Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί για τη Κύπρο, την ιδέα της δημιουργίας μιας δικοινοτικής μονάδας ηλιακής ενέργειας η οποία θα μπορούσε «να συνεισφέρει στις ενεργειακές ανάγκες και των δύο κοινοτήτων», δήλωσε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξη της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Η Κομισιόν, πρόσθεσε, έχει «ετοιμάσει το έδαφος για την ανάπτυξη μιας προκαταρκτικής μελέτης σκοπιμότητας» σύμφωνα με την κα Λάιεν.
Η Φον ντερ Λάιεν σχολίασε επίσης, το ενδεχόμενο μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο κοινοτήτων, αναφερόμενη στο ενδεχόμενο μιας συμφωνίας για τον διαμοιρασμό του ηλεκτρισμού που θα παραχθεί μέσω της πλωτής μονάδας που κατασκευάζεται στο νησί, συμφωνία που «θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα για μια ευρύτερη συζήτηση για τη διαχείριση της ενέργειας στην Κύπρο».
Απαντώντας σε γραπτές ερωτήσεις επικεντρωμένες στο ζήτημα της ενέργειας, η Πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ακόμα πως η Κομισιόν αναμένει από την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες κατά της ΕΕ ή των κρατών μελών της, και υπογράμμισε πως «νέες μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου» θα έχουν «πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις» για τη χώρα.
Στη συνέντευξή της η κ. Φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε ακόμα στο πώς η Κύπρος μπορεί να συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ ενόψει του χειμώνα μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας, και εξήγησε πως η ΕΕ εστιάζει στην διαφοροποίηση των πηγών φυσικού αερίου ώστε να αποτρέψει εξαρτήσεις στο μέλλον.
Υπογράμμισε ακόμα πως πιστεύει ότι η πλειοψηφία των Ευρωπαίων αντιλαμβάνονται την ανάγκη για κυρώσεις κατά της Ρωσίας για την εισβολή της στην Ουκρανία, και πρόσθεσε πως η Μόσχα φέρει αποκλειστικά την ευθύνη για την αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων.
Ενέργεια και οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην Κύπρο
Ερωτηθείσα κατά πόσο ένα πακέτο μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που να περιλαμβάνει συμφωνίες για τους υδρογονάνθρακες πριν την επανένωση θα μπορούσε να εξισορροπήσει το δικαίωμα της Κυπριακής κυβέρνησης να λαμβάνει αποφάσεις στον τομέα της ενέργειας και την επιθυμία της Τουρκοκυπριακής κοινότητας για συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων σε θέματα ενέργειας, η κ. Φον ντερ Λάιεν εστίασε σε ζητήματα παραγωγής ενέργειας.
«Μια συμφωνία μεταξύ των δύο κοινοτήτων για την εκμετάλλευση των πόρων υδρογονανθράκων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, για παράδειγμα σε σχέση με τον διαμοιρασμό του ηλεκτρισμού που θα παράγεται μέσω FSRU (σ.σ. πλωτής μονάδας επαναεριοποίησης), θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα για μια ευρύτερη συζήτηση για τη διαχείριση της ενέργειας στην Κύπρο και για το πώς μπορεί καλύτερα να διασυνδεθεί η Κύπρος με το Ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρισμού» είπε.
«Αν εφαρμοστεί σωστά, πιστεύουμε πως αυτό το μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης μπορεί να διευκολύνει την επανένωση της Κύπρου» πρόσθεσε.
Κληθείσα να σχολιάσει πληροφορίες πως η Κομισιόν εργάζεται με τις δύο πλευρές για τη δημιουργία μονάδας ηλιακής ενέργειας στην νεκρή ζώνη, και κατά πόσο η ΕΕ θα έπρεπε να ήταν πιο ενεργή στην προώθηση της συνεργασίας μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η κ. Φον ντερ Λάιεν επιβεβαίωσε πως βρίσκονται σε εξέλιξη διεργασίες για ένα τέτοιο έργο.
«Η Κομισιόν είναι ενεργή. Έχουμε ετοιμάσει το έδαφος για την ανάπτυξη μιας προκαταρκτικής μελέτης σκοπιμότητας για την δημιουργία μιας δικοινοτικής μονάδας ηλιακής ενέργειας, συμβατής με τις προδιαγραφές των δικτύων ηλεκτρισμού» σημείωσε.
«Η εγκατάσταση αυτή θα μπορούσε να συνεισφέρει στις ενεργειακές ανάγκες και των δύο κοινοτήτων, αυξάνοντας το ποσοστό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, κατά τρόπο σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» εξήγησε.
«Η ενέργεια είναι βασικός τομέας για την Κύπρο. Εμπεριέχει μεγάλες ευκαιρίες για τις κοινότητες να έρθουν κοντά. Η Κομισιόν είναι έτοιμη να στηρίξει τις προσπάθειες σε αυτόν τον τομέα, μεταξύ άλλων μέσω σχεδιασμών για ένα μελλοντικό ενωμένο σύστημα ενέργειας» υπογράμμισε η Πρόεδρος.
Απαντώντας σε ξεχωριστή ερώτηση, υπενθύμισε πως «μέσω του Μέσου Τεχνικής Υποστήριξης η Κομισιόν στηρίζει στην Κύπρο με την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» και «την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης».
«Για παράδειγμα, έχουμε στηρίξει την Κύπρο στην αναθεώρηση των εθνικών ενεργειακών και κλιματικών της στόχων και μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα ώστε να ενημερώσει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα», δηλαδή «το πλάνο της για ένα μέλλον κλιματικής ουδετερότητας» όπως είπε.
«Έχουμε επίσης στηρίξει τις κυπριακές αρχές στην ολοκλήρωση του Εδαφικού Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης της. Χάρη σε αυτό, η Κύπρος θα επωφεληθεί από 101 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για την μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλή σε άνθρακα. Και τώρα εργαζόμαστε με την Κύπρο για την νέα Εθνική Στρατηγική για το Υδρογόνο» εξήγησε.
Οι ενεργειακές δυνατότητες της Κύπρου και ο ρόλος της Τουρκίας
Η Πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν κλήθηκε επίσης να σχολιάσει την παρεμπόδιση του ερευνητικού προγράμματος για τους υδρογονάνθρακες της Κύπρου από την Τουρκία μέσω διεκδικήσεων που δεν συνάδουν με το διεθνές δίκαιο, δεδομένων των αναγκών της ΕΕ για εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου, καθώς και πώς η ΕΕ μπορεί να απαντήσει σε ένα θέμα που αφορά τα δικά της ενεργειακά συμφέροντα.
«Η ΕΕ ήταν πολύ ξεκάθαρη με την Τουρκία πως η ποιότητα της σχέσης και της συνεργασίας μας εξαρτάται τη συνέχιση των προσπαθειών για αποκλιμάκωση των εντάσεων, και την αποφυγή προκλήσεων κατά κρατών μελών της ΕΕ» είπε η κ. Φον ντερ Λάιεν, προσθέτοντας πως «συνεχίζουμε να αναμένουμε και να απαιτούμε από την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις κατά της ΕΕ ή των κρατών μελών της οι οποίες παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο» και τόνισε πως «αυτό είναι κρίσιμης σημασίας για την όποια πρόοδο στις σχέσεις με την Τουρκία».
«Στην περίπτωση που η Τουρκία δεν εμπλακεί εποικοδομητικά στην ανάπτυξη μιας γνήσιας εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, αλλά επιστρέψει αντί αυτού σε νέες μονομερείς ενέργειες ή προκλήσεις κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, αυτό θα έχει πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις» υπογράμμισε.
Η Κύπρος μπορεί να συνεισφέρει μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας
Απαντώντας σε ερώτηση για το πώς η Κύπρος μπορεί να συνεισφέρει στην εξοικονόμηση φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα δεδομένου πως δεν αξιοποιεί το συγκεκριμένο καύσιμο για παραγωγή ηλεκτρισμού ή θέρμανση, και κατά πόσο νέα τερματικά LNG που κατασκευάζονται ή προτείνονται μπορούν να έχουν κάποιο ρόλο, η Πρόεδρος της Κομισιόν υπέδειξε πως «η εξοικονόμηση ενέργειας, από όλες τις πηγές, συνεισφέρει στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο».
«Δεν υπάρχει μικρή συνεισφορά. Όσον περισσότερο εξοικονομήσουμε και όσο πιο γρήγορα το κάνουμε, τόσο πιο ασφαλείς θα είμαστε. Επίσης, είναι σημαντικό να στείλουμε στις αγορές ένα μήνυμα ενότητας και αλληλεγγύης της ΕΕ. Αυτό θα βοηθήσει στη σταθεροποίησή τους» πρόσθεσε.
«Για αυτό και η συμφωνία των κρατών μελών την Τρίτη για συντονισμένα μέτρα για μείωση σε όλη την ΕΕ της ζήτησης του φυσικού αερίου, στη βάση του σχεδίου ετοιμότητας μας, είναι μια καλή εξέλιξη» σημείωσε η κ. Φον ντερ Λάιεν αναφερόμενη στην συμφωνία σε επίπεδο Συμβουλίου της ΕΕ στις 26 Ιουλίου 2022.
«Φυσικά όμως, αυτή η συμφωνία λαμβάνει υπόψη εθνικές ιδιαιτερότητες όπως αυτή την οποία αναφέρατε» είπε η Πρόεδρος της Κομισιόν, προσθέτοντας ότι «σε διάστημα μιας εβδομάδας, η ΕΕ αποφάσισε να αναλάβει ένα χωρίς προηγούμενο αποφασιστικό βήμα για αντιμετώπιση της απειλής πλήρους διακοπής της παροχής αερίου από τον Πούτιν. Η συλλογική δέσμευση για μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% είναι σημαντική. Θα βοηθήσει να γεμίσουμε τους αποθηκευτικούς χώρους ενόψει του χειμώνα, κυρίως στην ηπειρωτική Ευρώπη».
Το ρωσικό φυσικό αέριο και η διαφοροποίηση
Ερωτηθείσα κατά πόσο η Ευρώπη θα μπορούσε ρεαλιστικά να απαγορεύσει την εισαγωγή Ρωσικού φυσικού αερίου, η Πρόεδρος της Κομισιόν υπογράμμισε πως «η ΕΕ δεν έχει προτείνει την απαγόρευση εισαγωγών Ρωσικού αερίου» όμως πρόσθεσε πως «είναι ξεκάθαρο πως η Ρωσία έχει γίνει αναξιόπιστος προμηθευτής»
«Έχει διακόψει την προμήθεια φυσικού αερίου σε 13 κράτη μέλη, πλήρως ή εν μέρει. Επιπρόσθετα, η Ρωσία χρηματοδοτεί τον πόλεμό της με τα έσοδα από τα ορυκτά καύσιμα και είμαστε αποφασισμένοι να απαλλαγούμε από την εξάρτησή μας από τα Ρωσικά ορυκτά καύσιμα, περιλαμβανομένου του φυσικού αερίου. Αυτό κάνουμε μέσω του σχεδίου REPowerEU plan, το οποίο φυσικά περιλαμβάνει εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή απόδοση, αλλά και άλλα δύο σημαντικούς πυλώνες» σύμφωνα με την Πρόεδρο.
Ο πρώτος πυλώνας, εξήγησε, είναι οι «τεράστιες επενδύσεις στις ανανεώσιμες» καθώς «κάνουν καλό στον πλανήτη και κάνουν καλό στην ασφάλεια προμήθειας μας». Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσθεσε, «το σχέδιο ανάκαμψης της Ευρώπης NextGenerationEU θα επενδύσει 89 εκατομμύρια σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενεργειακής απόδοσης στην Κύπρο».
Ο δεύτερος πυλώνας, συνέχισε, είναι «η διαφοροποίηση των πηγών» με την ΕΕ «να στρέφεται σε πιο αξιόπιστους ενεργειακούς εταίρους».
«Έχουμε ήδη φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ παραλαβών LNG από τις ΗΠΑ. Και ολοένα αυξανόμενες ποσότητες αερίου έρχονται από τη Νορβηγία, τις χώρες του Κόλπου, την Αλγερία ή την Κασπία Θάλασσα. Όλο και περισσότερες χώρες, σε ολόκληρο τον κόσμο, συμμετέχουν» υπογράμμισε, προσθέτοντας πως «υπάρχουν αποτελέσματα».
«Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022 έχουμε εισάγει 38 περισσότερο LNG και αέριο από αγωγούς από μη Ρωσικές πηγές. Αυτό υπερκαλύπτει τα 28 bcm μείωσης παροχής Ρωσικού αερίου μέσω αγωγών» εξήγησε.
«Τέλος, μακροπρόθεσμα, ο στόχος μας είναι να είμαστε κλιματικά ουδέτεροι μέχρι το 2050. Αυτό φυσικά είναι κρίσιμης σημασίας για το μέλλον μας στον πλανήτη από περιβαλλοντικής άποψης, όμως θα σημάνει επίσης πως δίνουμε τέλος στην εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα, από όπου και αν προέρχονται» σημείωσε η Πρόεδρος.
Ερωτηθείσα αν υπάρχει ενδεχόμενο κατάργησης της ομοφωνίας όσον αφορά κυρώσεις που αφορούν συγκεκριμένες επιθετικές ενέργειες και καταπάτηση του διεθνούς δικαίου, η κ. Φον ντερ Λάιεν επεσήμανε πως «ήδη υπάρχει ειδική πλειοψηφία σε πολλά θέματα» και εξήγησε πως «αν οι χώρες γνωρίζουν από πριν πως η τελική απόφαση μπορεί να ληφθεί με ειδική πλειοψηφία, έχουν ισχυρό κίνητρο να διαπραγματευτούν, να δημιουργήσουν συμμαχίες και να διαμορφώσουν συναίνεση».
«Πολιτικά όμως προτιμώ πάντα μια στάση ενότητας όταν καταδικάζουμε την παραβίαση του διεθνούς δικαίου και άλλων θεμελιωδών αξιών» είπε.
Διαφοροποίηση και νέες εξαρτήσεις
Το ΚΥΠΕ ρώτησε επίσης την Πρόεδρο Φον ντερ Λάιεν κατά πόσο οι πρόσφατες συμφωνίες της ΕΕ με κυβερνήσεις όπως αυτές της Αιγύπτου και του Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες εξαρτήσεις που θα έθεταν σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια και τις αξίες της ΕΕ.
«Η εξάρτηση συμβαίνει όταν ένα μεγάλο μέρος ενός απαραίτητου πόρου έρχεται μόνο από μια πηγή. Οι πρόσφατες συμφωνίες αυτές είναι μέρος των προσπαθειών διαφοροποίησης, και της στροφής προς πιο αξιόπιστους προμηθευτές», είπε η κ. Φον ντερ Λάιεν.
«Επίσης, σε αντίθεση με τη Ρωσία, καμία από αυτές τις χώρες δεν είναι εχθρική προς την ΕΕ. Δεν έχουν ιστορικό μετατροπής των ενεργειακών πηγών σε όπλο και έχουν δείξει ενδιαφέρον να αναπτύξουν αμοιβαία επωφελείς εταιρικές σχέσεις» επεσήμανε. «Οι νέες ενεργειακές μας συμφωνίες με την Αίγυπτο και το Αζερμπαϊτζάν έχουν ως στόχο όχι μόνο την αύξηση των παραδόσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά θέτουν τα θεμέλια για μακροπρόθεσμες εταιρικές σχέσεις όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση και την καθαρή ενέργεια» πρόσθεσε.
Αντιμετωπίζοντας την πρόκληση των υψηλών τιμών
Κληθείσα να σχολιάσει ενδεχόμενες μελλοντικές αντιδράσεις της κοινής γνώμης για τα μέτρα κατά της Ρωσίας για στήριξη της Ουκρανίας, και για το τι μπορεί να κάνει η Κομισιόν για να αντιμετωπίσει την κατάσταση και να αποτρέψει πολιτική αστάθεια στην Ευρώπη, η επικεφαλής της Κομισιόν υπογράμμισε πως «υπάρχει μόνο ένας υπεύθυνος για τις αυξανόμενες τιμές ενέργειας και τροφίμων: η Μόσχα».
«Αυτό πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε. Αντιλαμβάνομαι πως το Κρεμλίνο προσπαθεί να επιβάλει ένα μη ειλικρινές αφήγημα όμως τα δεδομένα είναι εδώ: η Ρωσία χρησιμοποιεί την ενέργεια σαν όπλο μήνες πριν τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Η Gazprom έχει εσκεμμένα διατηρήσει την προμήθεια φυσικού αερίου όσο χαμηλά μπορούσε, παρά τις υψηλές τιμές. Για αυτό μειώνουμε την εξάρτησή μας από όλα τα Ρωσικά ορυκτά καύσιμα όσο γρηγορότερα μπορούμε» εξήγησε.
«Την ίδια ώρα, οι κυβερνήσεις μπορούν να στηρίξουν τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις ώστε να αντιμετωπίσουν τις υψηλές τιμές που είναι αποτέλεσμα της στρατηγικής του Κρεμλίνου. ‘Τους έχουμε εξηγήσει ποια είναι τα διαθέσιμα μέτρα για να το κάνουν» είπε.
«Είμαι πεπεισμένη πως η μεγάλη πλειοψηφία των Ευρωπαίων καταλαβαίνουν καλά πως στηρίζουμε την Ουκρανία γιατί η ειρήνη μας και η διεθνής τάξη βρίσκεται σε κίνδυνο. Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου δείχνει μεγάλη συναίνεση μεταξύ των πολιτών της ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ υπέρ της απάντησης της ΕΕ στη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» πρόσθεσε.