Όταν ο Δαλάι Λάμα βιντεοσκοπείται να προτρέπει ένα ανήλικο αγόρι λέγοντάς του «ρούφα τη γλώσσα μου», το σοκ και ο αποτροπιασμός, τουλάχιστον για όσους ασπάζονται το Βουδισμό είναι ισοπεδωτικό. Αλλά και ευρύτερα, η απρεπής, ασελγής, απροκάλυπτα παιδεραστική θα έλεγε κανείς, συμπεριφορά του Δαλάι Λάμα, γκρεμίζει ένα παγκόσμιο πρότυπο αγιοσύνης, εφόσον η προσωπικότητά του εδώ και δεκαετίες έχει ξεπεράσει τα όρια της θρησκευτικής κοινότητάς του καθαυτήν.
Η επίμαχη σκηνή είναι τόσο σκανδαλώδης όσο θα ήταν εάν στη θέση του Δαλάι Λάμα καθόταν ο Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ή ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Το σκάνδαλο είναι αυτού του μεγέθους -και ίσως ακόμη μεγαλύτερο, μιας και ο Δαλάι Λάμα δεν είναι μόνο ένας θρησκευτικός ηγέτης, αλλά και ένα πολιτικό πρόσωπο, με τεράστια συμβολική ισχύ. Αρκεί να σημειωθεί ότι ο Δαλάι Λάμα -κατά κόσμον Τενζίν Γκιάτσο- είναι ο ρυθμιστής της έντασης στις, ήδη ψυχροπολεμικές σχέσεις Ινδίας και Κίνας.
Σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο περιστατικό, κατ’ αρχάς το βίντεο τραβήχτηκε προς το τέλος του Φεβρουαρίου στην έδρα του Δαλάι Λάμα, το μοναστήρι της Νταραμσάλα, στην Ινδία και τις παρυφές των Ιμαλαΐων. Εκεί ζει εξόριστος ο νυν, 14ος σύμφωνα με την παράδοση, Δαλάι Λάμα, μακριά από την φυσική βάση του, το Θιβέτ, το οποίο έχει προσαρτηθεί στην Κίνα από το 1951.
Στη διάρκεια μιας πανηγυρικής εκδήλωσης για την αποφοίτησή τους, περίπου 100 μαθητές επισκέφθηκαν τον Δαλάι Λάμα. Ένας από αυτούς, πήρε το μικρόφωνο και ρώτησε τον αρχιερέα εάν θα μπορούσε να τον αγκαλιάσει. Τότε ο Δαλάι Λάμα κάλεσε το παιδί να πλησιάσει στην εξέδρα όπου ήταν καθισμένος εκείνος. Πρώτα υπέδειξε το μάγουλό του και προέτρεψε τον μαθητή να τον φιλήσει εκεί. Το αγόρι συμμορφώθηκε, φίλησε τον Δαλάι Λάμα και τον αγκάλιασε. Κατόπιν όμως ο 87χρονος είπε «νομίζω προς πρέπει κι εδώ», εννοώντας ότι θα έπρεπε να φιληθούν στο στόμα. Κι αφού έγινε κι αυτό, ο Δαλάι Λάμα έβγαλε τη γλώσσα από το στόμα του και ζήτησε από το παιδί τα αποτρόπαια περαιτέρω. Οι παριστάμενοι, παρόλ’ αυτά, ξέσπασαν σε γέλια.
Ο Δαλάι Λάμα εξακολούθησε να κρατά στην αγκαλιά του τον μαθητή, τον οποίον και νουθέτησε, τονίζοντας πως θα πρέπει να έχει ως πρότυπά του ανθρώπους που προωθούν την «ειρήνη και την ευτυχία». Και σε καμία περίπτωση να μην επηρεάζεται από εκείνους που «ως ανθρώπινα όντα σκοτώνουν ομοίους τους». Κατόπιν, ο Δαλάι Λάμα αγκάλιασε ξανά το αγόρι και τον απέπεμψε με την ευχή του.
Η απρέπεια του Δαλάι Λάμα ξεσήκωσε παγκόσμια θύελλα κατακρίσεων, αναγκάζοντάς τον να δημοσιεύσει ανακοίνωση δια της οποίας ζητούσε συγνώμη. Η επικοινωνιακή επιχείρηση μπαλώματος της ασύλληπτης ηθικής παρεκτροπής περιέλαβε εκφράσεις του τύπου «η αγιότητά του συχνά πικάρει ανθρώπους που συναντά, το κάνει όμως με αθώο και παιγνιώδη τρόπο -ακόμη και δημοσίως, μπροστά σε κάμερες που βιντεοσκοπούν. Σε κάθε περίπτωση, η αγιότητά του θλίβεται για το συμβάν».
Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Δαλάι Λάμα απασχόλησε την παγκόσμια κοινή γνώμη για κάτι που έκανε ή για κάτι που είπε. Το 2019, φερ’ ειπείν, είχε αφήσει εμβρόντητο, τόσο το ανώτατο βουδιστικό ιερατείο όσο και το κοινό σε ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη, όταν δήλωσε ότι «εάν μετά από το θάνατό μου επανέλθω μετενσαρκωμένος σε γυναίκα, αυτή θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα όμορφη». Το γραφείο τύπου του Δαλάι Λάμα είχε αναγκαστεί και τότε να εκδώσει ανακοινωθέν, προσπαθώντας να περιορίσει τη ζημιά.
Ποιος είναι ο Δαλάι Λάμα
Ο σημερινός, 14ος σε σειρά διαδοχής Δαλάι Λάμα, είναι κληρονόμος και συνεχιστής μιας ιερατικής παράδοσης που χρονολογείται τα πρώτα χρόνια του 15ου αιώνα μ.Χ. Ο τίτλος «Δαλάι Λάμα» αποδίδεται στο πρόσωπο που κατά τους Θιβετιανούς Βουδιστές αποτελεί την ενσάρκωση του πνεύματος του Αβαλοκιτεσβάρα, του συμπονετικού Μποντισάτβα, ο οποίος είναι ο πολιούχος άγιος του Θιβέτ. Μποντισάτβα κατά τη βουδιστική διδασκαλία είναι υπάρξεις που έχουν λάβει τη μορφή ανθρώπου, ενσαρκώσεις την επιθυμίας για την επίτευξη της ολοκληρωμένης φώτισης. Το πεπρωμένο αυτών των αγίων του βουδδισμού είναι να αναγεννώνται στον υλικό κόσμο, προκειμένου να προσφέρουν αρωγή στους κοινούς θνητούς.
Υπ’ αυτή την έννοια, κάθε Δαλάι Λάμα έχει διττή αποστολή, καθώς είναι θρησκευτικός αλλά και πολιτικός ηγέτης. Ο νυν Δαλάι Λάμα κατόρθωσε να ξεπεράσει τα όρια της βουδιστικής θρησκείας και να ταυτιστεί με ένα πανανθρώπινο κήρυγμα ειρήνης, καλοσύνης, αλληλεγγύης, αταραξίας κ.λπ. Όσο για την ηθική του ακεραιότητα, εξυπακούεται πως δεν υπήρχε η παραμικρή σκιά -τουλάχιστον έως ότου το προαναφερθέν βίντεο με το παιδάκι άρχισε να αναπαράγεται στο διαδίκτυο.
Η πνευματική αποστολή του Δαλάι Λάμα συνίσταται στο α) να ενθαρρύνει τους συνανθρώπους του να επιδιώκουν την ευτυχία, μέσω της εσωτερικής ειρήνης, της εγκαρτέρησης, της αυτο-πειθαρχίας και της συμπόνιας. Κηρύττει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, εφόσον όλοι επιζητούν την ευτυχία και την αποφυγή του πόνου. β) Ως βουδιστής μοναχός, ο Δαλάι Λάμα κηρύττει τη φιλία μεταξύ των διαφορετικών θρησκευμάτων και καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας, του φανατισμού κ.λπ. γ) Ειδικά για το Θιβέτ, ο Δαλάι Λάμα είναι εξ ορισμού ο πρωτεργάτης στη διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού, καθώς και του φυσικού περιβάλλοντος της πατρίδας του.
Ιδιαίτερη σημασία για το θεσμό του Δαλάι Λάμα κατέχει το ζήτημα της διαδοχής του, μιας και η θρησκευτική παράδοση επιτάσσει ότι, μετά από το θάνατο του προκαθήμενου, αναζητείται το βρέφος ή το παιδί στο οποίο έχει μετενσαρκωθεί το πνεύμα του εκλιπόντος. Τα σημάδια που υποδεικνύουν τον εκλεκτό, είναι πχ η κατεύθυνση προς την οποίαν είχε στρέψει το βλέμμα του καθώς πέθαινε, η διεύθυνση του καπνού από την αποτέφρωσή του, διάφορα οράματα που βλέπουν ανώτατοι κληρικοί σε μια συγκεκριμένη, ιερή λίμνη του Θιβέτ κ.α.
Κάπως έτσι, το Φεβρουάριο του 1940, σε ένα μικρό και άσημο χωριό του βορειοανατολικού Θιβέτ ανακαλύφθηκε ο Τενζίν Γκιάτσο, το μικρό αγόρι που προοριζόταν να γίνει ο 14ος -και, ενδεχομένως, ο τελευταίος Δαλάι Λάμα. Καθώς η Κίνα έχει καταλάβει το Θιβέτ, στο σύνταγμα της χώρας ορίζεται ότι η κινεζική κυβέρνηση θα πρέπει να εγκρίνει όλες τις μετενσαρκώσεις των Λάμα -όχι μόνο του Δαλάι. Ο ίδιος, πάντως, ισχυρίζεται ότι επί του παρόντος δεν έχει νόημα οποιαδήποτε συζήτηση περί της διαδοχής του, μιας και είναι ακόμη νέος: «Θα ζήσω ως τα 113 χρόνια μου και θα αποφασίσω για το τι θα γίνει με τη μετενσάρκωσή μου αφού κλείσω τα 90».
Όπως και να ‘χει, τόσο ως άτομο όσο και ως θρησκευτικό αξίωμα, ο Δαλάι Λάμα και η εξουσία του στο λαό του Θιβέτ -και όχι μόνο- αναδεικνύονται σε ρυθμιστή των σχέσεων, αρμονικής ή εχθρικής συμβίωσης μεταξύ Ινδίας και Κίνας.