα σπίτι που έμοιαζε με αυτό όπου είχε βρεί καταφύγιο ο αλ Ζαουάχρι.
Ο Ζαουάχρι κρυβόταν για χρόνια και η επιχείρηση για τον εντοπισμό και την εξόντωσή του ήταν το αποτέλεσμα «προσεκτικής, υπομονετικής και επίμονης» δουλειάς από στελέχη των αντιτρομοκρατικών και των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, δήλωσε ανώτερος Αμερικανός κυβερνητικός αξιωματούχος.
Μέχρι ο Τζο Μπάιντεν να ανακοινώσει την εκτέλεση του ηγέτη της αλ Κάιντα, η τύχη του αλ Ζαουάχρι ήταν άγνωστη. Ο Αιγύπτιος γιατρός που έγινε το δεξί χέρι του Οσάμα μπιν Λάντεν φερόταν να βρίσκεται είτε στις ημιαυτόνομες περιοχές των φυλών στο Πακιστάν ή κάπου στο Αφγανιστάν.
Καρέ καρέ η επιχείρηση στην Καμπούλ
Στο διάγγελμά του ο Τζο Μπάιντεν δεν έδωσε πολλές λεπτομέρειες για την επιχείρηση εξόντωσης του αλ Ζαουάχρι στην Καμπούλ. Το έκανε όμως Αμερικανός αξιωματούχος, υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Οι ΗΠΑ γνώριζαν εδώ και χρόνια για την ύπαρξη δικτύου που υποστήριζε τον Ζαουάχρι. Τον τελευταίο χρόνο, μετά την αποχώρηση του στρατού των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες έψαχναν ενδείξεις για το εάν ο ηγέτης της Αλ Κάιντα βρισκόταν στη χώρα και πού ακριβώς.
Φέτος, εντοπίστηκε η οικογένειά του: η σύζυγός του, η κόρη του και τα παιδιά της. Είχαν εγκατασταθεί σε κρησφύγετο στην Καμπούλ. Στη συνέχεια, στο ίδιο σπίτι εντόπισαν τον ίδιο τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι.
Για αρκετούς μήνες, αξιωματούχοι της υπηρεσίας κατασκοπείας κατέληξαν στο ολοένα πιο ασφαλές συμπέρασμα πως είχαν εντοπίσει τον Ζαουάχρι στο κρησφύγετο στην Καμπούλ και στις αρχές Απριλίου ενημέρωσαν ανώτερα στελέχη της κυβέρνησης. Τον πρόεδρο Μπάιντεν ενημέρωσε κατόπιν ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας της αμερικανικής προεδρίας, Τζέικ Σάλιβαν.
«Ήμασταν σε θέση να εξακριβώσουμε το πώς ζούσαν» οι ένοικοι του σπιτιού «μέσω πολλών ανεξάρτητων πηγών», εξήγησε ο Αμερικανός αξιωματούχος.
Αφού έφθασε στο κρησφύγετο στην Καμπούλ ο Ζαουάχρι, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες διαπίστωσαν πως δεν έφευγε από αυτό, αλλά έβγαινε στο μπαλκόνι (όπου και τον σκότωσαν τελικά) επανειλημμένα.
Αξιωματούχοι μελέτησαν την κατασκευή και το φυσικό περιβάλλον του κρησφύγετου και το πώς κινούνταν μέσα σε αυτό οι ένοικοί του, ώστε να εξασφαλίσουν πως μπορούσε να διεξαχθεί επιχείρηση για την εξόντωση του Ζαουάχρι χωρίς να απειληθεί η δομική ακεραιότητα του κτιρίου και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τα μέλη της οικογένειάς του και άλλους άμαχους, είπε ο ίδιος άνθρωπος.
Τις τελευταίες εβδομάδες ο Αμερικανός πρόεδρος συνεδρίαζε με συμβούλους και υπουργούς του για να καταλήξουν στον τρόπο δράσης. Την 1η Ιουλίου, ο Μπάιντεν ενημερώθηκε για τις λεπτομέρειες της προταθείσας επιχείρησης στο λεγόμενο Situation Room από μέλη της κυβέρνησής του και τον διευθυντή της CIA των ΗΠΑ, Γουίλιαμ Μπερνς.
Υπέβαλε ερωτήματα για τις συνθήκες φωτός, τον καιρό, τα υλικά με τα οποία ήταν κατασκευασμένο το σπίτι και άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να κρίνουν την επιτυχία της επιχείρησης, σύμφωνα με τον Αμερικανό αξιωματούχο. Ζήτησε επίσης να του παρουσιαστεί ανάλυση για τις πιθανές επιπτώσεις του πλήγματος στην Καμπούλ.
Στενός κύκλος νομικών συμβούλων διαφόρων υπηρεσιών εξέτασε τις πληροφορίες της CIA και επιβεβαίωσε ότι ο Ζαουάχρι ήταν θεμιτός στόχος, με δεδομένο πως παρέμενε ο ηγέτης της Αλ Κάιντα. Την 25η Ιουλίου, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν συγκάλεσε συνεδρίαση με στελέχη «κλειδιά» της κυβέρνησής του και συμβούλων για να λάβει την τελευταία ενημέρωση και να συζητήσει μαζί τους το πώς η εξόντωση του ηγέτη της Αλ Κάιντα θα επηρέαζε τη σχέση της Ουάσινγκτον με τους Ταλιμπάν, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με τον αξιωματούχο. Αφού άκουσε τις απόψεις των υπουργών και των συμβούλων του, ο Τζο Μπάιντεν ενέκρινε την πρόταση να διεξαχθεί «ακριβές αεροπορικό πλήγμα» με προϋπόθεση ότι θα ελαχιστοποιείτο ο κίνδυνος να υπάρχουν θύματα μεταξύ των αμάχων.
Το πλήγμα διεξήχθη στις 21:48 του Σαββάτου (ώρα ΗΠΑ· στις 04:48 της Κυριακής ώρα Ελλάδας) από UAV οπλισμένο με πυραύλους Hellfire.
Το διάγγελμα
Ως αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα, το 2011, ο Τζο Μπάιντεν είχε ζήσει την επιχείρηση εξόντωσης του Οσάμα μπιν Λάντεν. Ως πρόεδρος, 11 χρόνια μετά, έδωσε την εντολή εξόντωσης του διαδόχου του Σαουδάραβα στην ηγεσία της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ Ζαουάχρι.
«Το Σάββατο, υπό τις διαταγές μου, οι ΗΠΑ διεξήγαγαν αεροπορικό πλήγμα στην Καμπούλ, στο Αφγανιστάν, το οποίο σκότωσε τον εμίρη της Αλ Κάιντα, τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος κατά τη διάρκεια έκτακτου τηλεοπτικού διαγγέλματός του από τον Λευκό Οίκο.
«Αποδόθηκε δικαιοσύνη», «αυτός ο τρομοκράτης ηγέτης δεν υπάρχει πια», πρόσθεσε ο Τζο Μπάιντεν. «Δεν εγκαταλείπουμε ποτέ», συμπλήρωσε.
Ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι συγκαταλεγόταν στους πλέον καταζητούμενους τρομοκράτες στον κόσμο. Η Ουάσινγκτον προσέφερε αμοιβή 25 εκατομμυρίων δολαρίων για οποιαδήποτε πληροφορία μπορούσε να επιτρέψει τον εντοπισμό του.
«Κανένα θύμα μεταξύ των αμάχων»
Η επιχείρηση δεν προκάλεσε «κανένα θύμα μεταξύ των αμάχων», διαβεβαίωσε ο Τζο Μπάιντεν στο διάγγελμά του. Και σημείωσε ότι η Ουάσινγκτον δεν θα επιτρέψει το Αφγανιστάν να γίνει ποτέ ξανά ασφαλές καταφύγιο για τρομοκράτες.
Η εξέλιξη ανακοινώθηκε σχεδόν έναν χρόνο μετά την χαοτική αποχώρηση από το Αφγανιστάν του στρατιωτικού και διπλωματικού προσωπικού των ΗΠΑ και άλλων δυτικών κρατών, που επέτρεψε στους Ταλιμπάν να ανακτήσουν τον έλεγχο της χώρας 20 χρόνια μετά.
Αυτή ήταν η πρώτη γνωστή αμερικανική αεροπορική επιδρομή στην Καμπούλ αφότου ανακατέλαβαν την εξουσία στο Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν. Η ανακοίνωση του Μπάιντεν για τον θάνατο του Αιγύπτιου χειρουργού εγείρει πολλά ερωτήματα για τους Ταλιμπάν, που διαβεβαίωναν ότι δεν θα επέτρεπαν σε τρομοκρατικές οργανώσεις να χρησιμοποιούν την αφγανική επικράτεια ως καταφύγιο αφού επανήλθαν στην εξουσία.
Σύμφωνα με στέλεχος της κυβέρνησης Μπάιντεν, ανώτερα στελέχη των Ταλιμπάν ήταν ενήμερα για την παρουσία του Ζαουάχρι στην Καμπούλ. Το ότι βρισκόταν εκεί αποτελούσε «ξεκάθαρη παραβίαση» των συμφωνιών που είχε υπογράψει οι Ταλιμπάν με τις ΗΠΑ στη Ντόχα το 2020, κατά την Ουάσινγκτον.
Και τώρα, ποιος;
«Πάνω από 20 χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ επιτέλους τέλειωσαν τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, στενό σύντροφο και διάδοχο του Οσάμα μπιν Λάντεν», σχολίασε μέσω Twitter ο Τόμας Τζόσλιν, ειδικός του Foundation for Defense of Democracies, αμερικανικού κέντρου μελετών. «Αν και είχε πολλά ελαττώματα, δεν ήταν τόσο ασήμαντος όσο νόμιζαν αρκετοί αναλυτές», συμπλήρωσε.
Κληρονόμος της οργάνωσης, ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, 71 ετών, πολλαπλασίασε τα «franchises», τις συνεργασίες με ιδεολογικά συγγενείς οργανώσεις και τις ευκαιριακές συμμαχίες, από την αραβική χερσόνησο ως το Μάγκρεμπ, από τη Σομαλία ως το Αφγανιστάν, τη Συρία και το Ιράκ.
«Παρά την ηγεσία του Ζαουάχρι (…), η οργάνωση αντιμετωπίζει ακόμη πολλές προκλήσεις. Πρωτίστως το ερώτημα είναι ποιος θα αναλάβει τη διοίκηση της Αλ Κάιντα μετά τον θάνατό του», εκτίμησε ο Κόλιν Κλαρκ, ερευνητής στο αμερικανικό κέντρο μελετών Soufan Group.
Στα τέλη του 2020, πηγές θεωρούσαν για αρκετό καιρό πως είχαν βάση φήμες που τον έφεραν να πέθανε εξαιτίας καρδιοπάθειας, αλλά κατόπιν ο ηγέτης της Αλ Κάιντα επανεμφανίστηκε σε βίντεο.
Η Αλ Κάιντα είχε χάσει ήδη τον υπ’ αριθμόν 2 στην ιεραρχία της, τον Αμπντούλα Άχμεντ Αμπντούλα, ο οποίος σκοτώθηκε τον Αύγουστο του 2020 στους δρόμους της Τεχεράνης από ισραηλινούς πράκτορες στο πλαίσιο μυστικής επιχείρησης για λογαριασμό της Ουάσινγκτον, όπως ανέφερε τότε η εφημερίδα New York Times.
«Παραβίαση» από τους Ταλιμπάν
Οι Ταλιμπάν παραβίασαν «κατάφωρα» τη συμφωνία της Ντόχας (2020) προσφέροντας φιλοξενία και καταφύγιο στον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, τον ηγέτη της Αλ Κάιντα, δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο Άντονι Μπλίνκεν, μετά το διάγγελμα Μπάιντεν.
«Παρά την απροθυμία ή την αδυναμία των Ταλιμπάν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τον αφγανικό λαό παρέχοντάς του γενναία ανθρωπιστική βοήθεια και να τασσόμαστε υπέρ της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του, ειδικά αυτών των γυναικών και των κοριτσιών», σημείωσε ο Μπλίνκεν.
Πανηγυρίζει η Σαουδική Αραβία
Η διπλωματία της Σαουδικής Αραβίας εξέφρασε ικανοποίηση για τον θάνατο του επικεφαλής της Αλ Κάιντα. «Το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας εκφράζει ικανοποίηση για την ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν (…) για τον θάνατο του τρομοκράτη αρχηγού της Αλ Κάιντα Αϊμάν αλ Ζαουάχρι», ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών.
Το ΥΠΕΞ του σουνιτικού βασιλείου χαρακτηρίζει τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι «έναν από τους ηγέτες της τρομοκρατίας που διηύθυνε τον σχεδιασμό και την εκτέλεση ειδεχθών τρομοκρατικών ενεργειών στις ΗΠΑ, στη Σαουδική Αραβία και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου».