Ο ποταμός Shaksgam βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της λεκάνης απορροής Karakoram [1] και βρίσκεται στο στρατηγικό σταυροδρόμι μεταξύ του παγετώνα Siachen, του Aksai Chin και του Κατεχόμενου Κασμίρ από το Πακιστάν (“PoK”). Η διεκδίκηση των ορίων μεταξύ Ινδίας και Κίνας ξεκινά από τη συμβολή του ποταμού Oprang με τον ποταμό Shaksgam. Ενώ τα σύνορα Σινο-Πακιστάν εκτείνονται κατά μήκος της λεκάνης απορροής Karakoram προς τα νότια, η γραμμή διεκδίκησης των Ινδών συνεχίζεται κατά μήκος του βορρά εκτός από την οροσειρά Aghil. [2]
Το 1963, το Πακιστάν δώρισε παράνομα την κοιλάδα Shaksgam στην Κίνα στο πλαίσιο της Συμφωνίας Κίνας-Πακιστάν του 1963 («Συμφωνία Κίνας-Πακιστάν») με την οποία ο στρατηγός Ayub Khan του Πακιστάν παρέδωσε τμήματα του κατεχόμενου από το Πακιστάν Κασμίρ στην Κίνα. Η συμφωνία φέρεται να καθιερώνει την επίσημη οριακή γραμμή μεταξύ της περιοχής Xinjiang της Κίνας και του PoK, οριοθετώντας την οριογραμμή κατά μήκος κορυφογραμμών βουνών και ποταμών. Η εν λόγω παραχώρηση εδάφους στην Κίνα ήταν εξαρχής παράνομη, καθώς η κοιλάδα Shaksgam ήταν δικαιωματικά ένα ινδικό έδαφος που βρισκόταν υπό την παράνομη κατοχή του Πακιστάν. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το νομικό αξίωμα nemo dat quod non habet (Κανείς δεν δίνει αυτό που κάνει), το Πακιστάν δεν θα μπορούσε εξαρχής να έχει χαρίσει κάτι που δεν ήταν δικαιωματικά το έδαφός του.
Η συμφωνία Κίνας-Πακιστάν, η οποία εξακολουθεί να είναι προσωρινή και δεν έγινε ποτέ αποδεκτή από την Ινδία, δημιουργεί επίσης μια κοινή επιτροπή για την οριοθέτηση των ορίων σε χάρτες και στο έδαφος, μετά τη διευθέτηση της διαφοράς του Κασμίρ με την Ινδία. [3]
Σε αυτό το υπόβαθρο, η Κίνα ανέπτυξε παράνομα επιχειρησιακή υποδομή, ειδικά τον δρόμο της κοιλάδας Shaksgam κάτω από τρεις κύριες τροχιές:
Διαδρομή 1 που εισέρχεται στην κοιλάδα Shaksgam από τη βορειοδυτική πλευρά στο Sokh Bulaq και ακολουθεί τον ποταμό Shaksgam για 70 χλμ.
Η πίστα 2 είναι από το Balti Brangsa προς το πέρασμα Shaksgam. Η κατασκευή αυτού του δρόμου σταμάτησε το 2021.
Μια τρίτη πίστα αναπτύσσεται από το 2023 από το Kul πέρα από το πέρασμα Aghil πιθανώς προς το Skardu. Αυτή τη στιγμή έχει μήκος 117 χιλιόμετρα και πλάτος 5 μέτρα.
Επιπλέον, η Κίνα δημιούργησε νέα κατασκευαστικά στρατόπεδα τον Μάρτιο του 2024 που το καθένα έχει δομοστοιχεία στέγασης εμπορευματοκιβωτίων, μια μονάδα παρτίδας σκυροδέματος, εξοπλισμό λείανσης βράχων, πρόσθετες εγκαταστάσεις υποστήριξης και έναν σημαντικό στόλο βαρέως κατασκευαστικού εξοπλισμού και ελαφρών οχημάτων. Μέχρι τις αρχές Μαΐου 2024, σημειώθηκαν επίσης πολλές αντιπλημμυρικές τάφροι για την προστασία αυτών των νέων κατασκευών.
Η προοπτική της Κίνας σε παρόμοιες διαφορές
Η παράνομη κατασκευή στην κοιλάδα Shaksgam από την Κίνα δεν είναι μια νέα αφήγηση και θυμίζει την κινεζική πονηρή επεκτατική πολιτική σε ολόκληρη την περιοχή αδιαφορώντας για το διεθνές δίκαιο και τις συμφωνίες. Το 2017, το Μπουτάν κατηγόρησε την Κίνα ότι κατασκεύασε μονομερώς έναν δρόμο κοντά στο οροπέδιο Doklam [4], επιχειρώντας έτσι να παραβιάσει τη Συμφωνία Διατήρησης της Ειρήνης και της Ηρεμίας του 1998 («Συμφωνία MPT») που υπογράφηκε μεταξύ των χωρών. Η συμφωνία MPT υπογράφηκε αρχικά για τη διατήρηση της ειρήνης στις παραμεθόριες περιοχές μέχρι να διευθετηθούν οι συνοριακές διαφορές. Στον απόηχο των αντιπαραθέσεων μεταξύ του ινδικού στρατού και του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας, αρκετές προσπάθειες επανέναρξης των διαπραγματεύσεων σχετικά με τη Συμφωνία MPT απέτυχαν. [5]
Ενώ η Κίνα συνεχίζει την τακτική της παράνομων κατασκευών γύρω από την ινδική υποήπειρο και αποκηρύσσει όλους τους ισχυρισμούς, σημειώθηκε ένα περιστατικό το 2020, όταν αντιτάχθηκε στη χρηματοδότηση του Μπουτάν για την κατασκευή του καταφυγίου άγριας ζωής Sakteng στην περιοχή Trashigang στο ανατολικό Μπουτάν. Αυτή ήταν μια απροσδόκητη αντίρρηση για το Μπουτάν. Ιστορικά, η Κίνα έχει δείξει έντονο ενδιαφέρον για το Κεντρικό και Δυτικό Μπουτάν και έχει προσφερθεί αμφιλεγόμενα να παραιτηθεί από την αξίωσή της στο Κεντρικό Μπουτάν σε αντάλλαγμα για τα Doklam, Sinchulung, Dramana και Shakhatoe, που αποτελούν το Δυτικό Μπουτάν. [6] Μετά την εκκαθάριση των κεφαλαίων, το Μπουτάν εξέδωσε διάβημα, καταγγέλλοντας την αξίωση της Κίνας στα ανατολικά, την οποία η Κίνα αντεπιχείρησε λανθασμένα δηλώνοντας ότι το «αμφισβητούμενο» όριο δεν είχε ακόμη οριοθετηθεί. [7]
Ενώ η θεματική υπογράμμιση τόσο της διαμάχης της κοιλάδας Shaksgam όσο και του ζητήματος του καταφυγίου Sakteng είναι σχεδόν πανομοιότυπη, η στάση του παλτό και η κατάχρηση παρόμοιων συνοριακών διατάξεων έχει φέρει τα διπλά πρότυπα της Κίνας στο προσκήνιο. Το άρθρο 6 της συμφωνίας Κίνας-Πακιστάν ορίζει ότι «τα δύο μέρη συμφώνησαν ότι μετά τη διευθέτηση της διαφοράς στο Κασμίρ μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας, η ενδιαφερόμενη κυρίαρχη αρχή θα ξανανοίξει τις διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, στα σύνορα ως που περιγράφεται στο άρθρο δύο της παρούσας συμφωνίας, ώστε να υπογραφεί μια επίσημη Συνοριακή Συνθήκη που θα αντικαταστήσει την παρούσα Συμφωνία.» [8] Με την ανανέωση της κατασκευής του δρόμου της κοιλάδας Shaksgam, το Πεκίνο παραβιάζει αυτήν τη διάταξη που θέτει συγκεκριμένα τη διευθέτηση του ζητήματος του Κασμίρ και την οριοθέτηση των συνόρων ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε ανάπτυξη στρατηγικής και επιχειρησιακής υποδομής από την Κίνα.
Σε ένα παρόμοιο στέλεχος, το Πεκίνο πυροδότησε μια νέα διαμάχη για τα όρια στο Μπουτάν μέσω της μη εξουσιοδοτημένης κατασκευής του χωριού Pangda εντός 5 μηνών από τη διαμάχη του Sakteng. Ενώ αρχικά δηλώθηκε ότι βρισκόταν στην κομητεία Yadong της Αυτόνομης Περιφέρειας του Θιβέτ, οι δορυφορικές εικόνες έδειξαν ότι η τοποθεσία του χωριού ήταν 2,5 χιλιόμετρα εντός της επικράτειας του Μπουτάν κοντά στο Doklam. Ενώ το Μπουτάν έχει αρνηθεί τους ισχυρισμούς για οποιαδήποτε τέτοια κατασκευή, το 2022 οι δορυφορικές εικόνες έδειξαν συνολικά 6 τέτοια χωριά με περισσότερες από 200 δομές κοντά στον αμφισβητούμενο κόμβο Ινδίας-Κίνας-Μπουτάν. [12]
Το σταθερό μοτίβο της Κίνας να εγκατασταθεί στις παραμεθόριες περιοχές των χωρών των Ιμαλαΐων της Νότιας Ασίας δεν περιορίζεται στο Μπουτάν. Το ίδιο έτος (2020), η αντιπολίτευση του Νεπάλ ισχυρίστηκε ότι η Κίνα είχε μετακινήσει μονομερώς τους πυλώνες των συνόρων και είχε κατασκευάσει στρατιωτικές βάσεις στην περιοχή Humla του βορειοδυτικού Νεπάλ και είχε περάσει στην κοιλάδα Limi. Οι αρχές επιβεβαίωσαν επίσης ότι οι Κινέζοι είχαν χτίσει σπίτια εντός της επικράτειας του Νεπάλ. Ωστόσο, όπως το Μπουτάν, το Νεπάλ έχει επίσημα αρνηθεί οποιουσδήποτε ισχυρισμούς για εισβολή της Κίνας. [13]
Η επέκταση της Κίνας και ο αντίκτυπός της
Οι αναλυτές ασφαλείας αντιλαμβάνονται αυτή τη μονομερή επέκταση ως μέρος της ευρύτερης στρατηγικής περικύκλωσης του Πεκίνου για να εγκλωβίσει την Ινδία στην υποήπειρο και συνεχίζουν να ελέγχουν την αυξανόμενη επιρροή του στη Νότια Ασία. Η τακτική πίεσης στα μικρότερα έθνη, σε συνδυασμό με την αυξημένη συγγένεια τέτοιων εθνών προς την Κίνα, έχει διαφημιστεί όχι μόνο ως ανησυχία για την ασφάλεια, αλλά και ως περισσότερο πολιτική ανησυχία. Η προσφορά της Κίνας στο Μπουτάν να εγκαταλείψει τις δυτικές του περιοχές (δηλαδή την περιοχή Doklam) θα της παρείχε μόχλευση και ευκαιρίες παρακολούθησης στις βορειοανατολικές πολιτείες της Ινδίας και στους κρίσιμους δρόμους της, όπως ο διάδρομος Siliguri, που συνδέει την ηπειρωτική Ινδία με τα βορειοανατολικά. Ο στόχος φαίνεται να είναι να συγκεντρώσει τους στρατιωτικούς πόρους της Ινδίας στα βόρεια και βορειοανατολικά και να αποδυναμώσει τη θαλάσσια απόκριση και παρουσία της, όπως φαίνεται από τους αναθεωρημένους χάρτες της Θάλασσας της Νότιας Κίνας με την προσθήκη της 10ης γραμμής παύλας. [14]
Η ανανεωμένη κατασκευή του δρόμου μέσω του περάσματος Aghil δεν απέχει μόνο μόλις 50 χιλιόμετρα από τον παγετώνα Siachen, αλλά είναι επίσης στρατηγικός δρόμος σύνδεσης/παράκαμψης προς τον Οικονομικό Διάδρομο Κίνας-Πακιστάν (CPEC) συνδέοντας το Yarkand στο Xinjiang με το Skardu στο Κασμίρ ως επέκταση. της εθνικής οδού Xinjiang-Θιβέτ. Αυτό υπογραμμίζει μεγαλύτερες δραστηριότητες συμπαιγνίας μεταξύ Κίνας και Πακιστάν. Αν και η κατασκευή έχει αργήσει και έχει σταματήσει, πιθανώς λόγω του ανώμαλου εδάφους, είναι πιθανό το Πεκίνο να το θεωρεί εφικτό στο πλαίσιο των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο λιώσιμο των παγετώνων. [15] Το να επιτρέπεται η μη ελεγχόμενη κατασκευή συνεπάγεται ότι επιτρέπεται στην Κίνα να διεκδικήσει τη γη αποδεικνύοντας την υποδομή της στις αμφισβητούμενες περιοχές.
συμπέρασμα
Η διαμάχη της κοιλάδας Shaksgam είναι ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα των επανειλημμένων προσπαθειών της Κίνας να σφετεριστεί μονομερώς την εδαφική κυριαρχία άλλων εθνών, αντικατοπτρίζοντας την ευρύτερη στρατηγική της για παρακολούθηση και διαχείριση των περιφερειακών δραστηριοτήτων της Ινδίας. Όπως αποδεικνύεται στο Μπουτάν και το Νεπάλ, η Κίνα σκοπεύει να επιτηρήσει την Ινδία εκτός από τον περιορισμό της Ινδίας στην υποήπειρο, επεκτείνοντας έτσι τη θαλάσσια παρουσία της. Η έντονη επίγνωση της Ινδίας για τις πρόσφατες κατασκευαστικές δραστηριότητες σε αυτήν την αμφισβητούμενη περιοχή υπογραμμίζει την επαγρύπνηση της. Η Ινδία έχει διεκδικήσει σταθερά το δικαίωμά της να προστατεύει τα εδαφικά της σύνορα και να λαμβάνει κάθε μέτρο για τη διασφάλιση της κυριαρχίας της. Αυτή η διαρκής διαμάχη υπογραμμίζει τις επίμονες εντάσεις και τις πολυπλοκότητες που είναι εγγενείς στις σινο-ινδικές σχέσεις και ρίχνει φως στην κινεζική πολιτική ασέβειας προς τα κυρίαρχα σύνορα, ο καιρός στη στεριά ή στη θάλασσα.