Σε μια από τις πιο κρίσιμες αναμετρήσεις των ενδιάμεσων εκλογών στις ΗΠΑ, αυτή στην Πενσυλβάνια, ο Τουρκο-αμερικανός υποψήφιος γερουσιαστής των Ρεπουμπλικανών έχει τις «πλάτες» του Ντόναλντ Τραμπ και επικρίνεται ως «Δούρειος Ίππος» της Άγκυρας
Ο Τουρκο-αμερικανός Δρ Μεχμέτ Οζ, που πολλοί στις ΗΠΑ αποκαλούν «ο γιατρός της Αμερικής», έχει αποκτήσει στα 62 χρόνια του πολλές ιδιότητες και «πρόσωπα».
Διακεκριμένος καρδιοθωρακοχειρουργός και μέχρι πρότινος επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, έγινε αμφιλεγόμενος τηλε-γιατρός, αρχικά ως ειδικός συνεργάτης της Όπρα Γουίνφρεϊ και μετέπειτα αποκτώντας τη δική του εκπομπή, που του εξασφάλισε 13 σεζόν δημοσιότητας ως τις αρχές του 2022, διάφορα τηλεοπτικά βραβεία και πρόσφατα ένα αστέρι στη χολιγουντιανή Λεωφόρο της Δόξας.
Τώρα, με τις «ευλογίες» του Ντόναλντ Τραμπ, θέλει να λάμψει το «αστέρι» του και στην πολιτική σκηνή, ως ο πρώτος μουσουλμάνος που θα καταφέρει να εκλεγεί στη Γερουσία, στις κρίσιμες ενδιάμεσες εκλογές της 8ης Νοεμβρίου.
Το επιχειρεί, δε, στην Πενσυλβάνια: μια από τις πολιτείες-«κλειδιά» που θα κρίνουν τις νέες πολιτικές ισορροπίες στο Κογκρέσο.
Οι Ρεπουμπλικανοί επιδιώκουν να πάρουν ξανά τον έλεγχό του, θέτοντας ουσιαστικά υπό πολιτική «ομηρία» το δεύτερο μισό της προεδρικής θητείας του Δημοκρατικού προέδρου Μπάιντεν και τη νομοθετική ατζέντα του.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι έχουν σοβαρές πιθανότητες να το καταφέρουν εύκολα στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στη Γερουσία πολλά εκτιμάται ότι θα κριθούν στο «νήμα».
Υπό αυτή την έννοια μια νίκη του Μεχμέτ Οζ στην Πενσυλβάνια -όπου ο Τζο Μπάιντεν κέρδισε οριακά στις προεδρικές εκλογές του 2020- αποκτά βαρύνουσα σημασία.
Και για την επιδίωξη των Ρεπουμπλικανών ως προς την πολιτική επάνοδό τους. Και για τους πολιτικούς σχεδιασμούς του Τραμπ, ο οποίος αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επαναδιεκδικήσει την προεδρία το 2024, παρά τα νομικά «μπλεξίματά» του. Αλλά και για το τουρκικό λόμπι στις ΗΠΑ, με τον ρόλο του Οζ να καταγγέλλεται ως επικίνδυνα αμφιλεγόμενος και «θολός».
Μια… ειδική περίπτωση
Ήδη ο πρώτος στα χρονικά μουσουλμάνος υποψήφιος που έχει επιλεγεί από μεγάλο κόμμα στις ΗΠΑ για τη διεκδίκηση έδρας στη Γερουσία, ο Μεχμέτ Οζ είναι επίσης ο μοναδικός υποψήφιος για το Κογκρέσο που έχει διπλή υπηκοότητα και έχει υπηρετήσει στις Ένοπλες Δυνάμεις ξένης χώρας.
Γιος Τούρκων μεταναστών από το Ικόνιο, γεννήθηκε στο Κλίβελαντ του Οχάιο το 1960. Μεγάλωσε στο Γουίλμινγκτον του Ντέλαγουερ.
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Κατά τη δεκαετία του 1980 υπηρέτησε οικειοθελώς στον στρατό της Τουρκίας για έξι εβδομάδες (όσο η υποχρεωτική εκπαίδευση για πολίτες που διαμένουν στο εξωτερικό), προκειμένου να μην χάσει την τουρκική υπηκοότητα, την οποία διατηρεί ταυτόχρονα με την αμερικανική.
Ο ίδιος λέει ότι έκανε αυτή την επιλογή για να μπορεί να φροντίζει την άρρωστη μητέρα του, η οποία πάσχει από Αλτσχάιμερ και μένει στην Τουρκία. Με την… ευκαιρία πάντως, έχει ψηφίσει και σε τουρκικές εκλογές.
Αν και στις ΗΠΑ δεν απαγορεύεται στα μέλη του Κογκρέσου να έχουν διπλή υπηκοότητα, οι στενοί δεσμοί του Οζ με την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν έχουν επικριθεί έντονα, ακόμη και στις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικανικών για το χρίσμα του γερουσιαστή στην Πενσυλβάνια.
Η ταύτισή του με την Άγκυρα σε ακανθώδη θέματα, όπως η μη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, έχει εγείρει ερωτήματα για τον ακριβή ρόλο του στο ορατό πλέον ενδεχόμενο εκλογής του στη Γερουσία.
Το προεκλογικό επικελείο του κάνει λόγο για ως «ξενοφοβικές επιθέσεις». Ο ίδιος, απορρίπτοντας κάθε υπόνοια ως «πολιτικό αντιπερισπασμό», δήλωσε ότι θα παραιτηθεί από την τουρκική υπηκοότητα εάν οι ψηφοφόροι της Πενσυλβάνια τον επιλέξουν για γερουσιαστή τους.
Όπως όμως έγραψε προ μηνών σε ένα αποκαλυπτικό άρθρο στο National Review o Μπέντζαμιν Μπερντ, αναλυτής και στέλεχος της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Middle East Forum, αυτή η κίνηση από μόνη της δεν είναι αρκετή.
Σε δύο «βάρκες»
Οι δεσμοί του Μεχμέτ Οζ με την Τουρκία εκτείνονται πέρα από τις οικογενειακές σχέσεις και την ιθαγένεια, φτάνοντας στα υψηλότερα κυβερνητικά κλιμάκια της Άγκυρας, γράφει ο Μπέντζαμιν Μπερντ στο δημοσίευμα του περασμένου Δεκεμβρίου.
Είχε συνάντηση με τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν το 2014 -εξηγεί -και σε άλλες περιπτώσεις επαφές με ηγετικά στελέχη του ισλαμοσυντηρητικού κυβερνώντος κόμματος AKP. Διατηρεί, δε, στενές διασυνδέσεις με κρατικά επιχειρηματικά συμφέροντα της Άγκυρας, αναφέρει.
Μεταξύ άλλων μνημονεύει την εκλογή του Δρος Μ.Οζ σε επιτελική επιτροπή του Παγκόσμιου Τουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου (DTİK).
«Τουλάχιστον από το 2017 ο διάσημος χειρουργός λειτουργεί ως δημόσιο πρόσωπο της Turkish Airlines, της κρατικής αεροπορικής εταιρείας της Τουρκίας, η οποία στελεχώνεται από κορυφαία στελέχη του AKP κοντά στην οικογένεια Ερντογάν», επισημαίνει.
«Ήταν ο ειδικός προσκεκλημένος σε έρανο στις 25 Οκτωβρίου 2019 με συγχορηγούς την Τουρκο-Αμερικανική Εθνική Συντονιστική Επιτροπή (TASC) και το Κέντρο Diyanet Αμερικής (DCA)», άμεσης σύνδεσης με τη διαβόητη τουρκική Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων. «Αμφότερα είναι προεκτάσεις του τουρκικού κράτους», υπογραμμίζει ο Μπέντζαμιν Μπερντ.
Φωτογραφίες από την εκδήλωση των TASC/DCA, προσθέτει, «δείχνουν τον Οζ να κάθεται στην τιμητική θέση δίπλα στον οικοδεσπότη της εκδήλωσης, Μουράτ Γκιουζέλ, έναν Τουρκοαμερικανό επιχειρηματία που εμπλέκεται σε πολλές έρευνες του FBI σχετικά με προσπάθειες ανάμειξης στην πολιτική των ΗΠΑ».
«Οι σχέσεις του Οζ με το αυταρχικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) της Τουρκίας επεκτείνονται σε ξένους πράκτορες και πληρεξούσιους, που κατηγορούνται για τη λειτουργία μυστικού λόμπι στις ΗΠΑ και για κατασκοπεία Aμερικανών πολιτών», τονίζει ο συντάκτης του άρθρου.
«Αυτές οι διασυνδέσεις εγείρουν επιτακτικά ερωτήματα ως προς την αφοσίωση του υποψηφίου γερουσιαστή απέναντι σε μια ανελεύθερη, συχνά ανταγωνιστική ξένη κυβέρνηση που βρίσκεται όλο και περισσότερο σε αντίθεση με τα αμερικανικά συμφέροντα».
Από το Νιού Τζέρσεϊ, στην Πενσυλβάνια
Ερωτήματα διατυπώνονται επίσης για το γεγονός ότι ο Δρ Οζ επέλεξε να θέσει υποψηφιότητα στην εκλογικά αμφίρροπη και ως εκ τούτου κρίσιμη Πενσυλβάνια.
Εδώ και πολλές δεκαετίες ζούσε μόνιμα μαζί με τη σύζυγό του, Λίζα, και τα παιδιά τους σε άλλη πολιτεία, στο γειτονικό Νιου Τζέρσεϋ -σε ένα από τα τουλάχιστον δέκα ακίνητα που έχουν στην κατοχή τους στις ΗΠΑ και στην Τουρκία- και ήταν ενεργό μέλος της τοπικής οργάνωσης των Ρεπουμπλικανών.
Από το 2020 ωστόσο μετακόμισε στην Πενσυλβάνια, προλειαίνοντας το έδαφος για την κάθοδό του στην πολιτική από τα εδάφη της βορειοανατολικής πολιτείας: τόπο καταγωγής της γυναίκας του, όπου ο ίδιος έχει άδεια άσκησης ιατρικού επαγγέλματος. Εδώ και δύο χρόνια δηλώνει ως κύρια κατοικία ένα σπίτι των πεθερικών του στο Μπριν Άθιν, για το οποίο -λέει- πληρώνει κανονικά ενοίκιο.
Την υποψηφιότητα του Μεχμέτ Οζ για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών για τη Γερουσία έσπευσε να υποστηρίξει από νωρίς ο Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίο έχουν άλλωστε στενή σχέση.
Ο Δρ Οζ τον είχε φιλοξενήσει στην δημοφιλή εκπομπή του το 2016, εν μέσω της προεκλογικής εκστρατείας για την προεδρία των ΗΠΑ.
Μετά την εκλογή του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ τον διόρισε το 2018 στο Προεδρικό Συμβούλιο για τον Αθλητισμό, τη Φυσική Κατάσταση και τη Διατροφή, απ’ όπου τελικά τον «ξήλωσε» ο Τζο Μπάιντεν τον περασμένο Μάρτιο.
Στο μεσοδιάστημα, στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας του, ο Δρ Οζ δήλωνε αντίθετος -μεταξύ άλλων- στις αμβλώσεις και στο πρόγραμμα Obamacare για τη δημόσια υγεία, υποστηρίζοντας το fracking για την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, τις στενότερες σχέσεις με το Ισραήλ και το δικαίωμα στην οπλοφορία.
Η ακεραιότητά του έχει πάντως αμφισβητηθεί πολλές φορές, είτε ως προς τις αντικρουόμενες πρώην και νυν τοποθετήσεις του σε θέματα όπως οι αμβλώσεις και η οπλοκατοχή, είτε κυρίως ως προς ορισμένες ιατρικές θέσεις και πρακτικές του.
«Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»;
Ο Δρ Οζ λειτούργησε ως άτυπος σύμβουλος της προεδρίας Τραμπ για την COVID-19, προωθώντας από τη συχνότητα του υπερσυντηρητικού δικτύου Fox News τη χρήση της υδροξυχλωροκίνης, ενώ ήταν κάτοχος μετοχών αξίας 630.000 δολαρίων σε δύο εταιρείες κατασκευής και διανομής του εν λόγω φαρμάκου. Κατά τα λοιπά, ζητούσε τους τελευταίους μήνες δημόσια να απολυθεί ο Δρ Άντονι Φάουτσι από τη θέση του Επικεφαλής Ιατρικού Συμβούλου του προέδρου των ΗΠΑ.
Από την περασμένη άνοιξη εν τω μεταξύ και έπειτα από χρόνια επικρίσεων μελών της ιατρικής κοινότητα ενατίον του για αντιεπαγγελματισμό -με την προώθηση αντιεπιστημονικών συμβουλών και θεραπειών μέσα από την τηλεοπτική του εκπομπή- το Πανεπιστήμιο Κολούμπια διέκοψε αθόρυβα τις σχέσεις με τον Δρα Οζ, διαγράφοντα από την ιστοδελίδα το προφίλ του.
Μιλώντας τότε στο Business Insider, εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου Κολούμπια απέδωσε την κίνηση στη συνταξιοδότηση του Μεχμέτ Οζ -που όπως όμως ανέφερε έγινε το 2018- διαβεβαιώνοντας ότι δεν είχε καμία σχέση με την υποψηφιότητά του για τη Γερουσία.
Στο ίδιο πανεπιστήμιο είχε εν τω μεταξύ επιβληθεί το 2004 πρόστιμο 2.000 δολαρίων από το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας για παραβιάσεις του νόμου AWA περί προστασίας των ζώων, έπειτα από έρευνα βάσει επώνυμης καταγγελίας κτηνιάτρου για βάναυση κακοποίηση και θανάτωση περίπου χιλίων θηλαστικών -κουταβιών, κουνελιών, τρωκτικών και γουρουνιών- σε επιστημονικά πειράματα του Δρος Οζ.
Η υπόθεση ήρθε και πάλι τώρα στο προσκήνιο εν μέσω της προεκλογικής του εκστρατείας. Μιλώντας στις αρχές της εβδομάδας στην Washington Post, ο πρώην επικεφαλής στο τμήμα καρδιοχειρουργικής στο ιατρικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Δρ Έρικ Ρόουζ, αποκάλυψε ότι ο πάλαι ποτέ στενός συνεργάτης του, Δρ Οζ, του τηλεφώνησε πρόσφατα -πρώτη φορά εδώ και χρόνια- ζητώντας του να τον στηρίξει «με δημόσια δήλωση ότι δεν έφερε ευθύνη για τη φερόμενη απάνθρωπη μεταχείριση» των ζώων.
Ο Δρ Ρόουζ δήλωσε ότι αρνήθηκε να το κάνει, κρίνοντας ότι θα ήταν οιονεί πολιτική χάρη.
Αμφίρροπη αναμέτρηση
Στις κάλπες αυτής της Τρίτης, ο Μεχμέτ Οζ είναι αντίπαλος του Δημοκρατικού νυν αντικυβερνήτη της Πενσυλβάνια, Τζον Φέτερμαν.
Γέννημα-θρέμμα της πολιτείας, γιός μιας εύπορης οικογένειας Ρεπουμπλικανών, ο 53χρονος Φέτερμαν ανήκει στην αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών.
Σπούδασε Χρηματοοικονομικά στο τοπικό Κολλέγιο Ολμπράιτ, Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και Δημόσια Πολιτική στο Χάρβαρντ.
Άρχισε την επαγγελματική καριέρα του ως ασφαλιστής. Την παράτησε για να εργαστεί ως διευθυντής ενός προγράμματος στήριξης των νέων στο Μπάρντοκ: μια παρηκμασμένη περιοχή στο Πίτσμπουργκ, της οποίας εξελέγη λίγο αργότερα δήμαρχος, το 2005. Παρέμεινε στο αξίωμα 14 χρόνια, αναμορφώνοντας ριζικά το Μπάντοκ, με κοινωνικά προγράμματα και στήριξη της τοπικής οικονομίας.
Ως αντικυβερνήτης της Πενσυλβάνια από το 2019 προσέλκυσε τα φώτα της δημοσιότητας με την εκστρατεία του υπέρ της αποποινικοποίησης της κάνναβης και κατά των ψευδών ισχυρισμών του Ντόναλντ Τραμπ για νίκη του Τζο Μπάιντεν στην πολιτεία με νοθεία.
Με σήμα κατατεθέν την απλή εμφάνισή του, τον λιτό τρόπο ζωή του και τα τατουάζ του και με εχέγγυο την κοινωνική προσφορά στον τόπο του, διεκδικεί δεύτερη φορά τη θέση του γερουσιαστή της πολιτείας.
Τον περασμένο Μάιο, λίγο πριν κερδίσει το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος, υπέστη εγκεφαλικό από το οποίο ακόμη αναρρώνει. Στις δημοσκοπήσεις ήταν σταθερά πρώτος έναντι του Οζ, μέχρι το πρόσφατο και μοναδικό τηλεοπτικό ντιμπέιτ μεταξύ τους.
Πολιτικοί αναλυτές λένε ότι οι Δημοκρατικοί «πυροβόλησαν τα πόδια τους» δίνοντας το «πράσινο φως» για την τηλεοπτική αναμέτρηση, τη στιγμή που ο Φέτερμαν δεν έχει ξεπεράσει πλήρως τις δυσκολίες στην ομιλία.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις φέρουν τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο πλέον να προηγείται, έστω και οριακά. Σε έρευνα των USA TODAY/Suffolk University, το 7% όσων υποστηρίζουν άλλους υποψηφίους γερουσιαστές σε αυτή την κούρσα ή είναι αναποφάσιστοι δήλωσαν ότι θα ψήφιζαν τον Φέτερμαν αν δεν είχε πάθει εγκεφαλικό.
Ο Δρ Οζ και το επιτελείο του εν τω μεταξύ συνεχίζουν τα «χτυπήματα κάτω από τη μέση», με προεκλογικά σποτ σαν και αυτό.
Μάχη «κορυφής»
Με την Πενσυλβάνια να εξελίσσεται σε μια από τις πιο κρίσιμες πολιτείες για τον έλεγχο του Κογκρέσου, στην προεκλογική κούρσα τώρα επιστρατεύονται τα «βαρέα» όπλα.
Στο τελευταίο αυτό Σαββατοκύριακο πριν ανοίξουν οι κάλπες, προγραμματίστηκαν κοινές εμφανίσεις του προέδρου Μπάιντεν και του πρώην προέδρου Ομπάμα με τον Τζον Φέτερμαν από τη μια, του Ντόναλντ Τραμπ με τον Μεχμέτ Οζ από την άλλη.
«Αφού “όργωσαν” τη χώρα με περιοδείες για τις ενδιάμεσες εκλογές, ο Τζο Μπάιντεν και ο Ντόναλντ Τραμπ τελειώνουν την προεκλογική εκστρατεία με κοινό έδαφος την Πενσυλβάνια», γράφει το Politico.
«Αυτό το πεδίο μάχης, που πρέπει να κερδίσουν, έχει αναδειχθεί σε μάχη δια αντιπροσώπων μεταξύ των δύο ανδρών» ως «μια πιθανή ρεβάνς για το 2024», σχολιάζει αναφερόμενο στις επόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ.
«Τα επιτελεία τους γνωρίζουν πολύ καλά ότι η επιτυχία οποιασδήποτε μελλοντικής εκστρατείας θα βασιστεί και πάλι σε μεγάλο βαθμό στην Πενσυλβάνια», τονίζει. «Ωστόσο, η καθυστερημένη προεκλογική περιοδεία στην πολιτεία απειλεί να αναδείξει τα σημερινά τρωτά σημεία τους».