Σχεδόν ένα στα πέντε (18,3%) κορίτσια από το Πακιστάν παντρεύονται πριν από τα 18, σύμφωνα με στοιχεία από το 2017 έως το 2018, με περισσότερα από τα μισά να μένουν έγκυες ως παιδιά. Πολλά από αυτά τα κορίτσια είναι χριστιανικών ή ινδουιστικών θρησκειών που αποτελούν συλλογικά το 3,5 τοις εκατό του πληθυσμού, που είναι κατά πλειοψηφία μουσουλμάνοι.
Ενώ η κυβέρνηση έχει επισήμως απαγορεύσει τους γάμους ανηλίκων, οι νόμοι που εισάγουν διακρίσεις και η έλλειψη επιβολής επέτρεψαν να συνεχιστεί η πρακτική. Οι περισσότεροι γάμοι παιδιών διοργανώνονται από οικογένειες, αλλά υπολογίζεται ότι 1.000 κορίτσια απάγονται, ασπάζονται το Ισλάμ και μετά παντρεύονται βίαια με τους απαγωγείς τους κάθε χρόνο. Αυτά τα παιδιά-νύφες αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους επιπλοκών υγείας που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και μητρικής θνησιμότητας.
Μια πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Λαχώρης θα μπορούσε να προσφέρει ένα άλλο εργαλείο για τους συνηγόρους και τους εκκλησιαστικούς ηγέτες που προσπαθούν να προστατεύσουν τα κορίτσια από το Πακιστάν. Τον Απρίλιο, απέρριψε μια διάταξη του νόμου περί περιορισμού του γάμου παιδιών του 1929 που όριζε την ελάχιστη ηλικία γάμου στα 16 για τα κορίτσια αλλά στα 18 για τα αγόρια. Θεωρώντας αυτόν τον ορισμό του παιδιού ως «μεροληπτικό και αντισυνταγματικό», το δικαστήριο έδωσε εντολή στην επαρχία του Παντζάμπ να αναθεωρήσει τον νόμο με ενιαίο ελάχιστο όριο ηλικίας τα 18 και για τα δύο φύλα.
Η απόφαση ανέφερε τις συνταγματικές εγγυήσεις του Πακιστάν για την ισότητα των φύλων και την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών και παρουσίασε στοιχεία που δείχνουν πώς η εφηβική εγκυμοσύνη είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου για κορίτσια 15 έως 19 ετών.
«Εμείς, ως έθνος, υστερούμε θλιβερά σε όλους τους σημαντικούς δείκτες και ο μισός πληθυσμός μας δεν μπορεί να χαθεί στην τεκνοποίηση σε νεαρή ηλικία, ενώ οι δυνατότητές του παραμένουν αναξιοποίητες», έγραψε ο δικαστής Shahid Karim. «Ίσες ευκαιρίες για τις γυναίκες σημαίνει ίσος περιορισμός στο γάμο με τους άνδρες».
Καθώς το Παντζάμπ γίνεται η δεύτερη πακιστανική επαρχία (από τις τέσσερις) που υιοθετεί τα 18 ως την ελάχιστη ηλικία γάμου και για τα δύο φύλα, οι συνήγοροι έχουν αντιμετωπίσει προκλήσεις προσπαθώντας να αυστηροποιήσουν και να επιβάλουν κυρώσεις σε όσους παραβιάζουν τους ισχύοντες νόμους.
Λίγο μετά την απόφαση του περασμένου μήνα, η Επαρχιακή Συνέλευση του Παντζάμπ εισήγαγε ένα νομοσχέδιο που θα οδηγούσε σε αυστηρές ποινές για τους ενήλικες που κάνουν γάμους παιδιών καθώς και για όσους διευκολύνουν τέτοιου είδους συνδικάτα, συμπεριλαμβανομένων γονέων ή κηδεμόνων. Οι παραβάτες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ποινή φυλάκισης έως και δύο ετών ή/και σημαντικό πρόστιμο έως και 2 εκατομμυρίων πακιστανικών ρουπιών (περίπου 7.200 δολάρια ΗΠΑ).
Ενώ πολλές χριστιανικές και άλλες θρησκευτικές μειονότητες υποστηρίζουν μια τέτοια νομοθεσία και είναι ευγνώμονες για την απόφαση του δικαστηρίου, δεν συμφωνούν όλοι για την αποτελεσματικότητά της. Η CT ρώτησε τέσσερις ηγέτες σχετικά με το εάν το νομικό σύστημα είναι αποτελεσματικό στον περιορισμό των αναγκαστικών γάμων και των αλλαγών. Οι απαντήσεις τους ταξινομούνται από «όχι» σε «ίσως» σε «ναι».
Asher Sarfraz, διευθύνων σύμβουλος, Christians’ True Spirit, ένα υπουργείο για τα παιδιά στη φτώχεια, Λαχόρη
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Λαχώρης, όσο θριαμβευτική κι αν ακούγεται, είναι ανεπαρκής χωρίς μια κοινωνική αλλαγή. Η έκδοση διαταγής σε δικαστικό επίπεδο δεν θα επιφέρει καμία αλλαγή, επειδή η εντολή πρέπει να εφαρμοστεί από τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου. Εάν αυτές οι υπηρεσίες δεν είναι πρόθυμες να φέρουν την αλλαγή και να επιτρέψουν στις οικογένειες των θυμάτων να αισθάνονται ασφαλείς για να τους υποβάλουν τα παράπονά τους και να διαβεβαιώσουν ότι θα ακολουθηθούν αμερόληπτες διαδικασίες για να αποδοθεί δικαιοσύνη, τότε καμία απόφαση δεν θα οδηγήσει σε αλλαγή.
Ο παιδικός γάμος είναι έντονα συνδεδεμένος με την κουλτούρα του Πακιστάν και το σπάσιμο της μακραίωνης αλυσίδας απαιτεί μια συνολική αλλαγή όχι μόνο στη νοοτροπία των ανθρώπων αλλά και στα διάφορα επίπεδα των αρχών επιβολής του νόμου, που πρέπει να βοηθήσουν στην τήρηση του νόμου και στην εφαρμογή αμερόληπτες ενέργειες. Ως εκ τούτου, πιστεύω ότι δεν θα υπάρξουν επιπτώσεις σε περιπτώσεις αναγκαστικής μεταστροφής και αναγκαστικών γάμων.
Το 2014, το ανώτατο δικαστήριο του Πακιστάν έδωσε εντολή στην κυβέρνηση να οργανώσει μια ομοσπονδιακή ομάδα εργασίας για την προώθηση της θρησκευτικής ανοχής και να συστήσει ένα συμβούλιο για την παρακολούθηση των δικαιωμάτων και των εγγυήσεων που παρέχονται στις μειονότητες βάσει του συντάγματος. Αλλά και μετά από δέκα χρόνια, δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως.
Το να καταστεί ο παιδικός γάμος απαράδεκτος στο Πακιστάν βασίζεται στην εκπαίδευση του κοινού, στην εκπαίδευση δικαστών και αξιωματούχων και στην αμφισβήτηση των θρησκευτικών πεποιθήσεων που δικαιολογούν τον παιδικό γάμο. Ο τερματισμός αυτής της ολέθριας πρακτικής θα απαιτήσει μια πολύπλευρη προσπάθεια που θα ενώσει την κυβέρνηση, την κοινωνία των πολιτών και τις κοινότητες σε εθνικό επίπεδο.
Ruby Naeem John, συνδιευθυντής, Bethel Evangelistic Organisation, Ισλαμαμπάντ
Δεν είμαι σίγουρος εάν οι αλλαγές στον νόμο περί περιορισμού του γάμου παιδιών θα αποτρέψουν τους αναγκαστικούς γάμους, γιατί πιστεύω ότι μόνο με την αλλαγή του νόμου, δεν θα υπάρξει αλλαγή. Πρέπει επίσης να αλλάξει η νοοτροπία των ανθρώπων.
Γενικά, η εκκλησία στο Πακιστάν χρειάζεται να ενδυναμώσει και να μαθήσει οικογένειες μέσω της οικογενειακής διακονίας, και οι εκκλησίες πρέπει να κάνουν καλύτερη δουλειά εκπαιδεύοντας τις χριστιανικές οικογένειες σχετικά με τις συνέπειες του γάμου των ανήλικων κοριτσιών τους ή της άδειας των γιων τους να παντρευτούν ανήλικα κορίτσια.
Δυστυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες, τα χριστιανά αγόρια δεν έχουν δώσει προτεραιότητα στην εκπαίδευση και έτσι καταλήγουν οικονομικά αδύναμα. Κατά καιρούς, τα χριστιανά ανήλικα κορίτσια τείνουν να παντρευτούν μουσουλμάνους άνδρες επειδή βλέπουν το οικονομικό τους μέλλον ασφαλές μαζί τους. Πρέπει να βοηθήσουμε οικονομικά να ενδυναμωθούν τα χριστιανά αγόρια μας. Οι Χριστιανοί πρέπει να μάθουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τις πράξεις τους και να μην κατηγορούν τα πάντα στις αναγκαστικές μεταστροφές.
Συμφωνώ ότι υπάρχουν πραγματικές περιπτώσεις απαγωγών και αναγκαστικής μετατροπής ανήλικων κοριτσιών και ότι η αυστηρή εφαρμογή του νόμου στο μέλλον μπορεί να περιορίσει αυτό το έγκλημα.
Peter Jacob, εκτελεστικός διευθυντής, Κέντρο Κοινωνικής Δικαιοσύνης, οργανισμός έρευνας και υπεράσπισης
Χαιρετίζουμε αυτή τη νέα απόφαση του δικαστηρίου που έρχεται σχεδόν 100 χρόνια μετά τη θέσπιση του νόμου περί περιορισμού του γάμου παιδιών του 1929, μιας προοδευτικής και ιστορικής απόφασης που επιδίωκε να προστατεύσει τα δικαιώματα των γυναικών και, ιδιαίτερα εκείνων που είναι μειονότητες.
Περισσότερο από το 70 τοις εκατό των κοριτσιών που απάγονται ή που πρόθυμα φεύγουν με μουσουλμάνους άντρες, και στη συνέχεια προσηλυτίζονται και παντρεύονται, είναι ανήλικα. Εάν αυτός ο νόμος εφαρμοστεί κατά γράμμα και πνεύμα, θα βοηθήσει στην αποτροπή των αναγκαστικών μετατροπών.
Το πλεονέκτημα του νόμου είναι ότι τουλάχιστον οι άνθρωποι μπορούν να προσφύγουν στο νόμο και τη δικαιοσύνη. Τούτου λεχθέντος, οι νόμοι δεν λειτουργούν από μόνοι τους – χρησιμεύουν μόνο ως αποτρεπτικά. Οι δικαστές το γνωρίζουν, οι δικηγόροι το γνωρίζουν και αυτή η ευαισθητοποίηση συμβάλλει στην εφαρμογή του νόμου έμμεσα. Ωστόσο, σε περίπτωση παραβίασης, το θέμα πρέπει να παραπεμφθεί στο δικαστήριο στη διαδικασία του νόμου.
Αυτό το νομοσχέδιο, τουλάχιστον, είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, παρόλο που κανείς δεν μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να αμφισβητήσει οποιοδήποτε γάμο αυτή τη στιγμή, μέχρι να ολοκληρωθούν όλες οι νομικές διατυπώσεις και να γίνει νόμος. Αλλά η απλή παρουσία ενός τέτοιου νομοσχεδίου θα έχει τουλάχιστον πειστική αξία.
Σύμφωνα με τη UNICEF, 18,9 εκατομμύρια κορίτσια στο Πακιστάν παντρεύονται πριν συμπληρώσουν την ηλικία των 18 ετών και 4,6 εκατομμύρια πριν κλείσουν τα 16. Όποιος συνάπτει γάμο με κορίτσι κάτω των 16 ετών είναι ήδη αντίθετος με το νόμο. Οι παραβιάσεις αυτές γίνονται ήδη και μπορούν να σταματήσουν με την εφαρμογή του ισχύοντος νόμου.
Azhar Mushtaq, γενικός γραμματέας, Πακιστανική Βιβλική Εταιρεία, Λαχόρη
Η προτεινόμενη νομοθεσία, μόλις εφαρμοστεί, θα καταπολεμήσει θεμελιωδώς την καταδικαστέα πρακτική των καταναγκαστικών γάμων που αφορούν ανηλίκους, ιδιαίτερα κορίτσια ηλικίας 12 ή 14 ετών. Σε μια τόσο εντυπωσιακή ηλικία, αυτά τα παιδιά μπορούν εύκολα να υποταχθούν μέσω απειλών και εξαναγκασμού σε γάμους. Ο νόμος αναγνωρίζει ότι ένας 18χρονος είναι πιο αναπτυξιακά εξοπλισμένος για να αξιολογήσει μια τέτοια μνημειώδη απόφαση.
Ωστόσο, η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι ακόμη και ενήλικες μπορεί να πέσουν θύματα εξαπάτησης, εξαναγκασμού ή απαγωγής σε συζυγικές ρυθμίσεις. Έτσι, ενώ η νομοθεσία δεν μπορεί να εξαλείψει όλες τις περιπτώσεις, ο βασικός της σκοπός είναι να δημιουργήσει νομικές εγγυήσεις για την προστασία των πιο ευάλωτων της κοινωνίας —αθώων παιδιών— από την εκμετάλλευση και την κλοπή των χρόνων διαμόρφωσης τους.
Παρά τα σημερινά δικαστικά μέτρα και την εποπτεία, οι κακοί ηθοποιοί μπορούν ακόμα να ασκήσουν ύπουλη επιρροή για να εκφοβίσουν και να πιέσουν ένα ανήλικο κορίτσι να δηλώσει ψευδώς μια συγκατάθεση που στην πραγματικότητα δεν έχει στην καρδιά και το μυαλό της. Αυτός ο νόμος προσπαθεί να αποτελέσει προστασία για την υπεράσπιση αυτών των ευάλωτων νεαρών ζωών από τέτοιους απεχθή εξαναγκασμό.
Αναμφισβήτητα, υπάρχουν ορισμένες περιοχές στο Πακιστάν όπου η εφαρμογή αυτού του νόμου μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη. Αυτές οι περιοχές κυριαρχούνται από άτομα με επιρροή και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου είναι ανίσχυρες εναντίον τους. Οι μάζες σε αυτές τις περιοχές λειτουργούν σύμφωνα με τις ιδιοτροπίες τους, αδιαφορώντας για το νόμο.
Αλλά αυτή η νομοθεσία αντιπροσωπεύει ζωτική πρόοδο στην αναγνώριση και την καταπολέμηση του ασυγχώρητου, και ελπίζει κανείς ότι αυτό θα γίνει ασπίδα για εκείνους που είναι πιο ευαίσθητοι στην εκμετάλλευση μέσω τέτοιων απαρχαιωμένων και απεχθών συζυγικών πρακτικών.