Για μερικούς αναλυτές, η επιλογή του Κρεμλίνου να χρησιμοποιήσει τους μισθοφόρους της Wagner, του γύρισε «μπούμερανγκ» με την ανταρσία Πριγκόζνιν. Ωστόσο, η αντίπαλη Ουκρανία βρέθηκε και αυτή μια αναπνοή πριν συμφωνήσει να μπλέξει με τον διαβόητο μισθοφορικό στρατό της αμερικανικής Blackwater. Τι τρόμαξε όμως τους ανθρώπους του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι;
Δύο χρόνια ακριβώς πριν εισβάλουν οι Ρώσοι στην Ουκρανία, στις 23 Φεβρουαρίου 2020, σε ένα νυχτερινό κέντρο στο Κίεβο στο Vodka Grill, ο κορυφαίος σύμβουλος του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, Ιγκόρ Νόβικοφ περίμενε να συναντήσει μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του πλανήτη, τον κύριο Έρικ Πρινς, πρώην βετεράνο των SEALS, αδελφό της υπουργού Παιδείας των ΗΠΑ και αφεντικό της… Blackwater, της αμερικανικής στρατιωτικής εταιρείας.
Το κλαμπ που συνάντησε ο σύμβουλος του Ζελένσκι τον Πρινς, Vodka Grill.
Καθώς ο κόσμος διασκέδαζε, στον δεύτερο όροφο του κλαμπ, ο Νόβικοφ θυμάται ότι ήταν λίγο… νευρικός, περιμένοντας σε μια αίθουσα. Είχε διαβάσει πολλά για την Blackwater, την ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία που είχε ιδρύσει ο Πρινς το 1997, και γνώριζε για τη σφαγή που είχαν διαπράξει τα στρατεύματά της κατά τη διάρκεια του πολέμου των ΗΠΑ στο Ιράκ.
Έτσι, ερχόμενος πρόσωπο με πρόσωπο εκείνο το βράδυ με τον πιο εξέχοντα μισθοφόρο του κόσμου, ο Νόβικοφ θυμάται να σκέφτεται: «Τι θέλει αυτός ο τύπος από εμάς;».
Το φλερτ του Κιέβου με την ιδιωτική εταιρεία μισθοφόρων αποκάλυψε το 2021 ο ανταποκριτής του περιοδικού ΤΙΜΕ στην Ουκρανία, Simon Shuster.
Πρόταση μαμούθ 10 δισ.
Σύντομα έγινε σαφές ότι ο Πρινς ζητούσα πάρα πολλά από την Ουκρανία.
Βασιζόμενος σε συνεντεύξεις με στενούς συνεργάτες και έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς τις φιλοδοξίες του Πρινς, ο Shuster αναφέρει ότι Πρινς ήλπιζε να προσλάβει βετεράνους των μαχών της Ουκρανίας σε μια ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία.
Μια δεύτερη πρόταση περιλάμβανε τη δημιουργία ενός εργοστασίου πυρομαχικών στην Ουκρανία, ενώ μια τρίτη θα φιλοδοξούσε να ενοποιήσει τις κορυφαίες αεροπορικές και αεροδιαστημικές εταιρείες της Ουκρανίας σε μια κοινοπραξία που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί «τις Boeing και Airbus».
Είχε βάλει στο μάτι ένα μεγάλο κομμάτι του στρατιωτικού-βιομηχανικού συγκροτήματος της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων εργοστασίων που κατασκευάζουν κινητήρες για μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα.
Έρικ Πρινς
Το πλήρες σχέδιό του -με ημερομηνία τον Ιούνιο του 2020- και το οποίο ήρθε στα χέρια του TIME την Άνοιξη του 2021, περιλαμβάνει έναν «οδικό χάρτη» για τη δημιουργία μιας «κάθετα ολοκληρωμένης κοινοπραξίας αεροπορικής άμυνας» που θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα και επενδύσεις 10 δισ. δολ.
«Το θράσος της πρότασης ταίριαζε με το ιστορικό του Πρινς ως επιχειρηματία» λέει ο ανταποκριτής του TIME. «Για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα, ο πρώην βατραχάνθρωπος των SEAL ήταν πρωτοπόρος στην ιδιωτική στρατιωτική βιομηχανία, δημιουργώντας στρατούς στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, εκπαιδεύοντας κομάντος στη βάση του στη Βόρεια Καρολίνα και αναπτύσσοντας δυνάμεις ασφαλείας σε όλο τον κόσμο για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το CIA. Υπό την κυβέρνηση Τραμπ, η οικογένεια του Πρινς -μια ισχυρή φυλή δεξιών Ρεπουμπλικανών χορηγών από το Μίσιγκαν- είδε την επιρροή της να αυξάνεται. Η αδερφή του Πρινς, Betsy DeVos, διορίστηκε υπουργός Παιδείας, ενώ ο ίδιος ο Πρινς αξιοποίησε τις επαφές στον Λευκό Οίκο για να κυνηγήσει σημαντικές συμφωνίες σε όλο τον κόσμο».
Ωστόσο, οι business με την Ουκρανία δεν θα είχαν προηγούμενα στα επιχειρηματικά του σχέδια.
Τα έγγραφα περιγράφουν μια σειρά από εγχειρήματα που θα έδιναν στον Πρινς έναν κεντρικό ρόλο στη στρατιωτική βιομηχανία της Ουκρανίας και τη συνεχιζόμενη σύγκρουσή της με τη Ρωσία.
Απελπισμένη η κυβέρνηση της Ουκρανίας
Γιατί άραγε η κυβέρνηση Ζελένσκι να μπει στον πειρασμό να μπλέξει με τέτοιους τύπους;
Μέχρι τη στιγμή που ο Πρινς ανακάλυψε ότι στην Ουκρανία υπήρχε πολύ «ψωμί», το Κίεβο φαινόταν αδύναμο να διαχειριστεί τη σύγκρουση με την Ρωσία. Η Κριμαία ήταν υπό ρωσική κατοχή και οι ειρηνευτικές συνομιλίες δεν οδηγούσαν πουθενά. Έτσι, «η κυβέρνηση της Ουκρανίας αναζητούσε ολοένα και πιο απελπισμένη διέξοδο από το αδιέξοδο».
Ήταν η περίοδος που Ουάσινγκτον και Κίεβο δεν τα πήγαιναν καθόλου καλά, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ, δίνοντας προτεραιότητα στην εσωτερική πολιτική της ατζέντα, είχε ζητήσει από την ουκρανική κυβέρνηση να ερευνήσει τον αντίπαλό της Τζο Μπάιντεν. Παράλληλα, ανέστειλε τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία ως μέσο πίεσης.
Συνεπώς, όπως αναφέρει ο Shuster ορισμένοι σύμβουλοι του προέδρου Ζελένσκι είδαν τον Πρινς ως έναν τρόπο αποκατάστασης της ζημιάς. Ήθελαν να τον βοηθήσει να κανονίσει μια συνάντηση με κάποιον από τον στενό κύκλο του Τραμπ, ιδανικά τον Τζάρεντ Κούσνερ, τον γαμπρό του Προέδρου, λέει ο Νόβικοφ, ο οποίος ήταν ο σύνδεσμος της Ουκρανίας με τους Αμερικανούς εκείνη την εποχή.
Ο Πριν δεν ήταν πρόθυμος να κάνει αυτό το «κονέ», λέει ένα άτομο που γνωρίζει τη σκέψη του για το θέμα. «Ο Έρικ κατέστησε σαφές ότι δεν είχε τα κλειδιά για τον Λευκό Οίκο του Τραμπ και ότι δεν ήθελε να παίξει αυτό το παιχνίδι».
Ως εναλλακτική λύση, η ομάδα του Πρινς προσφέρθηκε να φέρει σε επαφή τους Ουκρανούς μεν το πρώην στέλεχος της Blackwater και σύμβουλο του Τραμπ το 2016, τον λομπίστα Joseph Schmitz. Έναντι μιας αμοιβής 500.000 δολ. ο Schmitz θα εκπροσωπούσε τα ουκρανικά συμφέροντα στις ΗΠΑ. Ωστόσο, δεν φάνηκε να ήταν μια λύση που ικανοποιούσε τους Ουκρανούς.
Ζόρικοι οι Ουκρανοί
Για να προχωρήσει τις δουλειές του ο Πρινς, ζήτησε τη βοήθεια του φίλου του Ουκρανού βουλευτή Andriy Derkach. Τον Μάρτιο του 2020, ο τελευταίος κάλεσε τον Νόβικοφ, σε μια συνάντηση για να συζητήσουν. «Ο Derkach είπε: «Έχουμε ήδη τους πάντες στο «σκάφος» και η συμφωνία εξακολουθεί να καθυστερεί», θυμάται ο Νόβικοφ.
Ο Derkach ήθελε να μάθει ποιος από την κυβέρνηση του Προέδρου στεκόταν εμπόδιο στον Πρινς. «Αυτό ήταν το μόνο πράγμα που ήθελε να συζητήσει μαζί μου», λέει ο Νόβικοφ.
Στις αρχές του καλοκαιριού του 2020, η Ουκρανία προχώρησε στην ενίσχυση της συνεργασίας της με τον Πρινς και ένας άλλος σύμμαχός του στην Ουκρανία ο Andriy Artemenko, ο ιδιοκτήτης της AirTrans –που συνδέεται με τον Πρινς- κανόνισε τα διαδικαστικά για ένα νέο ταξίδι του Πρινς στο Κίεβο ζητώντας να συναντήσει ανώτερους αξιωματούχους στις υπηρεσίες άμυνας και πληροφοριών της Ουκρανίας. «Δεν θα υπάρξουν επίσημες κλήσεις προς κυβερνητικούς αξιωματούχους, καθώς αυτή η επίσκεψη είναι αυστηρά ιδιωτική και απολιτική» είχε πει.
Γιατί ανησυχούσαν οι Ουκρανοί
Ωστόσο, οι Ουκρανοί είχαν σοβαρές ανησυχίες για τη συνεργασία με τον Πρινς, σύμφωνα με άτομα που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις. Η επιλογή των συμμάχων του Πρινς στο Κίεβο -δύο άντρες με δεσμούς με τη Ρωσία- προκάλεσαν ιδιαίτερο συναγερμό, σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά.
Ο Andriy Artemenko, ο οποίος έγινε πρωτοσέλιδο το 2017 προσφέροντας στην κυβέρνηση Τραμπ ένα «ειρηνευτικό σχέδιο» για τον πόλεμο στην Ουκρανία που οραματιζόταν τρόπους για τις ΗΠΑ να άρουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Τον δε Derkach οι ΗΠΑ τον είχαν κατηγορήσει ως «ενεργό Ρώσο πράκτορα».
«Έπρεπε να αναρωτηθούμε: Είναι αυτό το καλύτερο είδος συνεργασίας που μπορούμε να έχουμε από τους Αμερικανούς; Αυτή η ομάδα σκιερών χαρακτήρων που εργάζεται για έναν στενό σύμμαχο του Τραμπ;» λέει ο Νόβικοφ. «Έμοιαζε σαν το χειρότερο που είχε να προσφέρει η Αμερική». Αυτές οι ανησυχίες εντάθηκαν μόνο όταν, σε μια κομβική στιγμή των διαπραγματεύσεων, ένας από τους συνεργάτες του Πρινς πρότεινε γραπτώς μια «προσφορά συμμετοχής» που ο Νόβικοφ θεώρησε απόπειρα δωροδοκίας.
Η απόρριψη: «Πρότεινε δωροδοκίες»
Τις εβδομάδες που ακολούθησαν την επίσκεψη του Πρινς, οι συνεργάτες του ετοίμασαν δύο εκδόσεις ενός λεπτομερούς επιχειρηματικού σχεδίου και τις έστειλαν σε αξιωματούχους στο γραφείο του Zelensky.
Τρία από τα έργα που περιγράφονται στα έγγραφα περιλαμβάνουν επίσης μια «προσφορά συμμετοχής» ή μια περικοπή των ετήσιων κερδών. Οι προσφορές συμμετοχής που αναφέρονται στο έγγραφο θα ήταν συνολικής αξίας περίπου 35 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως εάν το σχέδιο επρόκειτο να εκτελεστεί. Σύμφωνα με τον Νόβικοφ αυτές οι προσφορές «έμοιαζαν με δωροδοκίες» προς Ουκρανούς αξιωματούχους.
Το ίδιο πίστευε και ο Paul Pelletier, πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας των ΗΠΑ, ότι δηλαδή η αναφορά σε «προσφορές συμμετοχής» φαίνονταν ύποπτη. «Κατ’ όψη, οι όροι υποδηλώνουν κάποιου είδους μίζες σε κρατικούς συμβασιούχους αξιωματούχους», λέει ο Pelletier, ο οποίος εξέτασε το έγγραφο κατόπιν αιτήματος του TIME. «Κανένα χρήμα ή προσφορά χρημάτων δεν μπορεί να εισρεύσει σε κυβερνητικούς αξιωματούχους, τελεία».
Προς ναυάγιο το σχέδιο
Έτσι, καθώς οι πιθανότητες του Τραμπ στην προεδρική κούρσα άρχισαν να φαίνονται λιγότερο βέβαιες το φθινόπωρο του 2020, το ίδιο έκαναν και οι προοπτικές για τον Πρινς και τις επαφές του στην Ουκρανία.
Τον Σεπτέμβριο, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις εναντίον του Ντέρκαχ, κατηγορώντας τον ως «ενεργό Ρώσο πράκτορα» που εμπλέκεται σε μια συνωμοσία για να βοηθήσει τον Τραμπ να κερδίσει μια δεύτερη θητεία. Περίπου ένα μήνα αργότερα, τέσσερις πράκτορες του FBI εμφανίστηκαν στο σπίτι του Αρτεμένκο στην περιοχή της Ουάσινγκτον, για να μάθουν για τη δουλειά του στην Ουκρανία και τις σχέσεις του με τον Πρινς.
Επίσης, υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν, οι ΗΠΑ δεν έβλεπαν με καλό μάτι τα σχέδια του Πρινς στην Ουκρανία. Σε δήλωσή του στο TIME, ένας εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ουκρανίας να εμποδίσει την πώληση της Motor Sich (ουκρανικής βιομηχανίας) σε κινεζική εταιρεία, αλλά απέφυγε να πάρει θέση για το ποιος θα έπρεπε να είναι ιδιοκτήτης του εργοστασίου ή να πει οτιδήποτε για τον Πρινς. Αυτό άφησε ασαφή την κατάσταση των σχεδίων του Πρινς για την Ουκρανία.
Έτσι, με τον Τραμπ να έχει χάσει τις εκλογές, η ουκρανική κυβέρνηση επιβράδυνε τη διαδικασία απαιτώντας περισσότερα για να διαπραγματευτεί τα ουκρανικά περιουσιακά στοιχεία που ζητούσε ο Πρινς.
«Αν είχαν περάσει άλλα τέσσερα χρόνια με τον Τραμπ πρόεδρο, ο Έρικ πιθανότατα θα έκλεινε τη συμφωνία», λέει ο Νόβικοφ, και ίσως σήμερα οι δύο ισχυρότερες αδίστακτες ιδιωτικές στρατιές του πλανήτη διασταύρωναν τα ξίφη τους με θλιβερά αποτελέσματα.
