Οι έντονες φήμες για προσάρτηση του 37% του κυπριακού εδάφους στη Τουρκία, ενδεχομένως να αποτελούν βολιδοσκόπηση προθέσεων του διεθνούς παράγοντα – Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να στοχεύουν στην εσωτερική κοινή γνώμη της Τουρκίας, η οποία πλήττεται από τον πληθωρισμό και την αδυναμία των πολιτών να τα βγάλουν πέρα με την κάλυψη των καθημερινών τους αναγκών
Το ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν θα βρίσκεται στις 20 Ιουλίου στα Κατεχόμενα, για την επέτειο της εισβολής του 1974, δεν εκπλήττει κανέναν. Δεν είναι η πρώτη φορά, όπως και πρώτη φορά δεν κυκλοφορούν φήμες, αν όχι στοχευμένες διαρροές από την Άγκυρα, για την πρόθεση του να κάνει σημαντικές ανακοινώσεις. Οι φήμες που τον φέρουν να αναγγέλλει προσάρτηση των κατεχομένων εδαφών της Κύπρου στη Τουρκία, δεν είναι εύκολο να διασταυρωθούν, αλλά δεν είναι και εύκολο να «διαβάσει» κάποιος το μυαλό του Τούρκου προέδρου, ο οποίος έχει αποδείξει πως είναι απρόβλεπτος και δεν είναι λίγες οι φορές που με τις κινήσεις του δοκιμάζει ότι θα βαφτίζαμε «κοινή λογική».
Ιδιαιτέρως στην παρούσα περίοδο, με τις δημοσκοπήσεις να καταδεικνύουν κατάρρευση της αποδοχής του, απώλεια της δημοφιλίας του, αμφισβήτηση των επιλογών του και πιθανή απώλεια της εξουσίας, μοιάζει με χαμένο χαρτοπαίκτη που προσπαθεί να ρεφάρει, ρισκάροντας και μπλοφάροντας παίζοντας τα ρέστα του.
Προσάρτηση αλλά πως;
Οι έντονες φήμες που κυκλοφορούν μεταξύ Τουρκίας, ψευδοκράτους και Ουάσιγκτον για προσάρτηση του 37% του κυπριακού εδάφους στη Τουρκία, όπως εκτιμούν παρατηρητές στη Λευκωσία, ενδεχομένως να αποτελούν βολιδοσκόπηση προθέσεων του διεθνούς παράγοντα. Ταυτόχρονα δεν αποκλείεται να στοχεύουν στην εσωτερική κοινή γνώμη της Τουρκίας, η οποία χειμάζεται από τον πληθωρισμό και την αδυναμία των πολιτών να τα βγάλουν πέρα με την κάλυψη των καθημερινών τους αναγκών.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι το χαλί είναι ήδη στρωμένο, με τον αχυράνθρωπο Ερσίν Τατάρ, να ηγείται των Τουρκοκυπρίων, ως Τούρκος νομάρχης. Την ίδια ώρα το «πρωτόκολλο συνεργασίας Τουρκίας – ψευδοκράτους», δημιουργεί την βάση για ενσωμάτωση του ψευδοκράτους στη τουρκική επικράτεια, με ένα μοντέλο συνομοσπονδίας, διατηρώντας την ψευδεπίγραφη «ανεξαρτησία» της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου».
Ωστόσο πρόκειται για έναν ακροβατισμό, ο οποίος πέρα της διεθνούς κοινότητας θα βρει απέναντι του του ίδιους τους Τουρκοκύπριους, οι οποίοι θα απωλέσουν την προοπτική να ζήσουν ως Ευρωπαίοι πολίτες, ιδιότητα που απολαμβάνουν σήμερα ως υπήκοοι της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Κάνε το όπως ο Πούτιν
Η προσάρτηση της κατεχόμενης ουκρανικής Κριμαίας στη Ρωσία, με το δημοψήφισμα παρωδία που διεξήχθη από τη Μόσχα, αποτελεί ένα προηγούμενο. Μοντέλο, το οποίο δεν αποκλείεται να αξιοποιήσει ο Ερντογάν, πιστεύοντας πως οι αντιδράσεις του διεθνούς παράγοντα, θα είναι αντίστοιχα χλιαρές με αυτές του 2014 έναντι της Ρωσίας. Υπάρχουν όμως δύο πολύ σημαντικές διαφορές. Οι Τουρκοκύπριοι δεν ελέγχονται πλήρως και ίσως το αποτέλεσμα να απογοητεύσει τον Ερντογάν, αλλά και η κατεχόμενη Κύπρος είναι έδαφος της ΕΕ, στο οποίο απλώς έχει ανασταλεί η εφαρμογή του κεκτημένου λόγω της κατοχής.
Το άνοιγμα μέρους της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου (Βαρώσια) υπήρξε το πείραμα το οποίο ενθάρρυνε τη Τουρκία, αφού τόσο ο ΟΗΕ, όσο η ΕΕ αλλά και οι ΗΠΑ, έμειναν στις φραστικές καταδίκες. Αν ο Ερντογάν επιδιώξει το επόμενο βήμα, με προσάρτηση του συνόλου των κατεχόμενων εδαφών, με δεδομένο το κλίμα που έχει δημιουργηθεί από την ρωσική εισβολή στη Τουρκία, ίσως δοκιμάσει εκπλήξεις.
Εκπλήξεις που πάντως δεν δοκίμασε, στέλνοντας γεωτρύπανα στη κυπριακή ΑΟΖ, ακόμα και στα νότια του νησιού.
Μισός αιώνας
Τα 48 χρόνια από την εισβολή του 1974, εκ των πραγμάτων έχουν οδηγήσει στη παγίωση καταστάσεων που μάλιστα αναγνωρίζονται ακόμα και σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε υποθέσεις διεκδίκησης επιστροφής ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα (Απόφαση Δημόπουλος κατά Τουρκίας). Επίσης, η αποτυχία όλων των προσπαθειών για επίλυση του Κυπριακού, μέσα από τις διαδικασίες του ΟΗΕ, διευκολύνει την Άγκυρα να επιμένει στο αφήγημα για τερματισμό αναζήτησης λύσης ομοσπονδίας και επιλογή της αποδοχής δύο κρατών, με αναγνώριση «κυριαρχικής ισότητας» στους Τουρκοκύπριους.
Η θέση αυτή δεν βρίσκει απήχηση διεθνώς, αλλά δεν βρίσκει και αντίδραση, ικανή να πείσει την Τουρκία να υπαναχωρήσει και να επιστρέψει στο τραπέζι των συνομιλιών, για διαπραγμάτευση από το σημείο του ναυαγίου στο Κραν Μοντανά.
Ακόμα και αν ο Ερντογάν δεν προχωρήσει σε βήματα προσάρτησης στις 20 Ιουλίου, έχει θέσει ενώπιον της διεθνούς κοινότητας μια απαίτηση, η οποία «ωριμάζει» από τον χρόνο και από την σταδιακή τουρκοποίηση των κατεχομένων. Η παρουσία στρατευμάτων, η εγκατάσταση εποίκων που σήμερα τείνουν να καταστούν πλειοψηφία και τα έργα υποδομής που δημιουργούν εξάρτηση από τη Τουρκία, είναι εργαλεία τα οποία χτίζουν μεθοδικά τον οριστικό διαχωρισμό (διχοτόμηση).
Οι προτάσεις Τατάρ
Μπροστά στην αδυναμία επανεκκίνησης των διαπραγματεύσεων η Λευκωσία πρότεινε πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως σημείο αναφοράς, για βάση αναθέρμανσης του διακοινοτικού διαλόγου μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αφορούν κυρίως το λιμάνι της κατεχόμενης Αμμοχώστου και τη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου.
Η τουρκική πλευρά απέρριψε άνευ συζητήσεως τα προτεινόμενα μέτρα και αντιπρότεινε υιοθέτηση κινήσεων στην γραμμή για συνεργασία «δύο κρατών», γνωρίζοντας προφανώς ότι δεν πρόκειται να υπάρξει αποδοχή από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Οι τουρκικής εμπνεύσεως προτάσεις Τατάρ, στην πραγματικότητα δεν σημαίνουν μόνο αναγνώριση του ψευδοκράτους αλλά και αποδοχή του ρόλου της Τουρκίας στο μέλλον της Κύπρου, με δημιουργία συνθηκών εξάρτησης και των ελευθέρων περιοχών.
Προφανώς και η τουρκική πλευρά δεν ανέμενε την αποδοχή τους, αλλά κατάφερε να τις θέσει, θεωρώντας πως θα λειτουργήσουν ως άλλοθι διαλλακτικότητας, αλλά και ως μέρος μια ευρύτερης συζήτησης που θα γίνει σε κάποιο στάδιο.
Τροχοπέδη οι εκλογές
Στη Λευκωσία η όποιες (μη) εξελίξεις στο Κυπριακό, έχουν αφήσει σχεδόν εκτός προεκλογικής ατζέντας συζητήσεων το Κυπριακό. Ουδείς αναμένει ότι μπορούν να υπάρξουν σοβαρά βήματα αποτελμάτωσης της διαδικασίας συνομιλιών, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023, που λήγει η θητεία του Νίκου Αναστασιάδη. Οι προσωπικότητες που έχουν εξαγγείλει υποψηφιότητα για τη προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις δημόσιες παρεμβάσεις τους δεν έχουν διατυπώσει προτάσεις που θα ήταν ικανές να διαρρήξουν το αδιέξοδο, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα της διαχείρισης μια κατάστασης, η οποία δεν υπάρχουν πιθανότητες να μεταβληθεί τουλάχιστον εντός των επόμενων μηνών.