Αγανακτισμένοι από την πολιτική «zero Covid» της κυβέρνησης, πολίτες απ’ άκρη σ’ άκρη της Κίνας κατεβαίνουν σε πολυπληθείς διαδηλώσεις, με σύμβολό τους μια λευκή κόλλα χαρτί!
«Το λευκό χαρτί αντιπροσωπεύει όλα όσα θέλουμε να πούμε, αλλά μας απαγορεύουν να τα πούμε», είπε στο Reuters ο 26χρονος Τζόνι, ο οποίος συμμετείχε σε συγκέντρωση στη Σαγκάη. «Ήρθα εδώ για να αποτίσω φόρο τιμής στα θύματα της πυρκαγιάς, ελπίζω πραγματικά να δούμε ένα τέλος σε όλα αυτά τα μέτρα για την Covid-19. Θέλουμε να ζήσουμε ξανά μια κανονική ζωή. Θέλουμε να έχουμε αξιοπρέπεια», πρόσθεσε. Η τάση αυτή έχει τις ρίζες της στις διαδηλώσεις του 2020 στο Χονγκ Κονγκ, όταν οι ντόπιοι κρατούσαν λευκά κομμάτια χαρτιού για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στους νέους νόμους για την εθνική ασφάλεια της πόλης.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το λευκό χαρτί δεν είναι μόνο μια δήλωση για τη φίμωση της οποιασδήποτε αντίθετης άποψης, αλλά και μια πρόκληση προς τις αρχές, σαν να λένε «θα με συλλάβετε επειδή κρατάω ένα χαρτί που δεν λέει τίποτα;». Εικόνες και βίντεο που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο έδειχναν διαδηλωτές να κρατούν λευκά φύλλα σε σιωπηλή διαμαρτυρία, μια τακτική που χρησιμοποιείται εν μέρει ώστε να αποφευχθεί η λογοκρισία ή η σύλληψη. Έτσι, αποφεύγονται τα συνθήματα που απαγορεύτηκαν βάσει του νέου νόμου για την εθνική ασφάλεια της πόλης, ο οποίος επιβλήθηκε μετά από μαζικές και μερικές φορές βίαιες διαδηλώσεις το προηγούμενο έτος.
Αρκετοί χρήστες του Διαδικτύου έδειξαν αλληλεγγύη δημοσιεύοντας λευκά τετράγωνα ή φωτογραφίες τους να κρατούν λευκά φύλλα χαρτιού στο WeChat ή στο Weibo. Μέχρι το πρωί της Κυριακής το hashtag «white paper exercise» αποκλείστηκε στο Weibo, προκαλώντας νέο κύμα αντιδράσεων. «Αν φοβάσαι ένα λευκό φύλλο χαρτιού, είσαι αδύναμος μέσα σου», έγραψε ένας χρήστης του Weibo.
Ωστόσο, οι διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών στην Κίνα μπορεί να ξεκίνησαν από μία πυρκαγιά σε διαμέρισμα, αλλά γρήγορα το περιστατικό αυτό έγινε αντικείμενο κριτικής προς τις αρχές για τα περιοριστικά μέτρα κατά της Covid, τα οποία παρεμπόδισαν το έργο της πυρόσβεσης και διάσωσης. Και τελικά, οι κινητοποιήσεις για τα περιοριστικά μέτρα και τη στρατηγική της «μηδενικής Covid», αποκάλυψε μια βαθιά απογοήτευση απέναντι στο κινεζικό πολιτικό σύστημα, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Σε πολλές πόλεις της Κίνας τις τελευταίες ημέρες, πλήθη Κινέζων διαδήλωσαν για να ζητήσουν το τέλος των υγειονομικών περιορισμών και περισσότερες πολιτικές ελευθερίες. Με βάση τη διασπορά τους στην κινεζική επικράτεια, οι κινητοποιήσεις είναι οι σημαντικότερες από το 1989 και τις διαδηλώσεις του κινήματος για τη δημοκρατία. Η δυσαρέσκεια βέβαια έχει βαθύτερες ρίζες. Η Κίνα είναι μία από τις τελευταίες χώρες στον κόσμο που εφαρμόζει δρακόντεια πολιτική υγείας, που περιλαμβάνει αυστηρά lockdown, αποκλεισμούς περιοχών, εκστρατείες μαζικών τεστ και μακροχρόνιες καραντίνες.
Στα όρια της υπομονής, τμήμα του πληθυσμού ήλπιζε ότι τα περιοριστικά μέτρα θα χαλάρωναν μετά το Συνέδριο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος τον Οκτώβριο. Ματαίως. Τελικά το καθεστώς του Πεκίνου ενίσχυσε τους υγειονομικούς περιορισμούς.
«Οι άνθρωποι έχουν φθάσει σε σημείο έκρηξης, διότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη κατεύθυνση στον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί για να τεθεί τέλος στην πολιτική της μηδενικής Covid» εξηγεί ο Alfred Wu Muluan, ειδικός Κινεζικής Πολιτικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. «Στον δρόμο προς το 20ό Συνέδριο αναμενόταν κάποια πολιτική αλλαγή», δηλώνει ο Yasheng Huang του MIT και προσθέτει «όμως η σύνθεση της ηγεσίας του Κογκρέσου (αποτελούμενη αποκλειστικά από ανθρώπους του Σι Τζινπίνγκ και οπαδούς της πολιτικής της μηδενικής Covid), σκότωσε τις προσδοκίες και έπεισε τους ανθρώπους να λάβουν οι ίδιοι μέτρα».
«Οι διαδηλωτές είναι πολύ νέοι και η οργή της βάσης είναι πολύ σφοδρή»
Στη δυσαρέσκεια που προκαλούν οι υγειονομικοί περιορισμοί προστέθηκαν γρήγορα τα αιτήματα για αλλαγές στο πολιτικό πεδίο. Στη Σανγκάη, οι διαδηλωτές φώναζαν χθες το σύνθημα «Σι Τζινπίνγκ παραιτήσου!», «ΚΚΚ φύγε!», ενώ «Ελευθερία στην Τέχνη» και «Ελευθερία Λόγου», ήταν μεταξύ των συνθημάτων που ακούγονταν στο Πεκίνο.
«Δεν θυμάμαι δημόσιες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που να απαιτούν (ανοικτά) ελευθερία του Τύπου κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες», έγραψε η πολιτική επιστήμονας Maria Repnikova. «Το πραγματικά ενδιαφέρον με τις διαδηλώσεις αυτές είναι ο τρόπος με τον οποίο η προσοχή που εστιάζει σε ένα και μοναδικό θέμα», τους υγειονομικούς περιορισμούς, «απλώθηκε σε ευρύτερα πολιτικά θέματα», πρόσθεσε.
Στην πλειονότητά τους νέοι, οι διαδηλωτές, που κινητοποιήθηκαν μέσω του Διαδικτύου, προσέφυγαν σε έξυπνα στρατηγήματα για την παράκαμψη της κρατικής λογοκρισίας, κρατώντας λευκά φύλλα χαρτί ή ανεβάζοντας online άρθρα φτιαγμένα από παράλογες συνθέσεις «θετικών» λέξεων για να προσελκύσουν την προσοχή στην απουσία ελευθερίας της έκφρασης.
Σύμφωνα με τους αναλυτές, αυτό που θα πρέπει να ανησυχεί την ηγεσία του κόμματος είναι η οργή των διαδηλωτών απέναντι στους ανώτατους αξιωματούχους του καθεστώτος, φαινόμενο πρωτοφανές από τις κινητοποιήσεις του 1989 που πνίγηκαν στο αίμα. «Βάσει των διαστάσεων και της έντασης, πρόκειται για την σημαντικότερη κινητοποίηση νέων στην Κίνα από το φοιτητικό κίνημα του 1989», λέει ο Willy Wo-Lap Lam του ιδρύματος Jamestown. «Το 1989, οι φοιτητές πρόσεχαν πολύ να μην επιτεθούν στην ηγεσία του κόμματος. Αυτήν την φορά, ζήτησαν απερίφραστα αλλαγή κατεύθυνσης», προσθέτει.
Στην Κίνα, οι σπάνιες δημόσιες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατευθύνονται συνήθως εναντίον τοπικών αξιωματούχων και επιχειρήσεων, ενώ το Πεκίνο «εμφανίζεται ως καλοπροαίρετη δύναμη που κινείται για να σώσει τους ανθρώπους από την διαφθορά των τοπικών αξιωματούχων», σύμφωνα με τη Chenchen Zhang, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Durham.
Αυτήν τη φορά, «η κεντρική κυβέρνηση γίνεται πλέον στόχος, διότι οι άνθρωποι κατανοούν ότι η “μηδενική Covid” είναι η πολιτική της», εξηγεί η Mary Gallagher, διευθύντρια του Κέντρου Κινεζικών μελετών του Πανεπιστημίου του Michigan, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Δεν μπορούν να συλλάβουν όλον τον κόσμο»
«Η οργή είναι πολύ σφοδρή, αλλά δεν μπορούν να συλλάβουν όλον τον κόσμο», λέει ο Alfred Wu Muluan, ενώ, σύμφωνα με τον Peter Frankopan, καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, η θέση της αστυνομίας είναι δύσκολη. «Θα υπάρξει σημαντική συμπάθεια, κυρίως των νέων αστυνομικών, απέναντι στους διαδηλωτές. Κατά συνέπεια, μια διαταγή για καταστολή εμπεριέχει επίσης ρίσκα», σημειώνει.
Πιθανότατα, η κινεζική ηγεσία θα αναγκασθεί να αντιμετωπίσει δημόσια αυτήν την αναταραχή. «Ο Σι και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι θα αναγκασθούν να εμφανισθούν αργά ή γρήγορα. Διαφορετικά, η διαμαρτυρία κινδυνεύει να συνεχισθεί», σύμφωνα με τον Willy Wo-Lap Lam. Οι αναλυτές θεωρούν ότι οι διαδηλώσεις θα συνεχισθούν. «Μου φαίνεται ότι η δυσαρέσκεια μάλλον αυξάνεται παρά καταλαγιάζει», καταλήγει ο Peter Frankopan.