Ο Mustafa Murat Şeker, αντιπρόεδρος της Προεδρίας της Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB), αποκάλυψε διαδικασίες και μεθόδους παρακολούθησης καθώς η Τουρκία λαμβάνει μέτρα για να διασφαλίσει την ασφάλεια και τη συμμόρφωση των εξαγωγών όπλων της.
Σύμφωνα με τον Şeker, όταν μια τουρκική εταιρεία σχεδιάζει να εξάγει όπλα, πρέπει να υποβάλει αίτηση στο υπουργείο Άμυνας. Η αίτηση πρέπει να προσδιορίζει το προϊόν, τη χώρα παραλαβής και τον προοριζόμενο αγοραστή. Στη συνέχεια, το υπουργείο διαβουλεύεται με το Γενικό Επιτελείο, το Υπουργείο Εξωτερικών και την SSB για να λάβει τις εγκρίσεις τους.
Το υπουργείο Εξωτερικών αξιολογεί τις πολιτικές επιπτώσεις της πώλησης. Για παράδειγμα, η Τουρκία δεν εγκρίνει τις εξαγωγές όπλων στην Ινδία λόγω των στενών της δεσμών με το Πακιστάν. Ομοίως, κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης Ουκρανίας-Ρωσίας, η Τουρκία επιτρέπει μόνο την εξαγωγή αμυντικών, όχι επιθετικών, όπλων στην Ουκρανία. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar που παράγονται από τον γαμπρό του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, εξαιρούνται από αυτήν την πολιτική.
Μόλις ληφθούν όλες οι απαραίτητες εγκρίσεις, το Υπουργείο Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο αξιολογούν τις στρατιωτικές πτυχές της συναλλαγής και εξετάζουν πώς η πώληση όπλων θα επηρεάσει τις στρατιωτικές σχέσεις της Τουρκίας με τη χώρα υποδοχής.
Ο Şeker τόνισε ότι οι συμφωνίες μεταφοράς τεχνολογίας και κοινής παραγωγής ελέγχονται επίσης προσεκτικά. Σημείωσε ότι ο βαθμός ευαισθησίας του εξαγόμενου προϊόντος παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία έγκρισης. Απλά αντικείμενα όπως βαλλιστικά γιλέκα και κράνη λαμβάνουν εύκολα εγκρίσεις, αλλά ο πιο ευαίσθητος εξοπλισμός απαιτεί λεπτομερή ανάλυση.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές των μέτρων ελέγχου των εξαγωγών της Τουρκίας είναι η χρήση του εντοπισμού GPS και του spyware. Ο Şeker εξήγησε ότι τα εξαιρετικά ευαίσθητα προϊόντα είναι εξοπλισμένα με συσκευές GPS για την παρακολούθηση της τοποθεσίας τους. Αυτό διασφαλίζει ότι τα προϊόντα παραμένουν στον προοριζόμενο παραλήπτη και δεν μεταπωλούνται σε μη εξουσιοδοτημένα τρίτα μέρη. Επιπλέον, ορισμένα προϊόντα είναι εξοπλισμένα με λογισμικό που επιτρέπει περαιτέρω παρακολούθηση και έλεγχο.
Ο Şeker ανέφερε επίσης ότι αυτά τα μέτρα λαμβάνονται με διαφάνεια και περιλαμβάνονται στις συμφωνίες με τις αγορές των χωρών, διασφαλίζοντας ότι όλα τα μέρη είναι ενήμερα για τα ισχύοντα μέτρα παρακολούθησης και ελέγχου.
Το Nordic Monitor ανέφερε προηγουμένως ότι η Τουρκία μπορεί να έχει ενσωματώσει διακόπτες kill σε εξαγόμενα οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar, μια αποκάλυψη που απηχεί πρόσφατες δηλώσεις του İsmail Demir, του πρώην επικεφαλής της SSB. Σε μια συνέντευξη στις 17 Δεκεμβρίου 2021 σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό, ο Ντεμίρ τόνισε ότι η Τουρκία διασφαλίζει ότι οι εξαγωγές ένοπλων μη επανδρωμένων αεροσκαφών της δεν ενέχουν κινδύνους στο εσωτερικό. Υπαινίχθηκε την παρουσία ενός διακόπτη kill που έχει σχεδιαστεί για να καθιστά τα drones άχρηστα από απόσταση εάν είναι απαραίτητο. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar έχουν εξαχθεί σε διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, της Πολωνίας, του Κατάρ, της Λιβύης, της Κιργιζίας, του Καζακστάν, της Αιθιοπίας και του Αζερμπαϊτζάν, υπογραμμίζοντας τις ισχυρές αμυντικές εξαγωγικές πολιτικές της Τουρκίας εν μέσω διεθνούς ελέγχου.
Οι ομάδες στις οποίες η Τουρκία έχει πουλήσει όπλα και οι περιοχές όπου έχουν χρησιμοποιηθεί έχουν γίνει συχνά πρωτοσέλιδα παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια.
Στις 21 Οκτωβρίου 2023 ένα βίντεο που κοινοποιήθηκε από την ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, τις Ταξιαρχίες Izz ad-Din al-Qassam, έδειξε ότι ένα από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποιήθηκαν στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου κατά ισραηλινών στόχων κατασκευάστηκε από την Remzi Başbuğ Assuva Savunma Sanayi με έδρα την Κωνσταντινούπολη. (Assuva Defense Industry). Το προπαγανδιστικό βίντεο παρουσίαζε την ταυτόχρονη χρήση τουλάχιστον τριών τουρκικών drones. Η Assuva ανήκει στον Remzi Başbuğ, έναν 46χρονο ντόπιο της κεντρικής επαρχίας Nevşehir, ο οποίος έχει στενούς δεσμούς με τον Ερντογάν, λαμβάνει θεραπεία VIP σε κυβερνητικούς κύκλους και έχει πρόσβαση σε ανώτερους αξιωματούχους.
Αναφερόμενος στη χρήση των drones από τη Χαμάς, ο Şeker διευκρίνισε το ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει την εξαγωγή τέτοιων τεχνολογιών. «Πρώτον, πρέπει να τονίσω ότι έχουμε έναν κατάλογο που ελέγχεται από το νόμο, που σημαίνει ότι δεν υπόκεινται όλα σε άδειες εξαγωγής. Εάν ένα αντικείμενο δεν περιλαμβάνεται στη λίστα, ειδικά μικρά drones και αυτά χωρίς όπλα, ενδέχεται να μην απαιτείται άδεια. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την κατάσταση με τα εν λόγω drones».
Ο Şeker ανέπτυξε περαιτέρω τη δυσκολία του ελέγχου της τεχνολογίας. «Μπορείτε να παραγγείλετε όλα τα εξαρτήματα που χρειάζονται για την κατασκευή ενός drone καμικάζι από την Alibaba και να το συναρμολογήσετε στο σπίτι. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα της τεχνολογικής εποχής που ζούμε. Η πρόληψη αυτού είναι πολύ δύσκολη. Ο καθένας μπορεί να παραγγείλει ανταλλακτικά και να κατασκευάσει ένα drone, συμπεριλαμβανομένων των ενόπλων, κάτι που δείχνει το ευρύτερο ζήτημα».
Τα σχόλια του Şeker μπορεί να υποδηλώνουν μια αιτιολόγηση για τα drones που φέρεται ότι χρησιμοποιούνται από τη Χαμάς να μην απαιτούν ρητά άδειες εξαγωγής σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς. Θα μπορούσε επίσης να ερμηνευθεί ως προσπάθεια της κυβέρνησης του Προέδρου Ερντογάν να εκτρέψει την ευθύνη.
Οι στρατιωτικές σχέσεις Τουρκίας-Αιθιοπίας μπήκαν στη διεθνή ατζέντα αφού ο στρατός της Αιθιοπίας στις 7 Ιανουαρίου 2022 χτύπησε ένα δημοτικό σχολείο γεμάτο παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους άνδρες με drones που αγόρασαν από την Τουρκία. Τουλάχιστον 59 άμαχοι σκοτώθηκαν και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Μέχρι εκείνη την εποχή, η Τουρκία δεν ήταν γνωστό ότι πουλούσε drones στην Αιθιοπία. Τα υπολείμματα όπλων που ανακτήθηκαν από την τοποθεσία προσδιορίστηκαν ότι είναι κατευθυνόμενες βόμβες MAM-L (έξυπνα μικροπυρομαχικά) που παράγονται από την τουρκική Roketsan και έχουν συνδυαστεί αποκλειστικά με drones Bayraktar. Η τουρκική πρεσβεία φέρεται να μεταφέρθηκε στην Κένυα για λόγους ασφαλείας. Ωστόσο, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών το διέψευσε, λέγοντας ότι μόνο ο πρέσβης είχε φύγει προσωρινά από την Αιθιοπία.
Σε συνεδρίαση της επιτροπής ο Κάνι Τορούν, πρώην πρεσβευτής της Τουρκίας στη Σομαλία και μέλος του Κόμματος του Μέλλοντος (Gelecek), εξέφρασε ανησυχίες για το εάν η Τουρκία προμήθευε UAV και drones στην Αιθιοπία εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην περιοχή. Σε απάντηση, ο Hüseyin Duman, γενικός διευθυντής τεχνικών υπηρεσιών στο Υπουργείο Άμυνας, επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία είχε πράγματι εξουσιοδοτήσει τη χρήση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών της στην Αιθιοπία.
Η πώληση στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από την Τουρκία στην Ουκρανία προκάλεσε εντάσεις με τη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2021. Η ουκρανική κρατική τηλεόραση μετέδωσε ένα βίντεο που δείχνει ένα τουρκικής κατασκευής στρατιωτικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που χρησιμοποιείται εναντίον δυνάμεων που υποστηρίζονται από τη Ρωσία στην περιοχή του ανατολικού Ντονμπάς στις 23 Οκτωβρίου 2021.
Το Κρεμλίνο είπε την επόμενη μέρα ότι ο φόβος του για την απόφαση της Τουρκίας να πουλήσει drones στην Ουκρανία έγινε αντιληπτός και ότι τα τουρκικά drones κινδύνευαν να αποσταθεροποιήσουν την κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία.
Ωστόσο, η Τουρκία ισχυρίστηκε ότι δεν έχει καμία ευθύνη για τον τρόπο χρήσης των drones που πουλάει. «Αν μια χώρα τα αγοράσει από εμάς, δεν είναι πλέον Τούρκοι», είπε στους δημοσιογράφους ο τότε υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου μετά τη συνάντηση του με τον Ρώσο ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, στη σύνοδο κορυφής της G20 στη Ρώμη τον Νοέμβριο του 2021.
«Ίσως το παρήγαγε η Τουρκία, αλλά ανήκει στην Ουκρανία», είπε. Ωστόσο, κάλεσε επίσης τις ουκρανικές αρχές να σταματήσουν να αναφέρονται σε τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή στην Τουρκία όταν μιλάνε για τα drones.
Παρά την εξέφρασή της δυσφορίας για τις συνεχιζόμενες πωλήσεις drone της Τουρκίας στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή το 2022, η Μόσχα δεν έχει κλιμακώσει αυτό το ζήτημα σε σημείο κρίσης μεταξύ των δύο χωρών. Αυτός ο περιορισμός οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση της Τουρκίας να μην συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις και στον ρόλο της στην αποφυγή του εμπάργκο στη Ρωσία.
Ομοίως, ο Fuat Oktay, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, υποστήριξε σε μια συνάντηση ότι όπως τα αμερικανικά αεροσκάφη F-16 δεν αναφέρονται ως «αμερικανικά F-16 που βομβάρδισαν», ο όρος «τουρκικά drones» δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για είτε αυτά τα drones.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Burhanettin Duran υποστήριξε ότι οι ισχυρισμοί σχετικά με την αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας εγείρονται σκόπιμα από αντίπαλες χώρες στην αγορά, τονίζοντας ότι τα συμβόλαια πώλησης έχουν σαφείς διατάξεις που τηρούν τους διεθνείς κανόνες και πρότυπα.