«Μύθοι και αλήθειες». Αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος των άρθρων που γράφτηκαν την περασμένη εβδομάδα γύρω από τις ενεργειακές κινήσεις της Αθήνας και τα εμπόδια που βάζει στο παρασκήνιο η Άγκυρα. Το ρεπορτάζ του «ΜΡ», ωστόσο, επιβεβαιώθηκε πλήρως από τα πλέον αρμόδια χείλη. Αυτά του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, ο οποίος αποκάλυψε το χρονοδιάγραμμα της fast track διαδικασίας, ώστε να ξεκινήσουν οι έρευνες για την περιοχή νοτίως της Κρήτης, που ενδιαφέρει τον Αμερικανικό κολοσσό Chevron.
Στον αντίποδα, το έτερο πολυσυζητημένο έργο, εκείνο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector), φαίνεται να καθυστερεί, δεδομένου του γεωπολιτικού ρίσκου και των «αθόρυβων» τουρκικών αντιδράσεων. Το «ΜΡ» φέρνει στο φως στοιχεία για το διπλωματικό πόκερ που εξελίσσεται παράλληλα με το ενεργειακό παιχνίδι. Το γεγονός ότι δύο αμερικανικοί κολοσσοί, όπως η Chevron και η ExxonMobile, δραστηριοποιούνται πλέον όλο και πιο ενεργά στην Ανατολική Μεσόγειο, συνάπτοντας συμφωνίες με την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ -αλλά όχι με την Τουρκία- έχει ιδιαίτερη βαρύτητα και τεράστιο γεωπολιτικό αποτύπωμα.
Υπό στρατηγικό, λοιπόν, πρίσμα, αλλά και για προφανείς οικονομικούς και ενεργειακούς λόγους, η χώρα μας θέλει να τρέξουν γρήγορα οι διαδικασίες ώστε να ξεκινήσουν στο εγγύς μέλλον οι σεισμικές έρευνες στα δύο οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, όπου η Chevron εκτιμά ότι υπάρχουν υδρογονάνθρακες. Οσον αφορά τις ενέργειες του υπουργείου Ενέργειας, η δεύτερη και τελευταία υπουργική απόφαση υπεγράφη χθες, Παρασκευή. Εξάλλου, μέχρι το τέλος Απριλίου θα δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο σχετικός διεθνής διαγωνισμός και μέχρι τον Αύγουστο θα έχει ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός, ενώ πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους θα φτάσει προς κύρωση στη Βουλή.
Το σίγουρο είναι ότι τα σχέδια της Chevron, όπως και της Exxon Mobile, έχουν τις… ευλογίες του Ντόναλντ Τραμπ. «Εταιρείες αυτού του βεληνεκούς δεν κινούνται αν δεν έχουν κάνει τη γεωλογική και γεωπολιτική τους προετοιμασία», σχολίασε στην υπογράφουσα ο Στ. Παπασταύρου, στο πλαίσιο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, ενώ, ερωτηθείς για το πώς θα δράσει η Ελλάδα σε πιθανή τουρκική αντίδραση, ο υπουργός ξεκαθάρισε: «Η περιοχή βρίσκεται στη μέση γραμμή μεταξύ Κρήτης και Λιβύης και δεν έχει καμία σχέση με τις παράνομες τουρκικές διεκδικήσεις. Δεν υπάρχει, επομένως, καμία βάση για τουρκική αντίδραση». Στον αντίποδα, το καλώδιο για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου -Ισραήλ (GSI) φαίνεται να μπαίνει προσωρινά στον «πάγο». Παρά τις (ελληνικές) διαρροές περί έναρξης ερευνών -βυθού, αυτή τη φορά-, αλλά και τα περί έκδοσης της σχετικής NAVTEX, ώστε να βγει το ερευνητικό πλοίο στην περιοχή, η Αθήνα φαίνεται πως κατεβάζει ταχύτητα.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «ΜΡ», οι εσωτερικές αντικρουόμενες απόψεις, οι εξωτερικές παρασκηνιακές πιέσεις εξ Ανατολών, το ενδεχόμενο ενός επεισοδίου τύπου Κάσου και η χρονική συγκυρία για την ώρα «παγώνουν» το πρότζεκτ. Δεν το ακυρώνουν, πάντως. «Η έρευνα και η πόντιση καλωδίου είναι προστατευόμενη από το Διεθνές Δίκαιο και κατά τούτο δεν χωρεί οποιαδήποτε άδεια. Η έρευνα και η πόντιση θα επανεκκινήσουν στον κατάλληλο χρόνο», είπε ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, από το βήμα των Δελφών, αφήνοντας να εννοηθεί ότι στο εγγύς μέλλον -τελικά- δεν θα έχουμε εξελίξεις. Παρά το άτυπο «ΚΥΣΕΑ» που έγινε το απόγευμα της Τρίτης στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου συζητήθηκε το θέμα. Σε κάθε περίπτωση, επειδή πρόκειται για ένα έργο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, που μεταξύ άλλων θα άρει το καθεστώς της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, η Λευκωσία έχει αρχίσει να το βλέπει πιο «ζεστά» απ’ ό,τι στο παρελθόν. Είναι ενδεικτική η απάντηση που έδωσε ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου, στην υπογράφουσα: «Είναι ένα έργο που πρέπει να γίνει. Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πρότζεκτ στο οποίο έχει επενδύσει σημαντικά η Ε.Ε. ως έργο Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος, που έχει λάβει χρηματοδότηση 657 εκατ. ευρώ από τον μηχανισμό Connecting Europe Facility». Ο κ. Παπαναστασίου ζήτησε, δε, να υπάρξει πιο ενεργή υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Είμαι αισιόδοξος ότι η διπλωματία και η λογική θα επικρατήσουν. Εμείς θέλουμε πιο ισχυρή ευρωπαϊκή συμμετοχή, και με δηλώσεις αλλά και με δράση».
Τρεις τρόποι
Σχολιάζοντας, δε, τη γεωπολιτική πλευρά των ενεργειακών πρότζεκτ στην περιοχή, ο Κύπριος υπουργός τόνισε πως υπάρχουν τρεις τρόποι να αντιμετωπιστούν οι γεωπολιτικές προκλήσεις: μέσω της διπλωματίας, μέσω της εμπλοκής οικονομικών συμφερόντων από χώρες με βαρύτητα στη διαμόρφωση ισορροπιών και, τέλος, μέσω της «ανεπιθύμητης», όπως είπε, στρατιωτικής δράσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι την Πέμπτη υπήρξε αυξημένη στρατιωτική παρουσία νοτιοανατολικά της Κρήτης. Το γαλλικό αεροπλανοφόρο «Σαρλ ντε Γκωλ» έκανε ασκήσεις με πλοία και αεροσκάφη του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας, στέλνοντας μηνύματα στην Αγκυρα. Η άφιξη του «Ντε Γκωλ» είχε αποφασιστεί αρκετές ημέρες πριν, απ’ όταν ακουγόταν ότι επρόκειτο να εκδοθεί NAVTEX για τις έρευνες του καλωδίου, στη «σκιά» των τουρκικών απειλών. Και ο νοών νοείτω…
*Δημοσιεύθηκε στο ένθετο Money pro της εφημερίδας «Παραπολιτικά» στις 12/04/2025