Ο Ισμαήλ Χανίγια εκτελέστηκε από τους Ισραηλινούς σε μια «χειρουργική» αεροπορική επιδρομή στην Τεχεράνη το πρωί της Τετάρτης. Ήταν 62 ετών και αναγνωριζόταν ως ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς.
Η εξόντωση του Χανίγια αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα στην ηγεσία της παλαιστινιακής οργάνωσης, αλλά και στις προσπάθειες που γίνονται από τους μεσολαβητές για μια κατάπαυση του πυρός. Ωστόσο είναι απλώς η τελευταία σε μια μακρά λίστα εξοντώσεων ανώτατων στελεχών και ηγετών της Χαμάς, που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια.
Αναλυτές υπογραμμίζουν πως όλοι οι επικεφαλής της παλαιστινιακής οργάνωσης γνωρίζουν πως αργά ή γρήγορα είναι πολύ πιθανό να σκοτωθούν από κάποια ισραηλινή επιχείρηση και η ίδια η οργάνωση είναι συνηθισμένη στην αντικατάσταση προσώπων στην ηγεσία της εξαιτίας των εκτελέσεων.
Ως πιθανότερος διάδοχος του Χανίγια εμφανίζεται o Γιαχία Σινουάρ, ο στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα και «εγκέφαλος» της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ.
«Δεν ήταν πολύ ισχυρός, ήταν πολύ μετριοπαθής»
Ο Μάικλ Μιλστάιν, ειδικός σε θέματα της Χαμάς στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, ανέφερε στο Associated Press ότι ο Χανίγια είχε κυρίαρχο ρόλο στην εξωτερική πολιτική και τη διπλωματία της οργάνωσης, αλλά ήταν λιγότερο αναμεμειγμένος σε στρατιωτικές υποθέσεις.
Η Χαμάς είναι κατά βάση μια στρατιωτική οργάνωση και ο πραγματικός ηγέτης της στη Λωρίδα της Γάζας, αλλά και εγκέφαλος της πολύνεκρης επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ δεν είναι άλλος από τον Γιαχία Σινουάρ. Ο Χανίγια ήταν περισσότερο η «μετριοπαθής» πολιτική έκφραση της Χαμάς.
Βαθιά θρησκευόμενος αλλά και με ανώτατη εκπαίδευση, ήταν γνωστός για τις μακροσκελείς ομιλίες του με πλούσια γλώσσα. Για αυτό και επιλέχθηκε για πρωθυπουργός στη Λωρίδα της Γάζας. Η προσωπικότητά του ταίριαζε απόλυτα με τον ρόλο του επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς.
Το Al Jazeera σημειώνει πως η δολοφονία του Χανίγια είναι «σημαντική» για τον λαό της Γάζας, καθώς ήταν ο άνθρωπος που ηγούταν των διαπραγματεύσεων για την κατάπαυση του πυρός. «Ήταν ένας μετριοπαθής ηγέτης, αρκετά δημοφιλής και πολύ πιο ρεαλιστής σε σύγκριση με τα πρόσωπα που ηγούνται της στρατιωτικής πτέρυγας του κινήματος», ανέφερε ο ανταποκριτής του Al Jazeera στη Γάζα.
«Ο Ισμαήλ Χανίγια ήταν υπεύθυνος για την προπαγάνδα, για τις διπλωματικές σχέσεις, αλλά δεν ήταν πολύ ισχυρός», υπογράμμισε ο Μάικλ Μιλστάιν, πρώην αξιωματικός των στρατιωτικών πληροφοριών του Ισραήλ. «Κατά καιρούς, ο Σινουάρ γελούσε και αστειευόταν μαζί του: “Είναι ο πιο μετριοπαθής, εκλεπτυσμένος ηγέτης, αλλά δεν καταλαβαίνει τίποτα από τον πόλεμο”», έλεγε.
Πολλοί φοβούνται πως η εκτέλεσή του θα οδηγήσει σε νέα κλιμάκωση της σύγκρουσης, βάζοντας οριστικό τέλος στις όποιες διαπραγματεύσεις. «Πώς μπορεί να πετύχει μια διαπραγμάτευση όταν η μια πλευρά δολοφονεί τον διαπραγματευτεί της άλλης;», σχολίασε ο πρωθυπουργός του Κατάρ, που έχει αναλάβει ρόλο μεσολαβητή για την κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. «Η ειρήνη χρειάζεται σοβαρούς εταίρους», υπογράμμισε.
Ψηλά στη «λίστα των μελλοθάνατων» του Ισραήλ
Ο Ισμαήλ Χανίγια βρέθηκε στη «λίστα των μελλοθάνατων» του Ισραήλ μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και τελικά σκοτώθηκε στην κατοικία του στην Τεχεράνη αφότου παρευρέθηκε στην τελετή ορκωμοσίας του νέου προέδρου του Ιράν.
Αν και ο ρόλος του ίδιου στην επίθεση στο Ισραήλ δεν είναι σαφής, ο Χανίγια είχε προχωρήσει σε θριαμβευτικές δηλώσεις για το χτύπημα: «Ήταν ένας σεισμός που έπληξε την καρδιά της σιωνιστικής οντότητας και επέφερε σημαντικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο», είχε δηλώσει στην κηδεία του εκλιπόντος Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί, τον Μάιο. «Θα συνεχίσουμε την αντίσταση ενάντια στον εχθρό μέχρι να απελευθερώσουμε τη γη μας, ολόκληρη τη γη μας», είχε τονίσει.
Ώρες μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, ο Χανίγια εμφανίστηκε σε βίντεο που κυκλοφόρησε από τη Χαμάς να προσεύχεται μαζί με άλλους κορυφαίους αξιωματούχους της οργάνωσης, ευχαριστώντας τον Θεό για την επιτυχία της επίθεσης.
Ο Χανίγια ζούσε αυτοεξόριστος στο Κατάρ από το 2019 και το γεγονός πως βρισκόταν στο στόχαστρο του Ισραήλ δεν τον εμπόδισαν να ταξιδέψει. Από την έναρξη του πολέμου του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας έχει επισκεφτεί την Τουρκία και το Ιράν, ενώ από τη Ντόχα, συμμετείχε σε διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση των ομήρων.
Πριν τη δική του εξόντωση, ο ρόλος του στην ηγεσία της Χαμάς του είχε στοιχίσει τους στενότερους συγγενείς του. Τον Απρίλιο, μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στη Γάζα σκότωσε τρεις από τους γιους του Χανίγια, ενώ τέσσερα εγγόνια του, όπως και η αδελφή του, σκοτώθηκαν σε άλλη επίθεση τον περασμένο μήνα.
Ποιος είναι ο Γιαχία Σινουάρ
Ο νο1 καταζητούμενος για το Ισραήλ είναι ο Γιαχία Σινουάρ, ο στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα. Ολόκληρος ο ισραηλινός μηχανισμός προσπαθεί να ανακαλύψει που βρίσκεται, καθώς τον θεωρεί τον «εγκέφαλο» της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι και περισσότεροι από 200 άλλοι απήχθησαν.
«Ο Γιαχία Σινουάρ είναι ο υπεύθυνο… και θα πεθάνει», είχε δηλώσει ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) αντιναύαρχος Ντανιέλ Χαγκάρι. Αν και θεωρητικά ο Γιαχία Σινουάρ ήταν ο δεύτερος στην εξουσία μετά τον Χανίγια, στην πραγματικότητα είναι αυτός που έχει τη μεγαλύτερη δύναμη στην οργάνωση.
«Είναι το είδος του ανθρώπου που μπορεί να συγκεντρώσει γύρω του πιστούς οπαδούς, θαυμαστές – αλλά και πολλούς που απλά τον φοβούνται και δεν θέλουν να έρθουν σε σύγκρουση μαζί του», ανέφερε στο BBC o Εχούντ Γιαάρι, συνεργάτης του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον για την Πολιτική της Εγγύς Ανατολής,
Μια έκθεση των ισραηλινών αρχών, τον έχει περιγράψει ως «σκληρό, τρομερά επιδραστικό και με ασυνήθιστες ικανότητες αντοχής, που έχει την ικανότητα να συγκεντρώνει γύρω του τα πλήθη». Ο Γιαάρι υπογράμμισε πως είναι «εξαιρετικά οξυδερκής και πονηρός, ένας τύπος που ξέρει πως να γοητεύει τον κόσμο» και τα πολλά και σκληρά χρόνια που πέρασε ως κρατούμενος στις ισραηλινές φυλακές τον ανέδειξαν σε έναν ήρωα για τον λαό της Γάζας.
Ο Γιαχία Σινουάρ έχει επιδείξει και κάποια στοιχεία πραγματισμού, ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους, υποστηρίζοντας προσωρινές εκεχειρίες με το Ισραήλ για ανταλλαγές κρατουμένων και συμφιλίωση με την Παλαιστινιακή Αρχή.
«Βλέπει τον εαυτό του ως τον τύπο που προορίζεται να απελευθερώσει την Παλαιστίνη – δεν έχει να κάνει με τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης, τις κοινωνικές υπηρεσίες για τη Γάζα», λέει ο Γιαάρι. «Δεν είναι αυτός ο τύπος». Το 2015, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατέταξε επίσημα τον Σινουάρ ως «Ειδικά χαρακτηρισμένο παγκόσμιο τρομοκράτη» και τον Μάιο του 2021 ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στόχευσαν το σπίτι και το γραφείο του στη Λωρίδα της Γάζας, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να τον εξοντώσουν.
«Η Χαμάς είναι σαν την Λερναία Ύδρα»
Πολλοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των υπηρεσιών άμυνας και ασφάλειας έχουν περιγράψει ως «μοιραίο λάθος» το ότι άφησαν τον Σινουάρ να βγει από τη φυλακή ως μέρος μιας συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων. Λίγο μετά την επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου, ο ισραηλινός στρατιωτικός εκπρόσωπος, ο αντισυνταγματάρχης Ρίτσαρντ Χεχτ αποκάλεσε τον Σινουάρ ως το «πρόσωπο του κακού» και πρόσθεσε πως το Ισραήλ θα τον εντοπίσει και θα τον εξοντώσει.
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει ο Χιού Λοβάτ, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), η δολοφονία ακόμη και του Σινουάρ, πόσο μάλλον των υπόλοιπων προσώπων της ηγεσίας της Χαμάς, θα ήταν περισσότερο μια «νίκη επικοινωνίας» για το Ισραήλ παρά θα επηρεάσει πραγματικά την οργάνωση.
Όπως έχουν σημειώσει αναλυτές «η Χαμάς είναι σαν την Λερναία Ύδρα»: Κάθε φορά που σκοτώνεται ένας επιχειρησιακός διοικητής ή ένας ηγέτης, αντικαθίστανται γρήγορα από έναν άλλο. Ο διάδοχός μερικές φορές στερείται εμπειρίας, αλλά η οργάνωση εξακολουθεί να γεννά νέους ηγέτες
«Σαφώς, θα ήταν μια απώλεια», λέει ο Λοβάτ, «αλλά και αυτός θα αντικατασταθεί και υπάρχουν δομές για να γίνει αυτό. Δεν είναι σαν να σκοτώνεις τον Μπιν Λάντεν. Υπάρχουν άλλοι ανώτεροι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες στη Χαμάς». Μετά τον θάνατο του Χανίγια ο Σινουάρ εμφανίζεται ως ο πιθανότερος διάδοχός του… μέχρι και αυτός να χρειαστεί να αντικατασταθεί από κάποιον άλλον.