Η τουρκική κυβέρνηση έχει εντείνει τις προσπάθειες να τοποθετηθεί ως βασική εναλλακτική λύση διαμετακόμισης του ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Μόσχα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, επικαλούμενη την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Η Τουρκία στοχεύει να διευκολύνει τον εφοδιασμό φυσικού αερίου σε χώρες που επηρεάζονται από το κλείσιμο των δρομολογίων που προκαλούνται από τον συνεχιζόμενο πόλεμο.
Κατά τη διάρκεια μιας κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίκο στις 20 Ιανουαρίου στην Άγκυρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε μια διπλωματική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της Σλοβακίας για το φυσικό αέριο. Ο Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να παίξει βασικό ρόλο στην επίλυση του ζητήματος μέσω του αγωγού TurkStream, επικαλούμενος τις συνεχιζόμενες συζητήσεις με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και Σλοβάκους αξιωματούχους. Επιβεβαίωσε τη δέσμευση της Τουρκίας, λέγοντας: «Θα λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα αυτή την εβδομάδα για να καλύψουμε τις ανάγκες της Σλοβακίας σε φυσικό αέριο. Οι Υπουργοί Ενέργειας και Εξωτερικών μας ήδη συντονίζονται με τους ομολόγους τους για την ολοκλήρωση αυτής της πρωτοβουλίας».
Για μεγάλο χρονικό διάστημα η Ουκρανία χρησίμευσε ως ζωτικός κόμβος διαμετακόμισης για το ρωσικό φυσικό αέριο που ρέει προς την Ευρώπη, με το Κίεβο να κερδίζει σημαντικά τέλη διέλευσης. Ωστόσο, η μακροχρόνια συμφωνία έληξε την 1η Ιανουαρίου 2025 και δεν ανανεώθηκε. Η απόφαση της Ουκρανίας να σταματήσει τη ρωσική διαμετακόμιση φυσικού αερίου ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της να υπονομεύσει την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας διακόπτοντας τη χρηματοδότηση μέσω των εξαγωγών ενέργειας. Αυτό άφησε τα ευρωπαϊκά έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας, να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις.
Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Φίκο εξέφρασε πρόσφατα τις ανησυχίες του, προτείνοντας ότι ο αγωγός TurkStream, ο οποίος μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας, θα μπορούσε να είναι μια βιώσιμη λύση για τις ενεργειακές ανάγκες της Σλοβακίας. Στις 24 Δεκεμβρίου ο Φίκο πραγματοποίησε μια αιφνιδιαστική επίσκεψη στη Μόσχα για συνομιλίες με τον Πούτιν, και έγινε ένας από τους λίγους δυτικούς ηγέτες που συναντήθηκαν με τον Ρώσο πρόεδρο από την πλήρη εισβολή του στην Ουκρανία το 2022. Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν στην εξάρτηση της Σλοβακίας από το ρωσικό αέριο. Ο Φίκο, επικριτής της υποστήριξης της ΕΕ προς το Κίεβο, περιέγραψε τον Πούτιν ως «κακώς δαιμονοποιημένο» από τη Δύση και επιβεβαίωσε ότι ο Ρώσος ηγέτης εξέφρασε την προθυμία του να συνεχίσει τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Σλοβακία.
Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι τα σχέδια του Πούτιν να χρησιμοποιήσει την Τουρκία ως διαμετακομιστικό κόμβο για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη δεν είναι νέα. Στις 13 Οκτωβρίου 2022, κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Ερντογάν στο περιθώριο της έκτης συνόδου κορυφής της Διάσκεψης για την αλληλεπίδραση και τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης στην Ασία (CICA) στην Αστάνα του Καζακστάν, ο Πούτιν τόνισε τη θέση της Τουρκίας ως την πιο αξιόπιστη οδό για τις παραδόσεις φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Την εποχή που ο Πούτιν πρότεινε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία, μια πρόταση που σηματοδοτούσε την πρόθεση της Ρωσίας να διαφοροποιήσει τις οδούς εξαγωγής ενέργειας εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων με την Ουκρανία και τις δυτικές κυρώσεις. Σε απάντηση, ο Ερντογάν προσέγγισε την ιδέα προσεκτικά μπροστά στις κάμερες και αντ’ αυτού ανακατεύθυνε τη συζήτηση προς την κατασκευή του δεύτερου πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στη Σινώπη, που βρίσκεται στη νότια ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Ωστόσο, φαίνεται ότι ο Ερντογάν το επαναξιολογεί τώρα ως ευκαιρία υπό το φως της νέας κατάστασης που δημιουργήθηκε από το κλείσιμο του αγωγού από την Ουκρανία.
Τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα ενημέρωσης υπογραμμίζουν τον πιθανό ρόλο της χώρας στην αντιμετώπιση των ενεργειακών προκλήσεων της Ευρώπης εν μέσω μειωμένων προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου. Οι αναφορές δείχνουν ότι η Τουρκία θα μπορούσε να επανεξάγει εισαγόμενο φυσικό αέριο και LNG στην Ευρώπη μέσω μιας διαδικασίας που αναφέρεται ως «τουρκικό μείγμα».
Σύμφωνα με τις εκθέσεις, η ΕΕ άρχισε να μειώνει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μετά την έναρξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας. Ενώ το ρωσικό αέριο που μεταφέρθηκε μέσω Ουκρανίας αντιπροσώπευε το 11 τοις εκατό των εισαγωγών της ΕΕ το 2021, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 5 τοις εκατό τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024. Παρά τη μείωση αυτή, πολλά κράτη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβακίας και της Αυστρίας, συνέχισαν να αγοράζουν σημαντικές ποσότητες ρωσικού φυσικού αερίου . Οι πωλήσεις φυσικού αερίου της Ρωσίας στην ΕΕ παρήγαγαν περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αλλά η νέα δυναμική αναμένεται να οδηγήσει σε απώλεια σχεδόν 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε έσοδα για την Gazprom. Για την Ουκρανία, η απουσία τελών διέλευσης αντιπροσωπεύει οικονομική ζημία περίπου 800 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.
Η Gazprom, η οποία υπέγραψε συμφωνία διαμετακόμισης με την εθνική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ουκρανίας Naftogaz το 2019, έχει ήδη αντιμετωπίσει σημαντικές απώλειες, με τη μειωμένη ευρωπαϊκή ζήτηση να συμβάλλει σε έλλειμμα εσόδων 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων — το μεγαλύτερο των τελευταίων 20 ετών. Για να αντισταθμίσει, ο ρωσικός γίγαντας φυσικού αερίου έχει στραφεί προς τις εξαγωγές προς την Κίνα.
Με την ικανότητα εισαγωγής περίπου 75 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου ετησίως, η εγχώρια ζήτηση της Τουρκίας των 50 bcm αφήνει εξαγώγιμο πλεόνασμα 25 bcm. Ωστόσο, η αύξηση της εξαγωγικής ικανότητας προς τις ευρωπαϊκές αγορές θα απαιτούσε αναβαθμίσεις υποδομών στα ελληνικά και βουλγαρικά σύνορα.
Η Τουρκία εισάγει σήμερα αέριο από τη Ρωσία μέσω των αγωγών Blue Stream και TurkStream, από το Αζερμπαϊτζάν μέσω TANAP και από το Ιράν μέσω της κύριας γραμμής μεταφοράς φυσικού αερίου της Ανατολικής Ανατολίας. Αυτό το αέριο θα μπορούσε να εξαχθεί στην Ευρώπη μέσω των υφιστάμενων συνδέσεων, συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Γραμμής και του Διαδριατικού Αγωγού (TAP).
Η αυξημένη εξάρτηση από τον TurkStream δεν είναι χωρίς διαμάχη. Η Ρωσία καταγγέλλει απόπειρες της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών να σαμποτάρουν τον αγωγό. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ κατά τη διάρκεια της ετήσιας ενημέρωσης του στις 14 Ιανουαρίου κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι προσπαθούν να απενεργοποιήσουν τον TurkStream, αντανακλώντας τον ευρύτερο αγώνα για επιρροή στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης.