Η απροσδόκητη και ανατριχιαστική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και η δυσανάλογη προσπάθεια του Ισραήλ να απομακρύνει αυτήν την ομάδα από την εξουσία στη Γάζα αποτελούν μια στιγμή καμπής.
Αυτό επισημαίνειται σε άρθρο της Sinem Adar με τίτλο Turkey’s Response to the War in Gaza το οποίο δημοσιεύεται στον ιστότοπο War On The Rocks και αναφέρεται διεξοδικά στην τουρκική εξωτερική πολιτική στην Μέση Ανατολή, υπογραμμίζοντας τους λόγους για τους οποίους ο ρόλος της Τουρκίας έχει καταστεί περιθωριακός.
Τόσο η ισραηλινή όσο και η παλαιστινιακή κοινωνία είναι παγιδευμένες από το τραύμα της αλληλένδετης ιστορίας τους και τη βία του πολέμου. Ο μύθος του ανίκητου ισραηλινού στρατού και των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών έχει καταρρεύσει. Οι προσπάθειες της αμερικανικής κυβέρνησης να αναπροσαρμόσει την περιφερειακή τάξη, διευκολύνοντας την αραβοϊσραηλινή εξομάλυνση διαταράσσονται, αν όχι απομακρύνονται εντελώς από το τραπέζι στο εγγύς μέλλον. Τα αραβικά κράτη ανησυχούν για τη διεύρυνση της περιφερειακής σύγκρουσης και την αυξανόμενη δημόσια οργή κατά της πολιτικής του Ισραήλ έναντι των κατεχομένων εδαφών. Πολλοί στον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο είναι απογοητευμένοι από την ξεκάθαρη υποστήριξη που παρέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση στο Ισραήλ. Δεδομένης της επικράτησης αντιμεταναστευτικών, ξενοφοβικών και ισλαμοφοβικών αισθημάτων στο δυτικό κοινό, η βίαιη σύγκρουση στη Γάζα μπορεί να κινδυνεύσει να γίνει εσωτερικό ζήτημα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, σημειώνει εισαγωγικά η αρθρογράφος.
Η τουρκική κυβέρνηση βλέπει επίσης την 7η Οκτωβρίου και τα επακόλουθά της ως μια κρίσιμη συγκυρία για τη Μέση Ανατολή. Τις ώρες μετά την επίθεση, η Άγκυρα ήταν προσεκτική: η κυβέρνηση καταδίκασε τις απώλειες αμάχων , αν και χωρίς να κατονομάσει ρητά τη Χαμάς, και κάλεσε και τις δύο πλευρές σε αυτοσυγκράτηση. Έκτοτε, λαμβάνει ολοένα και περισσότερο κριτική στάση απέναντι στην πολιτική του Ισραήλ για τη Γάζα. Σε αντίθεση με τους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας, η Άγκυρα δεν θεωρεί τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση. Το 2018, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την περιέγραψε ως μέρος της παλαιστινιακής αντίστασης που υπερασπίζεται «την παλαιστινιακή πατρίδα ενάντια σε μια δύναμη κατοχής».
Η αλλαγή στη ρητορική της Άγκυρας καθοδηγείται από τη λογική της υποστήριξης της ηγεσίας του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) για την παλαιστινιακή υπόθεση, την αντίθεσή της σε μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και την πεποίθηση της κυβέρνησης ότι η σύγκρουση θα επαναφέρει τις Ηνωμένες Πολιτείες η περιοχή. Ταυτόχρονα, η απάντηση είναι επίσης απόδειξη για τα τρωτά σημεία της τουρκικής πολιτικής για τη Μέση Ανατολή. Καθηλωμένη ανάμεσα στις ηγεμονικές φιλοδοξίες και τις προσπάθειες προσέγγισης για να σπάσει την απομόνωση και να επιδιορθώσει την οικονομία της, η Άγκυρα δεν έχει επιρροή είτε στο Ισραήλ είτε στη Χαμάς.
Η Τουρκία και το παλαιστινιακό
Η Τουρκία ήταν η πρώτη πλειοψηφούσα μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ το 1949. Είναι επίσης από τις πρώτες που αναγνώρισε τη διακήρυξη του Κράτους της Παλαιστίνης. Παρά τις στενές οικονομικές, διπλωματικές και αμυντικές σχέσεις του με το Ισραήλ, οι στιγμές σύγκρουσης δεν έλειψαν, ακόμη και πριν από την άνοδο του AKP στην εξουσία.
Για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ κατηγόρησε το Ισραήλ το 2002 ότι «δεν αναγνώρισε τα ψηφίσματα του ΟΗΕ» και «διέπραξε γενοκτονία», κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για την παθητικότητά τους διακινδυνεύοντας τον «ισλαμικό ριζοσπαστισμό» και μια «αντιπαράθεση Ανατολής-Δύσης» και επέκρινε επίσης την «ριζοσπαστικά παλαιστινιακά στοιχεία» (Χαμάς) για την παρεμπόδιση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους».
Το ΑΚΡ ανέβηκε στην εξουσία μόνο δύο μήνες αφότου η κριτική του Ετσεβίτ στο Ισραήλ είχε οξύνει. Το AKP είναι προϊόν του Κινήματος Ισλαμιστικών Εθνικιστικών Προοπτικών της Τουρκίας, το οποίο βλέπει με πάθος την Παλαιστίνη ως ένα κρίσιμο αρχείο στην τουρκική εξωτερική πολιτική. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση υπήρξε ενεργό συστατικό της πολιτικής του AKP για τη Μέση Ανατολή για τρεις λόγους:
Πρώτον, η Χαμάς κέρδισε τις περισσότερες έδρες στις παλαιστινιακές βουλευτικές εκλογές του 2006 τις οποίες το Κουαρτέτο Μέσης Ανατολής θεώρησε «ελεύθερες, δίκαιες και ασφαλείς». Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση όρισαν την αναγνώριση της νίκης της Χαμάς από την προϋπόθεση ότι θα «απαρνηθεί τη βία και τον τρόμο, θα αποδεχτεί το δικαίωμα του Ισραήλ να υπάρχει και να αφοπλιστεί» , η Άγκυρα θεώρησε τη στιγμή ως ευκαιρία. να τοποθετηθεί ως υποστηρικτής της δημοκρατίας στην περιοχή.
Δεύτερον, ήταν ένας από τους κεντρικούς πυλώνες της εξωτερικής πολιτικής του AKP να πιέσει ώστε η Τουρκία να είναι «ειρηνοποιός στην περιφέρεια του διεθνούς συστήματος». Οι δεσμοί της τουρκικής κυβέρνησης με τη Χαμάς βοήθησαν την Τουρκία να διεκδικήσει ρόλο μεσολαβητή κατά τη διάρκεια του πολέμου της Γάζας μεταξύ Δεκεμβρίου 2008 και Ιανουαρίου 2009 στο «κενό που άφησαν οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών», αν και απουσίαζε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Οι διπλωματικές της σχέσεις με το Ισραήλ υποχώρησαν ταυτόχρονα με το περίφημο περιστατικό «του ενός λεπτού» το 2009, και ένα χρόνο αργότερα, την επίθεση στον στολίσκο της Γάζας που σκότωσε εννέα Τούρκους ακτιβιστές υπέρ της Παλαιστίνης. Μετά από μια δεκαετία παγωμένων σχέσεων, οι διπλωματικές σχέσεις αποκαταστάθηκαν το 2022.
Τέλος, η διασφάλιση των δικαιωμάτων της Παλαιστίνης και των Παλαιστινίων αποτελεί, για το AKP, μέρος της προσπάθειάς του να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των μουσουλμάνων παγκοσμίως. Οι κομματικές ελίτ και ο πυρήνας της εκλογικής του περιφέρειας πιστεύουν ότι η απελευθέρωση των μουσουλμάνων (από τη δυτική πολιτιστική και πολιτική κυριαρχία) ξεκίνησε στην Τουρκία (χάρη στον Ερντογάν) και μπορεί να εξαπλωθεί αλλού. Ο Ερντογάν προώθησε αυτή τη ρητορική. Το 2020, αφού μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί, την περιέγραψε ως «προάγγελο της απελευθέρωσης του τζαμιού al-Aqsa».
Από τις Πολιτισμικές Επιδιώξεις στην Περιφερειακή Απομόνωση
Οι αραβικές εξεγέρσεις το 2011 αποτέλεσαν σημείο καμπής για τις ηγετικές φιλοδοξίες του AKP. Ο Ερντογάν προσπάθησε να τοποθετηθεί – και η τουρκική κυβέρνηση – ως ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου υποστηρίζοντας τους Σουνίτες Ισλαμιστές σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Το AKP δικαιολόγησε αυτή την πολιτική επισημαίνοντας τη δημοκρατική διαδικασία και το πολύ πραγματικό γεγονός ότι τα κόμματα που συνδέονται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα κέρδιζαν τις εκλογές σε όλη την περιοχή. Ως μέρος αυτής της πολιτικής, η Τουρκία έχει παραχωρήσει ασφαλές καταφύγιο σε πολλούς ισλαμιστές εξόριστους και έχει υποστηρίξει γενναιόδωρα τις οργανώσεις τους που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Σε περιόδους εσωτερικών συγκρούσεων, όπως η αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 ή το αμφιλεγόμενο συνταγματικό δημοψήφισμα το 2017 , το AKP με τη σειρά του καλωσόρισε την υποστήριξη των σουνιτών ισλαμιστών στον Ερντογάν.
Ωστόσο, η ιδεολογία δεν είναι ο μόνος λόγος για τη συμπάθεια των σουνιτών ισλαμιστών προς τον Ερντογάν (και την Τουρκία). Τα συμφέροντα έχουν επίσης σημασία. Η Τουρκία θεωρούνταν συχνά ως εξισωτική δύναμη με τους Άραβες απολυταρχικούς της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που βλέπουν το πολιτικό Ισλάμ ως απειλή για την επιβίωσή τους. Η ολοένα και πιο συγκρουσιακή εξωτερική πολιτική της Άγκυρας και το διευρυνόμενο στρατιωτικό αποτύπωμα από το 2016 συνέβαλαν σε αυτήν την άποψη.
Ωστόσο, η αντίληψη της Τουρκίας ως διασπαστικής δύναμης οδήγησε ταυτόχρονα σε συνεργασία μεταξύ των εταίρων της Τουρκίας, των παλαιών και των νέων αντιπάλων της. Παγιδευμένη στην αναντιστοιχία μεταξύ των δηλωμένων φιλοδοξιών και των πραγματικών δυνατοτήτων της, η Άγκυρα απομονώθηκε ολοένα και περισσότερο.
Όρια στις προσπάθειες περιφερειακής προσέγγισης της Τουρκίας
Από το 2020, η Τουρκία βρίσκεται σε μια… επίθεση γοητείας για να σπάσει σχεδόν μια δεκαετία περιφερειακής απομόνωσης. Η αλλαγή πολιτικής της Τουρκίας ήρθε αναγκαστικά από έναν συνδυασμό παραγόντων, όπως τα οικονομικά δεινά της Άγκυρας, η εκλογή του Προέδρου Τζο Μπάιντεν, η γεωπολιτική αναδιάταξη στην περιοχή μετά τις Συμφωνίες του Αβραάμ, η προσέγγιση της συριακής κυβέρνησης με τις περιφερειακές κυβερνήσεις και η αποκατάσταση των δεσμών μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με το Κατάρ.
Η Άγκυρα είχε επίσης επιφυλαχθεί για την αυξανόμενη συνεργασία μεταξύ της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, του Ισραήλ και των αραβικών κρατών στην ανατολική Μεσόγειο. Η χρονική επικάλυψη με την απόκλιση συμφερόντων μεταξύ της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και η μειωμένη εμπιστοσύνη στη συνεχιζόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ στην περιοχή διευκόλυναν τις προσπάθειες της Τουρκίας για προσέγγιση.
Ως μέρος αυτής της αλλαγής πολιτικής, η Άγκυρα ήταν πιο προσεκτική και απομακρύνθηκε από τους Άραβες ισλαμιστές για να βοηθήσει στην αποκατάσταση των σχέσεών της με περιφερειακούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ.
Η τουρκική κυβέρνηση ζήτησε από τα ΜΜΕ που συνδέονται με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους να μετριάσουν την κριτική τους. Ένα από τα δορυφορικά τηλεοπτικά κανάλια που δραστηριοποιούνται στην Κωνσταντινούπολη, το Mekameleen, ανακοίνωσε το 2022 το τέλος της λειτουργίας εκπομπής του και το κλείσιμο των οκτώ στούντιο του. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Άγκυρα ζήτησε επίσης από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τα μέλη της Χαμάς να εγκαταλείψουν την Τουρκία.
Σε παρόμοια κίνηση, τουρκικό δικαστήριο μετέφερε τον Απρίλιο του ίδιου έτους τη δίκη του Σαουδάραβα αντιφρονούντα Τζαμάλ Κασόγκι , ο οποίος δολοφονήθηκε στην Τουρκία.
Ωστόσο, ο πιο πρόσφατος κύκλος πολέμου στη Γάζα αποκάλυψε τα όρια στις προσπάθειες προσέγγισης της Τουρκίας, ιδιαίτερα με το Ισραήλ. Σε απάντηση στην πρόωρη πρόταση της Τουρκίας για μεσολάβηση, ο Ισραηλινός πρεσβευτής στην Άγκυρα κατέστησε σαφές ότι η ώρα δεν ήταν ώριμη.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν παρέλειψε την Τουρκία κατά τη διάρκεια της διπλωματίας του με λεωφορείο, φλερτάροντας τις αραβικές χώρες της περιοχής , έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ανθρωπιστική πρόσβαση μέσω της διάβασης της Ράφα, να προχωρήσει η διπλωματία των ομήρων και να αποτραπεί η πιθανή κλιμάκωση σε περιφερειακό πόλεμο.
Εν τω μεταξύ, η Άγκυρα υιοθετεί όλο και περισσότερο έναν κριτικό τόνο προς το Ισραήλ. Τη νύχτα της αμφισβητούμενης επίθεσης στο Αραβικό Νοσοκομείο al-Ahli, το οποίο ο Ερντογάν περιέγραψε ως το « τελευταίο παράδειγμα των επιθέσεων του Ισραήλ χωρίς ανθρωπιά », το Ισραήλ ζήτησε από τους πολίτες του να εγκαταλείψουν την Τουρκία « το συντομότερο δυνατό ». Έγιναν διαδηλώσεις στα ισραηλινά και αμερικανικά προξενεία στην Κωνσταντινούπολη και στις στρατιωτικές βάσεις στις οποίες έχουν πρόσβαση οι Ηνωμένες Πολιτείες στη Μαλάτια και τα Άδανα. Δύο ημέρες αργότερα, το Ισραήλ απέσυρε όλους τους διπλωμάτες του από τη χώρα.
Η σχέση της Άγκυρας με τη Χαμάς φαίνεται επίσης να έχει μικρή αξία.
Η τουρκική κυβέρνηση φέρεται να διαπραγματεύεται με τη Χαμάς την απελευθέρωση των ομήρων κατόπιν αιτήματος «πολλών κρατών, ιδιαίτερα δυτικών χωρών», σύμφωνα με τουρκικό αξιωματικό πληροφοριών. Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock σημείωσε ότι το υπουργείο της βρίσκεται σε επαφή με το Κατάρ και την Τουρκία, οι οποίες «έχουν κανάλια για να συνομιλήσουν με τη Χαμάς», για να εξασφαλίσουν την απελευθέρωση των Γερμανών ομήρων.
Ωστόσο, δεν έχει επιτευχθεί κανένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα τη στιγμή της συγγραφής, σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν. Το Κατάρ φαίνεται να είναι ο αποφασιστικός παράγοντας στις διαπραγματεύσεις για την ομηρεία.
Η Τουρκία και το Διεθνές Σύστημα
Για να επανέλθει η Άγκυρα σε μια εύθραυστη περιφερειακή τάξη πραγμάτων, ο Φιντάν πρότεινε στις 17 Οκτωβρίου, σε συνέντευξή του στην φιλοκυβερνητική εφημερίδα Sabah , μια «φόρμουλα εγγυητή». Σύμφωνα με το πλαίσιο μιας λύσης δύο κρατών εντός των συνόρων του 1967 και με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ, αυτή η φόρμουλα θα προέβλεπε μια χώρα εντός της περιοχής, «συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας», που θα ενεργούσε ως εγγυητής για το μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.
Ο Φιντάν σημείωσε επίσης ότι « άλλες χώρες θα μπορούσαν να παίξουν τον ίδιο ρόλο για το Ισραήλ » και ανέφερε τη σημασία μιας « δυνητικής ενοποιημένης θέσης μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, ως μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ » για την επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης. Η Ρωσία και η Κίνα εξέφρασαν πρόσφατα την υποστήριξή τους για μια λύση δύο κρατών, την οποία η διεθνής κοινότητα θεωρούσε μέχρι πρόσφατα μη ρεαλιστική .
Η επιμονή της Τουρκίας στη λύση δύο κρατών είναι συνυφασμένη με την κριτική της στο διεθνές σύστημα, το οποίο την τελευταία δεκαετία έχει γίνει σημείο συζήτησης για την ηγεσία του AKP. Η Άγκυρα επικρίνει συχνά τη δομή του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με το σύνθημα «Ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από πέντε». Απαιτεί επίσης μια διεθνή τάξη που «να αντιμετωπίζει κάθε έθνος στο ύψος των ματιών και στην οποία κάθε χώρα μπορεί να αισθάνεται ασφαλής και ισότιμος εταίρος».
Αυτή η λογική βρισκόταν πίσω από την έκκληση του Ερντογάν προς τη Δύση και τη διεθνή κοινότητα, κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας με τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Rushi Sunak, να « αντιτεθούν αποτελεσματικά στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γάζα » και « να θυμούνται τις υποσχέσεις που δόθηκαν στους Παλαιστίνιους [αναφερόμενος σε δύο -Κρατική λύση] αντί να εμπλακεί σε προβοκάτσια που θα κλιμάκωνε περαιτέρω τη σύγκρουση ». Ο Φιντάν εξέφρασε την ίδια λογική με τον πιο ακραίο και άμεσο τρόπο όταν κατηγόρησε το Ισραήλ για « κλοπή παλαιστινιακής γης » (αναφερόμενος στη συνεχιζόμενη επέκταση των εποικισμών από το Ισραήλ , την οποία τα Ηνωμένα Έθνη θεωρούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου).
Δυσαρέσκεια με μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ
Πίσω από αυτές τις δηλώσεις κρύβεται επίσης η σθεναρή αντίθεση της Τουρκίας σε μια παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Οι κυβερνώντες ελίτ της Τουρκίας πιστεύουν ότι «η Δύση στερείται στρατηγικής σκέψης και έχει αποξενωθεί ολοένα και περισσότερο από τον υπόλοιπο κόσμο απέναντι σε διάφορα ζητήματα όπως οι σχέσεις με την Κίνα, η μετανάστευση και ο τρόμος και η μετατόπιση της οικονομικής βαρύτητας από τη Δύση στην Ανατολή.
Για την Άγκυρα, η κατηγορηματική και άνευ όρων υποστήριξη που παρέχει η κυβέρνηση Μπάιντεν στο Ισραήλ επιβεβαιώνει αυτή την πεποίθηση. Προκαλώντας μια σύγκλιση μεταξύ των πολιτικών της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών, οι φιλοκυβερνητικοί δημοσιογράφοι αναμένουν ότι η σύγκρουση θα οδηγήσει σε αυξανόμενη απομόνωση του Ισραήλ.
Ανεξάρτητα από την ιδεολογική τους σχέση, οι περισσότεροι Τούρκοι πολιτικοί παράγοντες τείνουν να βλέπουν την πρόσφατη σύγκρουση στη Γάζα ως μια σύγκρουση μεταξύ της λεγόμενης Δύσης (με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες) και της Ανατολής. Μετά την αμφισβητούμενη επίθεση στο νοσοκομείο al-Ahli στην πόλη της Γάζας, υπήρξαν εκκλήσεις από την κυβέρνηση να συμμαχήσει με χώρες στον Παγκόσμιο Νότο για να «σταματήσει τη συμμαχία ΗΠΑ-Ισραήλ».
Ωστόσο, οι προτεινόμενες μέθοδοι ποικίλλουν. Απευθυνόμενος σε έκτακτη σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας στις 18 Οκτωβρίου, ο Φιντάν κάλεσε τις μουσουλμανικές χώρες να ενεργήσουν με «αυτοπεποίθηση» και «να αμφισβητήσουν την ηγεμονική αφήγηση που τους έχει επιβληθεί», αλλά χωρίς να προσφέρει έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη για το πώς Να κάνω αυτό.
Ο Devlet Bahçeli , ο αρχηγός του μικρότερου εταίρου του AKP, του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος, είπε ότι η Τουρκία θα πρέπει να επέμβει στρατιωτικά εάν δεν υπάρξει κατάπαυση του πυρός. Όσοι επικρίνουν τις εκπολιτιστικές φιλοδοξίες της Άγκυρας, ωστόσο μοιράζονται τις φιλοδοξίες της για μια εξωτερική πολιτική ανεξάρτητη από τη Δύση, καλούν για εκτόξευση στρατιωτικών μελών των ΗΠΑ στη βάση της Πολεμικής Αεροπορίας Ιντσιρλίκ και στον Σταθμό Ραντάρ Kürecik στη Μαλάτια.
Ένταση της Ανατολικής Μεσογείου: Από τη Γάζα στη Συρία
Αν και η ηγεσία του AKP δεν φαίνεται ενθουσιασμένη από αυτές τις απαιτήσεις, σίγουρα νιώθει πιεσμένη από την αυξημένη αμερικανική παρουσία στην περιοχή. Σύμφωνα με τον Ερντογάν, η απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να στείλει αεροπλανοφόρα στην ανατολική Μεσόγειο εμπόδισε τις προσπάθειες της Τουρκίας να αποκλιμακώσει την κατάσταση.
Πέρα από τη ρητορική της κριτική κατά της έλλειψης αμερικανικής ηγεσίας να πιέσει το Ισραήλ για κατάπαυση του πυρός, η Άγκυρα ανησυχεί εγγενώς ότι μια ισχυρότερη παρουσία των ΗΠΑ στην ανατολική Μεσόγειο είναι επιζήμια για τα περιφερειακά της συμφέροντα. Φιλοκυβερνητικοί δημοσιογράφοι χτίζουν αναλογίες με την Επιχείρηση Provide Comfor t, που ξεκίνησε το 1991 υπό την αμερικανική ηγεσία για την προστασία των Κούρδων προσφύγων που εγκατέλειψαν το βόρειο Ιράκ μετά τον πόλεμο στο Ιράκ και για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
Υπάρχει πράγματι μια αυξανόμενη συναίνεση σε όλο το πολιτικό φάσμα ότι η επιστροφή των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή είναι μια πράξη αποτροπής όχι μόνο κατά του Ιράν και των πληρεξουσίων του, αλλά και κατά της Τουρκίας.
Ο φόβος είναι ότι μια ισχυρότερη αμερικανική παρουσία θα διαταράξει περαιτέρω τις προσπάθειες της Άγκυρας να αποτρέψει την κουρδική αυτονομία υπό την ηγεσία του Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης και των Μονάδων Προστασίας του Λαού στη βόρεια Συρία, την οποία η Τουρκία βλέπει ως προέκταση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν.
Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Τουρκία θεωρούν το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν ως τρομοκρατική οργάνωση. Η Άγκυρα δικαιολογεί τη θέση της για τη Χαμάς με αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών σχετικά με τους Κούρδους στη Συρία.
Αποκάλυψη των αδυναμιών στην τουρκική εξωτερική πολιτική
Συνολικά, οι αντιδράσεις της Άγκυρας στη βάναυση επίθεση της Χαμάς σε Ισραηλινούς αμάχους, τα μεγάλης κλίμακας αντίποινα του Ισραήλ που προκάλεσαν μαζικές καταστροφές και απώλειες ζωών στη Γάζα και η απερίφραστη και άνευ όρων υποστήριξη της ισραηλινής πολιτικής από την Αμερική υπογραμμίζουν τους περιορισμούς της Τουρκίας. Μετά από δύο δεκαετίες πολιτικής για την επέκταση του ρόλου της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, η Άγκυρα είναι ουσιαστικά ένας περιθωριακός παράγοντας.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ευθραυστότητα των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, τη Χαμάς και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η θέση της Τουρκίας διαφέρει επίσης από τη θέση της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων , τα οποία είναι προσεκτικά στην ανοιχτή καταδίκη της βίας της Χαμάς και ταυτόχρονα επικρίνουν τα δυσανάλογα αντίποινα του Ισραήλ και τη θέση των δυτικών χωρών.
Ωστόσο, η φαινομενικά μικρή επιρροή της Άγκυρας αφορά επίσης την έλλειψη μόχλευσης της Τουρκίας έναντι των αντιμαχόμενων πλευρών στην τρέχουσα σύγκρουση. Μια σύγκριση με την τουρκική θέση στη Μαύρη Θάλασσα είναι χρήσιμη. Η Άγκυρα μπορεί να συνεχίσει μια πολιτική αντιστάθμισης κινδύνου στη Μαύρη Θάλασσα χάρη στη Σύμβαση του Μοντρέ και τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ. Κανένα από αυτά δεν είναι χρήσιμο στην περίπτωση του πολέμου στη Γάζα. Δεδομένης της απουσίας παρόμοιων μέσων, της κατάστασης της τουρκικής οικονομίας και του κόστους φήμης που έχει επιβαρύνει η Άγκυρα την τελευταία δεκαετία, η επιρροή της περιορίζεται σε ρητορικές κατακραυγές.
Πηγή War on the Rocks
hellasjournal