Έμφασή στην ασφάλεια, έναν τομέα στον οποίο πάσχει αδιαμφισβήτητα ο ελληνικός σιδηρόδρομος με βαρύ κόστος και σε ανθρώπινες απώλειες κυρίως μετά το δυστύχημα των Τεμπών, φιλοδοξεί να δώσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στο νέο φορέα που θα συστήσει ενοποιώντας τρεις σιδηροδρομικές εταιρίες υπό την ομπρέλα του ΟΣΕ.
Στόχος είναι η ενοποιημένη εταιρία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδας» να λειτουργεί στα τέλη του 2025, βελτιώνοντας την εικόνα του σιδηροδρόμου, η κατάσταση του οποίου μαρτυρά ότι δεν υπήρξε ποτέ προτεραιότητα στη χώρα.
Έτσι, την ώρα που βρίσκεται ήδη στον αέρα ο διαγωνισμός για τον τεχνικό σύμβουλο διοίκησης, ο οποίος θα αναλάβει τη μετάβαση και θα παραμείνει για τουλάχιστον τρία χρόνια έναντι αμοιβής 4,32 εκ. ευρώ, το ενεργό σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας παραμένει συρρικνωμένο, σημαντικά κομμάτια του εξακολουθούν να λειτουργούν χωρίς τα απαραίτητα συστήματα ασφαλείας και οι εργολαβίες αποκατάστασης από τις καταστροφές του Ντάνιελ ακόμα καθυστερούν, ενώ μόλις πρόσφατα αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή νέα μετωπική σύγκρουση δύο συρμών του Προαστιακού. Την ίδια στιγμή η βλάστηση και οι καμένοι κορμοί στο δίκτυο δημιουργούν συνθήκες επικίνδυνες, ενώ και ο ΟΣΕ βρίσκεται «ακέφαλος» για δεύτερη φορά μέσα στην ίδια χρονιά με αποτέλεσμα να μην μπορεί καν να συγκληθεί το Διοικητικό του Συμβούλιο.advertisement
Βάσει του σχεδίου του υπουργείου, ο νέος φορέας θα ενσωματώσει ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ, κατά το μέρος που αφορά στη διαχείριση τροχαίου υλικού. Η νέα εταιρία αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής και καθίσταται υπεύθυνη για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και τη διαχείριση του τροχαίου υλικού.
Την περίοδο αυτή καταρτίζονται οι νομοθετικές ρυθμίσεις προκειμένου να προχωρήσει το σχέδιο αναδιοργάνωσης, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Στόχος είναι έως τον Ιούνιο του 2025, η νέα εταιρία να έχει καταρτίσει στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο, που θα προετοιμαστεί μέσω δωρεάν τεχνικής βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και να έχει συνάψει τη νέα σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον Υπουργείο, μέσω της οποίας θα παρακολουθείται βάσει συμφωνημένων δεικτών απόδοσης και μετρήσιμων στόχων.
Η εταιρία αμέσως μετά τη σύστασή της και μέχρι την ολοκλήρωση εφαρμογής των αναλυτικών προτάσεων του Συμβούλου, αναμένεται να λειτουργήσει με πλήρη μεταβατική οργανωτική δομή, η οποία θα συγκεντρώνει το σύνολο των αρμοδιοτήτων των πρώην ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ καθώς και των δραστηριοτήτων της ΓΑΙΑΟΣΕ που σχετίζονται με τη διαχείριση του σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού.
Ο νέος φορέας προβλέπεται ότι θα υπογράφει σύμβαση απόδοσης και επίτευξης συγκεκριμένων στόχων με το υπουργείο στους τομείς:
- συντήρησης και ανακαίνισης της σιδηροδρομικής υποδομής,
- λειτουργίας της σιδηροδρομικής υποδομής,
- εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης και
- επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της σιδηροδρομικής υποδομής.
Για την παρακολούθηση των δεικτών από πλευράς Υπουργείου θα αναπτυχθεί σχετικός μηχανισμός με στόχο να υπάρξουν ξεκάθαρες αρμοδιότητες και λογοδοσία για τα σιδηροδρομικά πεπραγμένα.
Σήμερα στο ελληνικό σιδηροδρομικό σύστημα εμπλέκονται δέκα φορείς συμπεριλαμβανομένου και του εποπτεύοντος υπουργείου, ενώ το πλέγμα των περιοχών ευθύνης τους δημιουργεί μία Βαβέλ στις …ράγες, εξαιτίας της οποίας κρίσιμα έργα παρέμειναν ημιτελή με την ευθύνη για κρίσιμες ελλείψεις να χάνεται μεταξύ εταιριών και να μην αποδίδεται σε κανέναν. Η διάχυση αρμοδιοτήτων και ευθύνης μεταξύ των τριών δημόσιων σιδηροδρομικών εταιριών κυρίως σε ό,τι αφορά τα θέματα ασφαλείας, αλλά και τον μεταξύ τους συντονισμό, είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που θα επιχειρήσει να θεραπεύσει η δημιουργία του νέου ενιαίου φορέα.
Πώς θα λειτουργεί ο νέος φορέας
Ο τεχνικός σύμβουλος, ο οποίος θα προσληφθεί εντός του 2025, θα αναλάβει τον αναλυτικό σχεδιασμό του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας του νέου φορέα και θα παράσχει υποστήριξη στην ανάπτυξη και πιστοποίηση κρίσιμων συστημάτων ποιότητας για τη λειτουργία του.
Θα είναι υπεύθυνος και για την αξιολόγηση του προσωπικού προκειμένου αυτό να προσαρμοστεί στην εταιρική κουλτούρα του νέου φορέα, ενώ θα αναληφθούν δράσεις για την ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων των εργαζομένων.
Θα αναπτύξει πλήρες οργανόγραμμα της εταιρίας μέχρι και τη χαμηλότερη οργανωτική βαθμίδα και θα καθορίσει τις αρμοδιότητες κάθε μονάδας.
Θα αναλάβει τον προσδιορισμό των κρίσιμων δεξιοτήτων που απαιτούνται ανά επιχειρησιακή λειτουργία της εταιρίας και θα προετοιμάσει το σχέδιο πλήρους Κανονισμού Λειτουργίας της, ενώ θα συντάξει και νέο Κανονισμό Προμηθειών.
Στο αντικείμενο του τεχνικού συμβούλου συμπεριλαμβάνεται και ο ανασχεδιασμός των υφιστάμενων γενικών Διαδικασιών Ασφαλείας, των Διαδικασιών Διαχείρισης Κινδύνων, του Συστήματος Διαχείρισης Ασφαλείας (ΣΔΑ), καθώς και των Διαδικασιών Εσωτερικού Ελέγχου για θέματα Ασφαλείας.
Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει μεταξύ άλλων επικαιροποίηση των κινδύνων και των υφιστάμενων διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων και την σύνταξη των νέων. Στο ΣΔΑ θα πρέπει να προβλέπεται κατ’ ελάχιστον:
- δημιουργία υπηρεσίας που θα διερευνά τα περιστατικά, θα συντάσσει τα εσωτερικά πορίσματα και εν συνεχεία από τα συμπεράσματα θα επικαιροποιεί νέες διαδικασίες διαχείρισης κινδύνων,
- δημιουργία μηχανισμού συνεχούς ελέγχου εφαρμογής των Κανονισμών λειτουργίας της νέας εταιρίας και του ΣΔΑ,
- ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Επάρκειας για το προσωπικό νέας εταιρίας, το οποίο θα περιλαμβάνει προσδιορισμό των σχετικών προσόντων, των κριτηρίων επιλογής, των απαραίτητων αρχικών και συνεχιζόμενων εκπαιδεύσεων, των μεθόδων τακτικής αξιολόγησης, καθώς και συγκεκριμένων εκπαιδεύσεων στα σχετικά αντικείμενα.
Το προσωπικό
Ο τεχνικός σύμβουλος θα αναλάβει επίσης την κατανομή του υφιστάμενου ανθρώπινου δυναμικού στις θέσεις του νέου οργανογράμματος βάσει αξιολόγησης των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων του και την τεκμηριωμένη αναλυτική πρόβλεψη των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό της «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Α.Ε.».
Για το σκοπό αυτό θα προχωρήσει σε αναλυτική καταγραφή του υφιστάμενου ανθρώπινου δυναμικού όλων των εταιρειών που απορροφώνται στην νέα εταιρεία ανά προφίλ θέσης εργασίας, ηλικιακή κατηγορία κλπ., για κάθε οργανωτική ομάδα / λειτουργία. Επιπλέον θα εκτιμήσει τον απαιτούμενο αριθμό ενεργού προσωπικού ανά νέα και υφιστάμενη θέση εργασίας και θα συγκροτήσει σενάρια αναφορικά με το ετήσιο κόστος της προβλεπόμενης στελέχωσης με βάση το εύρος μισθολογικού κόστους των θέσεων εργασίας.
Σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση, θα προχωρήσει για έως και 500 άτομα με αιχμή στις θέσεις ευθύνης και τους κρίσιμους ρόλους της προτεινόμενης οργάνωσης, όπως είναι η διαχείριση των συστημάτων ασφαλείας, ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη κατανομή του διαθέσιμου προσωπικού στις προβλεπόμενες αντίστοιχες θέσεις. Υπό εξέταση θα είναι και η εισαγωγή συστήματος κινήτρων για το προσωπικό.
Η υφιστάμενη κατάσταση
Σε τρεις εταιρίες του Δημοσίου μοιράζονται σήμερα οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες του σιδηροδρόμου στην Ελλάδα με τα όρια μεταξύ τους να είναι συχνά δυσδιάκριτα και την επικάλυψη αρμοδιοτήτων να λειτουργεί συχνά ως ένα πέπλο που καλύπτει την ευθύνη.
Ο ΟΣΕ που λειτουργεί από το 1971, είναι ο Διαχειριστής Υποδομής και έχει την ευθύνη για τη λειτουργία, τη συντήρηση, την αναβάθμιση και την ανακαίνιση της σιδηροδρομικής υποδομής σε σιδηροδρομικό δίκτυο περίπου 2.200 χλμ. κατά μήκος της χώρας. Στις αρμοδιότητες του ΟΣΕ περιλαμβάνεται, επίσης, και η ανάπτυξη της σιδηροδρομικής υποδομής, ενώ έχει την ευθύνη της διαχείρισης των συστημάτων ρύθμισης και ασφάλειας της κυκλοφορίας.
Η θυγατρική του ΕΡΓΟΣΕ, η οποία ιδρύθηκε το 1996, έχει ως κύριο αντικείμενο τη μελέτη και κατασκευή νέων χαράξεων και γραμμών στο σιδηροδρομικό δίκτυο. Είναι διαχειριστής έργων που εκτελούνται στο υπό κατασκευή και στο καταργημένο δίκτυο. Μπορεί να συμμετέχει σε έργα στο ενεργό σιδηροδρομικό δίκτυο και στο ενεργό δίκτυο σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας, εφόσον της ανατεθούν από τον ΟΣΕ.
Όπως φαίνεται ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ αναλαμβάνουν και οι δύο την αρμοδιότητα εκτέλεσης σιδηροδρομικών έργων, με βασικό κριτήριο καταμερισμού μεταξύ τους το αν το έργο είναι επί ενεργού ή ανενεργού δικτύου. Στην πρώτη περίπτωση αρμοδιότητα έχει ο ΟΣΕ και στη δεύτερη η ΕΡΓΟΣΕ, στην ευθύνη της οποίας εντάσσεται και η διενέργεια απαλλοτριώσεων και επιτάξεων ιδιοκτησιών.
Η ΓΑΙΑΟΣΕ, η οποία αποτελεί την τρίτη εταιρία που θα ενοποιηθεί στο νέο σχήμα, υπάγεται σήμερα στο χαρτοφυλάκιο του Υπερταμείου και δραστηριοποιείται στη διαχείριση, αξιοποίηση και ανάπτυξη της σιδηροδρομικής ακίνητης περιουσίας (εκτάσεις και κτίρια) και του σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού. Είναι ο αποκλειστικός διαχειριστής της ακίνητης περιουσίας του ΟΣΕ, η οποία ανέρχεται σε περίπου 110.000 στρέμματα και 4.900 κτίρια και εγκαταστάσεις εμβαδού 628.000 τ.μ. Επιπρόσθετα, σήμερα η ΓΑΙΑΟΣΕ διαχειρίζεται 3.765 οχήματα, εκ των οποίων τα 1.144 οχήματα τα μισθώνει κυρίως σε Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις για επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές. Η ΓΑΙΑΟΣΕ μισθώνει τροχαίο υλικό σε Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις και διασφαλίζει μέσω των συμβάσεων μίσθωσης ότι οι τελευταίοι θα αναθέσουν σε υπεύθυνο για τη Συντήρηση Φορέα τη συντήρηση του μισθωμένου από αυτόν τροχαίου υλικού. Επιπλέον, η ΓΑΙΑΟΣΕ έχει την ευθύνη της προμήθειας, εγκατάστασης και διενέργειας ελέγχων των εποχούμενων συστημάτων ασφαλείας (ETCS, GSM-R).