Στις συνεργασίες με τρίτες χώρες αναφέρεται η «Λευκή Βίβλος» για το εξοπλισμό της ΕΕ με ειδικές αναφορές στην Τουρκία.
Στην παράγραφο «Ενισχυμένη ασφάλεια μέσω συνεργασιών», η Επιτροπή αφήνει ανοιχτή την πόρτα σε συνεργασίες με τρίτες χώρες. Σε αυτές εντάσσεται και η Τουρκία, η οποία άλλωστε ρητά αναφέρεται ως εν δυνάμει εταίρος στις αμυντικές αυτές πρωτοβουλίες υπό την προϋπόθεση του σεβασμού των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου του 2024. Εν δυνάμει εταίροι θεωρούνται και η Μ. Βρετανία, ο Καναδάς και η Νορβηγία καθώς και όλοι οι «ομοϊδεάτες της Ευρώπης», οι χώρες της Διεύρυνσης και οι γειτονικές χώρες.
Ειδικότερα, για την Τουρκία, αναφέρονται τα εξής:
«Η Τουρκία είναι υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ και μακροχρόνιος εταίρος στον τομέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και ‘Αμυνας. Η ΕΕ θα συνεχίσει να δεσμεύεται εποικοδομητικά για να αναπτύξουν μια αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος με βάση την ίση δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα σημαντικά θέματα προς την ΕΕ, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024.»
Σε γενικές γραμμές, επισημαίνεται ότι «οι προκλήσεις ασφαλείας έχουν συχνά παγκόσμιες επιπτώσεις, απαιτώντας διεθνή συνεργασία», ότι «ο πλήρους κλίμακας πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει ευρείας κλίμακας αντίκτυπο πέρα από την Ευρώπη» και ως εκ τούτου, «η συνεργασία με τους εταίρους είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ευρωπαϊκής άμυνας και για τη διαφοροποίηση των προμηθευτών και τη μείωση των εξαρτήσεων».
Επισημαίνεται, επίσης, ότι «το ΝΑΤΟ παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της συλλογικής άμυνας των μελών του στην Ευρώπη» και ότι η συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ αποτελεί απαραίτητο πυλώνα για την ανάπτυξη της ασφάλειας και της άμυνας της ΕΕ».
H πιθανή έμμεση συμμετοχή της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στις προτάσεις της Επιτροπής για παράδειγμα μέσω της εξαγοράς της ιταλικής Paggio Aerospace από την τουρκική Baycar η οποία ανήκει στον γαμπρό του Τούρκου προέδρου και η οποία ενδεχομένως θα μπορούσε να προμηθεύει τουρκικά drones δεν μπορεί να αποκλειστεί προς το παρόν. Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο αξιωματούχο, «αυτό είναι κάτι που θα αποφασίσουν τα 27 κράτη-μέλη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». Σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, το αυτό ισχύει και για τις ΗΠΑ όσο και για το Ισραήλ, τουλάχιστον «προς το παρόν».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάθε περίπτωση οι αποφάσεις θα ληφθούν από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ, οι οποίοι και έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα για θέματα άμυνας.
Στο αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν
Οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ αναμένεται να ασχοληθούν με το ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα λάβει χώρα την Πέμπτη και την Παρασκευή, ωστόσο κάποιες εθνικές κυβερνήσεις εμφανίζονται απρόθυμες να αποκοπούν από την αμερικανική αμυντική βιομηχανία, ενώ άλλες δεν βλέπουν θετικά την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποκτήσει λόγο στην άμυνα, πολιτική στην οποία δεν έχει καμία αρμοδιότητα, καθώς πρόκειται για υπόθεση που αφορά αποκλειστικά στα κράτη – μέλη της ΕΕ.
Μια πιθανή προσέγγιση, θα ήταν η δημιουργία συμμαχίας των προθύμων, ενδεχομένως με τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Πολωνία η οποία θα είναι ανοιχτή σε όποια άλλα κράτη θα θελήσουν να συμμετάσχουν Πρόκειται για την επαναφορά της ιδέας της “Ευρώπης με μεταβλητική γεωγραφία”, την οποία είχε εκφράσει ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ. Ωστόσο δεν αναμένεται κάποια σημαντική εξέλιξη στο Ευρωπαικό Συμβούλιο της Πέμπτης και της Παρασκευής, καθώς οι 27 φαίνεται να προτιμούν την επόμενη Σύνοδο, και συγκεκριμένα του Ιουνίου, η οποία θα ακολουθήσει μια συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ.
Τεράστιες επενδύσεις στην άμυνα ανακοίνωσαν Βερολίνο και Παρίσι
Σημειώνεται ότι η γερμανική Κάτω Βουλή (Bundestag), υπερψήφισε την πρόταση του “εν αναμονή Καγκελάριου” Φρίντριχ Μερτς για την αναθεώρηση του συνταγματικού κανόνα του χρεόφρενου, που αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για επενδύσεις έως και 500 δισ. στην άμυνα, ενώ ο πρόεδρος της Γαλλίας ανακοίνωσε ένα σχέδιο ύψους 1,5 δισ. για την προμήθεια περισσότερων μαχητικών Rafale, σε μια αεροπορική βάση που θα φιλοξενήσει την επόμενη εκδοχή του αεροσκάφους, το οποίο θα φέρει υπερηχητικούς πυρηνικούς πυραύλους.
Παράλληλα η Πορτογαλία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να ακυρώσει την αγορά αμερικανικών F-35, επιλέγοντας αντίθετα μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Δύο περίπου εβδομάδες μετά την παρουσίαση του σχεδίου «ReArm Europe», μια πρωτοβουλία για τον επανεξοπλισμό της ΕΕ, που παρουσίασε η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Κομισιόν επανήλθε, δημοσιεύοντας σήμερα μια «Λευκή Βίβλο» για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Άμυνας, λίγες ώρες πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα λάβει χώρα στις Βρυξέλλες.
Οι λευκές βίβλοι που εκδίδονται από την Επιτροπή, είναι έγγραφα που περιλαμβάνουν προτάσεις δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συγκεκριμένους, κρίσιμους τομείς και στο πλαίσιο της άμυνας, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ προσδιορίζει τις προσπάθειες που πρέπει να γίνουν, τα κενά που πρέπει να καλυφθούν και από πού θα βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια.
Η Λευκή Βίβλος που παρουσίασαν η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Κάγια Κάλλας και ο Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, Άντριους Κουμπίλιους, αναφέρεται στις βασικές αμυντικές προτεραιότητες της ΕΕ και τις νομικές οδούς που μπορούν να ακολουθήσουν τα κράτη – μέλη, ώστε να επενδύσουν περισσότερα στις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες και εταιρείες, να εστιάσουν στην αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, σε συστήματα πυροβολικού, πυρομαχικά, πυραύλους, σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη και σε συστήματα αντι-drone, προχωρώντας παράλληλα σε κοινές προμήθειες.
Συγκεκριμένα, η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα εθνικής διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η οποία θα τους παρέχει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο για να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, στο πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ.
Για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η απόκλιση θα περιοριστεί στα εξής:
Αύξηση μόνο των αμυντικών δαπανών, λαμβάνοντας ως σημείο εκκίνησης τη στατιστική κατηγορία «άμυνα» στην ταξινόμηση των λειτουργιών της κυβέρνησης
Έως 1,5% του ΑΕΠ κατ’ ανώτατο όριο για κάθε έτος ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
Θα ισχύσει σε περίοδο τεσσάρων ετών. Δηλαδή η ευελιξία βάσει της εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες θα είναι διαθέσιμη για τέσσερα χρόνια, αρχής γενομένης από το 2025. Οι αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες θα υπολογιστούν σε σύγκριση με το επίπεδο των αμυντικών δαπανών το 2021.
Ένα νέο ειδικό εργαλείο για την Ασφάλεια Δράσης για την Ευρώπη – SAFE:
Η Επιτροπή θα συγκεντρώσει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ από τις κεφαλαιαγορές, βασιζόμενη στην καθιερωμένη ενοποιημένη προσέγγιση χρηματοδότησης για να βοηθήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν γρήγορα και ουσιαστικά τις επενδύσεις στις αμυντικές δυνατότητες της Ευρώπης. Αυτά τα κεφάλαια θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος, βάσει εθνικών σχεδίων.