Το Eurogroup ενέκρινε την έξοδο της Ελλάδας από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας που άνοιξε το 2010 με τη δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου από το Καστελόριζο – «Η Ελλάδα δεν είναι, πια, το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης» δήλωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης – Τι ευκαιρίες φέρνει η ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας που είναι ο επόμενος στόχος
Άλμα ελευθερίας, αλλά και πολιτικής υπευθυνότητος και ωριμότητος προκειμένου να μην επιστρέψει στα λάθη της περιόδου των Μνημονίων που αφήνει πίσω της η Ελλάδα, σηματοδοτεί η ιστορική απόφαση του Eurogroup και της Κομισιόν να μπει τέλος στο καθεστώς της αυστηρής εποπτείας της χώρας από τους διεθνείς πιστωτές της.
Στο Eurogroup της 16ης Ιουνίου παίχτηκε η τελευταία πράξη της προσπάθειας της κυβέρνηση να «σφραγίσει» το εισιτήριο εξόδου από το ειδικό καθεστώς επιτήρησης που είχε δημιουργηθεί ειδικά για την χώρα μας. Από τις 20 Αυγούστου η Ελλάδα θα περάσει σε στάδιο απλής παρακολούθησης, όμοιο με αυτό που εφαρμόζουν σήμερα η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Κύπρος και Πορτογαλία.
Τι θα σημάνει αυτό;
■ Η Αθήνα παύει πλέον να είναι «μαύρο πρόβατο» και μελανό σημείο αναφοράς διεθνώς, βγαίνοντας οριστικά από τα μαύρα κατάστιχα όπου βρισκόταν ως η μοναδική χώρα που παραμένει επί χρόνια σε ενισχυμένη εποπτεία.
■ Οι «καταδρομικές» επισκέψεις των δανειστών για να ελέγξουν την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας περιορίζονται πλέον σε δύο τον χρόνο, αντί τεσσάρων μέχρι σήμερα, εξέλιξη που δίνει ανάσα στην ελληνική κυβέρνηση για να ξεφύγει από τη θηλιά των ασφυκτικών ελέγχων.
■ η χώρα επιτηρείται πλέον όπως όλες οι άλλες ανά εξάμηνο, αλλά και συνεχώς όμως από τις αγορές. Και για αυτό «επόμενος εθνικός στόχος» είναι για την κυβέρνηση η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τους μεγάλους Οίκους Αξιολόγησης στην επενδυτική βαθμίδα.
■ Η χώρα ανακτά έτσι σημαντικό βαθμό ελευθερίας στη χάραξη πολιτικής, εξέλιξη που δίνει τη δυνατότητα και στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να πατήσει γερά στο μπαλκόνι των εξαγγελιών για τις φοροελαφρύνσεις του επόμενου έτους. Επί του παρόντος, έχει ήδη “κλειδώσει” η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για συνταξιούχους και εργαζομένους σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα, νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ έπονται και άλλα μέτρα-έκπληξη που δεν θα «ξεχειλώσουν» τα κρατικά ταμεία, αλλά κρίνονται επιβεβλημένα λόγω των επιπτώσεων της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης.
Τι αλλάζει
Ένας 20χρονος σήμερα νέος, ίσως άκουσε κατά καιρούς και μπορεί να θυμάται -αμυδρά έστω- φράσεις όπως «η Ελλάδα θα τακτοποιήσει τα του οίκου της», η χώρα είναι «on track» και … «βγαίνει από τα Μνημόνια»!
Κάθε μια από αυτές οι φάσεις συνόδευσαν και από ένα Μνημόνιο, δεν είχαν όμως ποτέ αντίκρυσμα μέχρι σήμερα.
4.503 ημέρες έμελλε τελικά να κρατήσει το ιστορικό “ταξίδι” της Ελλάδας (ως τις 22/8/2022) το οποίο ξεκίνησε από το Καστελόριζο, μέχρι να βγει …στην “Ιθάκη” που έψαχνε! Και όπως στην Οδύσσεια, πολλά χρόνια Μνημονίων χάθηκαν ή ξεχάστηκαν εξ αιτίας ….”λωτοφάγων” -και όχι μόνον. Σε αδρές γραμμές:
§ όλα ξεκίνησαν στις 23 Απριλίου 2010 όταν, με φόντο το ακριτικό νησί, ο τότε Πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου έβαζε τη χώρα στο 1ο Μνημόνιο και ανακοίνωνε στον ελληνικό λαό ότι ξεκινά «μια δύσκολη πορεία, μια νέα Οδύσσεια για τον Ελληνισμό. Ομως, πλέον, ξέρουμε τον δρόμο για την Ιθάκη» είχε πει τότε, περιγράφοντας ένα “ταξίδι” διαρκείας τριών ετών. Στο πηγαιμό για την “Ιθάκη” όμως, ήταν τελικά πολύ πιο μακρύς ο δρόμος….
§ οκτώμισι χρόνια μετά, 21 Αυγούστου του 2018 ο Αλέξης Τσίπρας ως Πρωθυπουργός ανακοίνωνε με φόντο την Ιθάκη το τέλος του 3ου Μνημονίου –στο οποίο έβαλε τη χώρα και αφού πρώτα ο ίδιος διέκοψε το 2ο Μνημόνιο πριν να ολοκληρωθεί το 2015. Και ταυτόχρονα ότι η Ελλάδα μπαίνει στην ενισχυμένη εποπτεία και πως «η χώρα μας ανακτά το δικαίωμα της να ορίζει αυτή τις τύχες και το μέλλον της, σαν μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα».
§ τα λόγια εκείνα πάντως αποκτούν νόημα στις 22 Αυγούστου 2022, με την έξοδο από την ενισχυμένη επιτήρηση. Γιατί από τότε μόνο «η οικονομία μας απελευθερώνεται από το καθεστώς Ενισχυμένης Εποπτείας, κλείνει ένας επώδυνος κύκλος που άνοιξε πριν από 12 χρόνια, ανοίγει μία νέα εποχή αυτόνομων επιλογών για την ανάπτυξη της χώρας και (…) η Ελλάδα δεν είναι, πια, το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης, αλλά ένας αξιόπιστος εταίρος. Ένα κράτος που δεν δέχεται υποδείξεις, αλλά συνδιαμορφώνει τις εξελίξεις» όπως δήλωσε χθες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Πρακτικά αυτό συμβαίνει γιατί δεν φοβάται πλέον η Ευρώπη ότι η Ελλάδα είναι «αχίλλειος πτέρνα» και «βόμβα» για τις άλλες χώρες. Πρώτη φορά επισήμως το Eurogroup ανακοίνωσε ότι «η αποτελεσματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων ενίσχυσαν την ανθεκτικότητα της της ελληνικής οικονομίας και τη χρηματοπιστωτική της σταθερότητα, μειώνοντας σημαντικά έτσι τους κινδύνους για δυσμενείς δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ» αν τυχόν “στραβοπατήσει” ξανά η χώρα.
«Κρυφό» Μνημόνιο
Στην πράξη το σύστημα της αυξημένης Εποπτεία, όπως σχεδιάστηκε και επιβλήθηκε μόνο για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, αποδείχθηκε στην πράξη ένα άτυπο Μνημόνιο με αλλαγμένο όνομα. Και αυτό γιατί το 2018 θα γινόταν «μάχη» στις Βρυξέλλες για την «αλλαγή φρουράς» των ευρωπαίων Κομισάριων (με την αποχώρηση τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ) και κανείς στην Ευρώπη δεν ήθελε να ακούει και να μιλά ξανά για «Μνημόνιο» -που μόνον στην Ελλάδα υπήρχε πια και έπρεπε να σταματήσει.
Αντί για υπογεγραμμένο “memorandum” (μνημόνιο) ή διαπραγματεύσεις ανά τρίμηνο με τους θεσμούς στην Αθήνα για τα μέτρα και τους στόχους, αρκούσαν πια η ρητή εντολή των κρατών της Ευρωζώνης (Eurogroup statement on Greece of 22 June 2018) και ελληνικές δεσμεύσεις για συνεχή πλεονάσματα με κατάλογο μνημονιακών μεταρρυθμίσεων προς εκπλήρωση.
Η μεγάλη διαφορά ήταν πως αντί να εισπράττει «δόσεις» κάθε τρεις μήνες για να πληρώνει χρέη, η Αθήνα έλαβε δάνειο 15 δισ. ευρώ μαζεμένα (και τα λεφτά “μπροστά”) με τον όρο …να μην βάλει ποτέ “χέρι” σε αυτά! Βρίσκονται πάντα «κλειδωμένα» σε ειδικό λογαριασμό που ανοίχτηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος, με σκοπό να τα βλέπουν μόνον σαν εγγύηση (” αμανάτι”) οι αγορές και οι επίδοξοι δανειστές, ενώ τα παλαιά χρέη θα έπρεπε η χώρα να τα αποπλήρωνε αποκλειστικά με τις δικές της δυνάμεις, δηλαδή με μόνιμα πρωτογενή πλεονάσματα ή αποκρατικοποιήσεις ή/και νέα δάνεια.
Ως «κερασάκι» στις υποχρεώσεις αυτές, ήρθαν και οι “εκταμιεύσεις-επιστροφές” προς τη χώρα μας των κερδών ANFA’s και SMP’s ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά και η ακύρωση του επιτοκιακού πέναλτι στα πρώτα δάνεια του EFSF, με αποφάσεις του Eurogroup κάθε έξι μήνες (όπως η χθεσινή για 750+750 εκατ. ευρώ) μετά από ελέγχους όμως και έναντι τήρησης των συμφωνηθέντων δεσμεύσεων που είχε υπογράψει η χώρα. Με τη διαφορά ότι οι «προσφορές» αυτές ίσχυαν για τη χώρα ήδη ως το 2014, τις έχασε το 2015 όταν διεκόπη το 2ο Μνημόνιο, αλλά επαναχορηγήθηκαν ως «μπόνους» για την 4ετία.