Πρώτον, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η κινεζική κοινωνία είναι έντονα αμφιλεγόμενη. Πολλές διαμαρτυρίες συμβαίνουν καθημερινά και γίνονται εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό που έκανε αυτές τις επιδείξεις ιδιαίτερες ήταν ότι φαινόταν να έχουν ωθηθεί από αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε κορνίζα master, ή ομπρέλα. Πυροδοτούμενοι από την τραγική πυρκαγιά στο Urumqi, εργαζόμενοι, φοιτητές, άλλοι νέοι, αστοί αναστατώθηκαν για την παροχή υπηρεσιών και δημόσιων αγαθών, και τουλάχιστον ένας συγκεκριμένος αριθμός ευρύτερων επικριτών του καθεστώτος χτύπησαν ένα πλαίσιο κατά του lockdown που είχε ιδιαίτερα έντονη απήχηση. Κανείς δεν φαίνεται να συντόνισε τις διαδηλώσεις και σίγουρα δεν υπήρξε κάποια εμφανής οργάνωση. Αλλά αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε μια διαδικασία δομικής πλαισίωσης έχει αντικαταστήσει κάθε τύπο επιχειρηματικού οργανισμού που θα μπορούσαμε να συνδέσουμε με πολλά κοινωνικά κινήματα, όπως αυτό για την υποστήριξη των πολιτικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 1960.
Ο τρέχων αμφισβητούμενος συνασπισμός της Κίνας είναι εύθραυστος και ήδη φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να ξετυλίγονται ανόμοιες ατζέντες – πιθανόν να προϊδεάζουν για μια επιστροφή σε χωριστές σφαίρες κινητοποίησης γύρω από εργασιακές διαφορές, θέματα πανεπιστημιούπολης, αστική διακυβέρνηση και άλλες ανησυχίες που η κυβέρνηση βρίσκει ευκολότερο να αντιμετωπίσει και να ελέγξει μεμονωμένα. Πράγματι, τις τελευταίες μέρες δεν διατηρήθηκαν υψηλά επίπεδα κινητοποίησης, κυρίως καθώς οι ισχυρισμοί άρχισαν να μετατοπίζονται προς πιο γενικά και αφηρημένα ζητήματα (π.χ. λογοκρισία και συστημικά ζητήματα στην πολιτική) και μακριά από τα πιο συγκεκριμένα και συγκεκριμένα παράπονα που πιθανότατα εμψύχωσαν πολλούς στην αρχή.
Δεύτερον, η απάντηση του κράτους είναι κρίσιμη. Όταν εξετάζουμε τα κοινωνικά κινήματα, τείνουμε συχνά να σκεφτόμαστε τις κρατικές απαντήσεις σε δυαδική μορφή – παραδοχή ή καταστολή. Η κυβέρνηση της Κίνας δεν έχει κάνει τίποτα από τα δύο με απλά λόγια. Στην αρχή, φαίνεται ότι η αστυνομία στάθηκε δίπλα και έκανε ελάχιστα ουσιαστικά μέτρα, ελπίζοντας ίσως ότι οι διαμαρτυρίες θα σβήνουν από μόνες τους. Αργότερα, έστρεψαν το καντράν προς την καταστολή, ελέγχοντας κινητά τηλέφωνα, ζητώντας έγγραφα ταυτότητας, βάζοντας οδοφράγματα και εφαρμόζοντας άλλα «ενοχλητικά μέτρα» που φαινόταν να αποτρέπουν πολλούς ανθρώπους από τη διαμαρτυρία. Σε περίπτωση που ξεσπάσουν περισσότερες διαδηλώσεις ή αν υπάρξει σπειροειδής κίνηση, υπάρχουν πολλές επιλογές στην εργαλειοθήκη του ΚΚΚ εκτός από μια απότομη ή βάναυση καταστολή. Η αργή κίνηση, η αποσπασματική και στοχευμένη καταστολή είναι μακράν η πιο πιθανή απάντηση.
Με άλλα λόγια, εάν οι διαμαρτυρίες σβήσουν, θα έχουν τη μεγαλύτερη ομοιότητα με το κίνημα του «Τείχους της Δημοκρατίας» του 1978-79. Εάν το κράτος καταφέρει να χορογραφήσει με επιτυχία μια αργή κατασταλτική αντίδραση, θα μοιάζουν περισσότερο με αυτό που είδαμε στο Χονγκ Κονγκ το 2019-2020. Μόνο εάν η επιτόπια καταστολή ξεφύγει από τον έλεγχο των κεντρικών ηγετών ή εάν οι διαδηλωτές αρνηθούν να αποτραπούν σε σημείο να προκαλέσουν γενική κρίση, θα δούμε οτιδήποτε με εντολή της Τιενανμέν το 1989. Αυτό το τελευταίο σενάριο είναι εξαιρετικά απίθανο.
Οι άνθρωποι κρατούν λευκά φύλλα χαρτιού σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τους περιορισμούς του COVID-19, μετά από μια αγρυπνία για τα θύματα μιας πυρκαγιάς στο Urumqi, καθώς συνεχίζονται τα κρούσματα του COVID-19, στο Πεκίνο, Κίνα, στις 28 Νοεμβρίου 2022. (Thomas Peter— Reuters)
Οι άνθρωποι κρατούν λευκά φύλλα χαρτιού σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τους περιορισμούς του COVID-19, μετά από μια αγρυπνία για τα θύματα μιας πυρκαγιάς στο Urumqi, καθώς συνεχίζονται τα κρούσματα του COVID-19, στο Πεκίνο της Κίνας, στις 28 Νοεμβρίου 2022.
Υποθέτοντας ότι δεν θα κλιμακωθούν περαιτέρω, είναι δελεαστικό να πιστεύουμε ότι οι διαμαρτυρίες δεν είχαν κανένα σημαντικό αντίκτυπο. Αυτό θα ήταν λάθος. Μόνο αυτή η εφάπαξ κινητοποίηση έδειξε τρία πράγματα: 1) Ότι ένα πλαίσιο κατά του lockdown έχει τη δυνατότητα να έχει απήχηση σε ένα ευρύ φάσμα αμφισβητούμενων περιφερειών. 2) Ότι ένα μη τετριμμένο τμήμα της αστικής κινεζικής κοινωνίας είναι αρκετά θιγμένο ώστε να είναι σε ισχύ για να υποστηρίξει τις γενικές κριτικές καθεστώτων με τρόπο που δεν φαίνεται πρόσφατα. και 3) Ότι το κράτος έχει μάθει πολύτιμα μαθήματα σχετικά με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο αποτροπής ή αποστράτευσης των διαδηλωτών χωρίς να καταφεύγει σε δαπανηρή (από άποψη πόρων και φήμης) και επικίνδυνη καταστολή. Αν αυτό είναι το μόνο που προέκυψε από αυτά, οι διαδηλώσεις της περασμένης εβδομάδας μας έμαθαν ακόμα να αναζητούμε πιο ευρεία διαμάχη στο μέλλον και, ίσως, να παραμερίζουμε τις μακροχρόνιες υποθέσεις μας σχετικά με τα όρια του κινεζικού «κυτταρικού ακτιβισμού». Μας έδειξαν επίσης ότι τα παράπονα πιθανότατα δεν έχουν κατευναστεί και, αν μη τι άλλο, βαθύτερα ζητήματα έχουν ριζώσει στις καρδιές πολλών που θα μπορούσαν να τους οδηγήσουν να αναλάβουν μεγαλύτερους κινδύνους αμφισβητώντας το ΚΚΚ στο μέλλον. Τέλος, πρέπει να προσαρμόσουμε τη σκέψη μας σχετικά με το πώς αντιδρούν αυταρχικές κυβερνήσεις όπως η Κίνα όταν οι πολίτες τους κινητοποιούνται και τους αναζητούν για να αναπτύξουν πολύ πιο λεπτές τακτικές και στρατηγικές από ό,τι θα μπορούσαμε να έχουμε συνειδητοποιήσει.