Ένοπλοι στρατιώτες φρουρούν το κοινοβούλιο του Νεπάλ την Τετάρτη, σε έρημους δρόμους μετά την επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας επ’ αόριστον στην πρωτεύουσα Κατμαντού, έπειτα από δύο ημέρες αιματηρών διαδηλώσεων κατά της διαφθοράς που οδήγησαν τον πρωθυπουργό Κ.Π. Σάρμα Όλι σε παραίτηση.
Η χειρότερη αναταραχή των τελευταίων δεκαετιών στη φτωχή χώρα των Ιμαλαΐων ξέσπασε μετά την απαγόρευση των κοινωνικών μέσων που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, αλλά ανακλήθηκε μετά τον θάνατο 19 ανθρώπων τη Δευτέρα, όταν η αστυνομία έριξε δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες για να ελέγξει τα πλήθη.
Καμένα οχήματα και συσσωρευμένοι σωροί μεταλλικών αντικειμένων κάλυπταν την περιοχή γύρω από το κοινοβούλιο, όπου πυροσβέστες του στρατού προσπαθούσαν να σβήσουν μια πυρκαγιά στην κεντρική αίθουσα, ενώ το εξωτερικό του κτιρίου ήταν καμένο, από φωτιά που έβαλαν οργισμένοι διαδηλωτές την Τρίτη.
«Προσπαθούμε πρώτα να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση», δήλωσε ο εκπρόσωπος του στρατού Raja Ram Basnet. «Είμαστε αποφασισμένοι να προστατεύσουμε τη ζωή και την περιουσία των πολιτών».
Θωρακισμένα οχήματα περιπολούσαν στους δρόμους, που ήταν έρημοι εκτός από μερικούς πεζούς, ενώ τα καταστήματα ήταν κλειστά.
Αρκετά άλλα κυβερνητικά κτίρια, από το ανώτατο δικαστήριο έως τις κατοικίες των υπουργών, συμπεριλαμβανομένης της ιδιωτικής κατοικίας του Oli, πυρπολήθηκαν επίσης κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων της Τρίτης, με τις αναταραχές να υποχωρούν μόνο μετά την παραίτηση. Σε φωτιές που μπήκαν σε σπίτια πολιτικών, εγκλωβίστηκε η σύζυγός του πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργού, Τζαλανάθ Κανάλ με αποτέλεσμα να καεί ζωντανή.
Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο δείχνει διαδηλωτές να εισβάλλουν στην κατοικία της υπουργού Εξωτερικών του Νεπάλ, Arzu Rana Deuba, και να την ξυλοκοπούν βάναυσα.
Η τύχη του αντιπροέδρου του Νεπάλ παραμένει άγνωστη. Διαδηλωτές τον περικύκλωσαν και άρχισαν να τον χτυπούν άγρια πριν του φορέσουν κουκούλα και τον κυνηγήσουν γυμνό στο ποτάμι. Μετά τον έπιασαν και πάλι και τον έσυραν γυμνό στην πρωτεύουσα Κατμαντού. Από τότε κανένας δεν γνωρίζει το πού βρίσκεται.
Γιατί οι νέοι οδηγήθηκαν σε εξέγερση
Σύμφωνα με το Reuters, οι περισσότεροι διαδηλωτές ήταν νέοι που εξέφραζαν την απογοήτευσή τους για την προφανή αποτυχία της κυβέρνησης να καταπολεμήσει τη διαφθορά και να ενισχύσει τις οικονομικές ευκαιρίες.
Εδώ και χρόνια, η έλλειψη θέσεων εργασίας έχει οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπους να αναζητήσουν εργασία σε χώρες όπως η Μαλαισία, η Μέση Ανατολή και η Νότια Κορέα, κυρίως σε εργοτάξια, προκειμένου να στέλνουν χρήματα στην πατρίδα τους.
Σφηνωμένο μεταξύ Ινδίας και Κίνας, το Νεπάλ αντιμετωπίζει πολιτική και οικονομική αστάθεια από το 2008, όταν διαδηλώσεις οδήγησαν στην κατάργηση της μοναρχίας.
Το υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας της Ινδίας συνεδρίασε επίσης αργά την Τρίτη για να συζητήσει την κατάσταση στη γειτονική χώρα.
«Η σταθερότητα, η ειρήνη και η ευημερία του Νεπάλ είναι υψίστης σημασίας», δήλωσε αργότερα ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι σε ανάρτησή του στο X. «Καλώ με ταπεινότητα όλους τους αδελφούς και τις αδελφές μου στο Νεπάλ να διατηρήσουν την ειρήνη και την τάξη».
Διαπραγματεύσεις με τους διαδηλωτές
Σε έκκληση που εξέδωσε ο στρατός ανακοίνωσε ότι οι απαγορευτικές διαταγές θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι την Πέμπτη το πρωί, προσθέτοντας ότι οι αρμόδιοι φορείς συντονίζονται για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση μετά τη διαμαρτυρία και να επιλύσουν το ζήτημα.
Τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν επίσης ότι γίνονται προετοιμασίες για τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων μεταξύ των αρχών και των διαδηλωτών, χωρίς να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες.
Ο πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Balaram K.C. προέτρεψε τους διαδηλωτές να συγκροτήσουν μια ομάδα διαπραγματεύσεων, με τη βοήθεια του στρατού για τη διατήρηση της τάξης, και ζήτησε τη διεξαγωγή νέων εκλογών.
«Το κοινοβούλιο πρέπει να διαλυθεί και να διεξαχθούν νέες εκλογές», δήλωσε ο συνταγματολόγος στο Reuters. «Πρέπει να συζητήσουν τη συγκρότηση της επόμενης υπηρεσιακής κυβέρνησης».
Διαδηλωτές έκαψαν κυβερνητικά κτίρια και σπίτια – Πυρπόλησαν την οικία πρώην πρωθυπουργού, υπέκυψε στα τραύματά της η σύζυγός του
Διαδηλωτές έβαλαν φωτιά σε κυβερνητικά κτίρια, αστυνομικά τμήματα και σπίτια πολιτικών στην πρωτεύουσα του Νεπάλ, Κατμαντού, καθώς οι αναταραχές συνεχίστηκαν για δεύτερη ημέρα, ακόμη και μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Κ.Π. Σάρμα Όλι και την άρση των περιορισμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η παραίτηση Ολί χωρίς να υπάρχει αντικαταστάτης άφησε στην ουσία τη χώρα «ακέφαλη». Αρκετοί άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι παραιτήθηκαν επίσης, σύμφωνα με τους New York Times. Υπενθυμίζεται πως τη Δευτέρα, οι Αρχές άνοιξαν πυρ εναντίον πλήθους νεαρών διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τουλάχιστον 19 άτομα, σε μια από τις πιο εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα της Νότιας Ασίας.
Διαδηλωτές έβαλαν φωτιά στο σπίτι του Κ.Π. Σάρμα Όλι και έριξαν έπιπλα για να τροφοδοτήσουν τις φλόγες, ενώ έσπασαν παράθυρα με πέτρες και τούβλα. Το μεσημέρι, ο Κ.Π. Σάρμα Όλι ανακοίνωσε την παραίτησή του, «ώστε να μπορέσουν να ληφθούν μέτρα για μια πολιτική επίλυση», όπως ανέφερε σε επιστολή προς τον πρόεδρο του Νεπάλ, Ραμτσάντρα Πουντέλ. Σύμβουλος του Πουντέλ είπε στο Reuters ότι η παραίτηση έγινε δεκτή και ότι ο πρόεδρος έχει αρχίσει τη «διαδικασία και τις συζητήσεις για έναν νέο ηγέτη».
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, οι διαδηλωτές έβαλαν φωτιά και στο σπίτι του πρώην πρωθυπουργού της χώρας, την ώρα που ήταν μέσα η σύζυγός του, Ravi Laxmi Chitrakar. Η γυναίκα φέρεται να μεταφέρθηκε με εκτεταμένα εγκαύματα στο νοσοκομείο, ενώ στη συνέχεια, σύμφωνα με τους Times of India, που επικαλέστηκε πηγές της οικογένειας, η άτυχη γυναίκα εξέπνευσε.
Σύμφωνα με το Reuters, νεαροί εισήλθαν στο συγκρότημα του Κοινοβουλίου με το άκουσμα των νέων για την παραίτηση του πρωθυπουργού, υψώνοντας τα χέρια στον αέρα και φωνάζοντας συνθήματα, καθώς καπνός αναδυόταν από τμήματα του κτηρίου. «Νικήσαμε» έγραψε ένας διαδηλωτής με τεράστια πορτοκαλί γράμματα σε έναν τοίχο του κτηρίου του κοινοβουλίου, ενώ ένας άλλος εκεί κοντά έκανε το σήμα της νίκης με τα δάχτυλά του.
Αν και οι διαδηλωτές παραμένουν στους δρόμους της πόλης, δεν σημειώθηκαν συγκρούσεις ή βία, καθώς οι δυνάμεις ασφαλείας δεν επενέβησαν ούτε προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν βία, δήλωσαν αυτόπτες μάρτυρες στο Reuters. Παρά την απαγόρευση κυκλοφορίας που τέθηκε σε ισχύ το πρωί, ομάδες νέων διαδηλωτών κατέβηκαν στους δρόμους του Κατμαντού και επιτέθηκαν σε δημόσια κτήρια και σε κατοικίες πολιτικών ηγετών.
Ο πρόεδρος του Νεπάλ κάλεσε σε εθνική ενότητα. «Καλώ όλους, περιλαμβανομένων των διαδηλωτών, να συνεργαστούν για μια ειρηνική επίλυση της δύσκολης κατάστασης στη χώρα», ανέφερε σε μια ανακοίνωση ο πρόεδρος Ραμτσάντρα Πουντέλ, αφότου διαδηλωτές πυρπόλησαν το κτίριο του κοινοβουλίου καθώς και το γραφείο του. «Καλώ όλες τις πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, να μην προκαλέσουν άλλες ζημιές στη χώρα και να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις», ανέφερε.
Νεκροί στο Κατμαντού
Τη Δευτέρα, η αστυνομία άνοιξε πυρ εναντίον χιλιάδων διαδηλωτών που διαδήλωναν στους δρόμους του Κατμαντού απαιτώντας να τεθεί τέλος στο μπλοκάρισμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που είχε διαταχθεί τέσσερις ημέρες νωρίτερα και καταγγέλλοντας τη διαφθορά των ελίτ της χώρας. Τουλάχιστον 19 άνθρωποι σκοτώθηκαν, εκ των οποίων 17 στην πρωτεύουσα, εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν, σύμφωνα με επίσημο απολογισμό.
Το βράδυ, ο επικεφαλής της κυβέρνησης διέταξε την αποκατάσταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την έναρξη «ανεξάρτητης» έρευνας για τις συνθήκες υπό τις οποίες πραγματοποιήθηκε η επέμβαση της αστυνομίας.
Το μπλοκάρισμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει την Πέμπτη το μπλοκάρισμα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εφαρμόζοντας απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 2023 που απαιτούσε να ονομαστεί τοπικός εκπρόσωπος και αρμόδιος ρύθμισης του περιεχομένου τους.
Μεταξύ των πλατφορμών που απαγορεύθηκαν ήταν το Facebook, το X, το YouTube ή το Linkedn προς μεγάλη λύπη πολλών εκατομμυρίων χρηστών.
«Η κυβέρνηση δεν ήθελε να μπλοκάρει τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης», δήλωσε αρχικά ο πρωθυπουργός σήμερα. «Θέλει απλώς να προστατεύσει το πλαίσιο της χρήσης τους», επέμεινε, «δεν άξιζε τον κόπο να γίνουν διαδηλώσεις γι΄αυτό».
Με αφορμή αρχικά αυτόν τον αποκλεισμό, οι χθεσινές διαδηλώσεις στράφηκαν στη συνέχεια ευρύτερα στην καταγγελία της διαφθοράς των αρχών σε μία χώρα με μια οικονομία στο ρελαντί και υψηλό ποσοστό ανεργίας.
Το τέλος του Όλι
Επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος του Νεπάλ, ο Όλι ολοκληρώνει μία πολιτική σταδιοδρομία 60 ετών, που σημαδεύτηκε κυρίως από τον μακρόχρονο εμφύλιο πόλεμο που αιματοκύλισε το Νεπάλ μέχρι την κατάργηση της μοναρχίας το 2008.
Ο Όλι εξελέγη για πρώτη φορά πρωθυπουργός το 2015, επανεξελέγη το 2018, ξαναδιορίστηκε για σύντομο διάστημα επικεφαλής της κυβέρνησης το 2021 και στη συνέχεια και πάλι το 2024, επικεφαλής κοινοβουλευτικού συνασπισμού που περιελάμβανε κυρίως την κεντροδεξιά. Η παραίτησή του ακολουθεί εκείνην άλλων τριών υπουργών, μεταξύ των οποίων του υπουργού Εσωτερικών.