Mε χαμηλά την πήχη και εν μεσω της αβεβαιότητας και αναταραχής που προκαλεί ο κίνδυνος επέκτασης των συγκρούσεων στην Μέση Ανατολή, κάνει ντεμπούτο σήμερα η διαδικασία του ελληνοτουρκικού διαλόγου, όπως συμφωνήθηκε στις δυο συναντήσεις Μητσοτάκη -Ερντογάν στο Βίλνιους και στην Νέα Υόρκη.
Για την Αθήνα όλο το διάστημα μέχρι την συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ) στις 7 Δεκεμβρίου στην Θεσσαλονίκη θα είναι κρίσιμο ώστε να διατηρηθεί σταθερά το μορατόριουμ στο Αιγαίο και να κτισθεί σταδιακά εμπιστοσύνη με παράλληλη βολιδοσκόπηση των θέσεων και προθέσεων της άλλης πλευράς.
Στο πλαίσιο αυτό σύμφωνα με πληροφορίες στο πλαίσιο του Πολιτικού Διαλόγου δεν θα υπάρξει ουσιαστική συζήτηση για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Πιθανότατα θα υπάρξει ανταλλαγή απόψεων για την διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη για την συζήτηση του ζητήματος, η οποία όμως σύμφωνα με καλά ενημερωμένη πηγή θα τοποθετηθεί στο α΄ εξάμηνο του 2024.
Η ελληνική πλευρά δεν επιθυμεί γρήγορα και βιαστικά βήματα θεωρωντας ότι η εμπιστοσύνη πρέπει να χτίζεται βήμα-βήμα, να βολιδοσκοπούνται στο διάστημα αυτό οι τουρκικές θέσεις και να επιβεβαιώνονται στην πράξη οι προθέσεις που διατυπώνονται σε ρητορικό επίπεδο από την τουρκική ηγεσία, να φθάσουμε στο ΑΣΣ του Δεκεμβρίου και κατόπιν να δρομολογηθεί και η συζήτηση των μεγάλων θεμάτων.
Μένει, επίσης, να αποτιμηθεί πώς το νέο δυσμενές περιβάλλον και τα νεα αντιδυτικά ξεσπάσματα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αποτυπωθούν στην τουρκική διαπραγματευτική γραμμή.
Η διαδικασία
Η διαδικασία του διαλόγου κινείται σε τρία επίπεδα: τον διάλογο για την θετική ατζέντα,την συζήτηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και τον Πολιτικό Διάλογο ο οποίος προορίζεται να καλύψει και τον σκληρό πυρήνα των ελληνοτουρκικών, με πρώτο την οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ.
Σε μια αρκετά ασυνήθιστη κίνηση δεν υπήρξε ταυτόχρονη και ταυτόσημη ανακοίνωση από τις δυο πρωτεύουσες με το τουρκικό ΥΠΕΞ να σπεύδει πρώτο να ανακοινώσει την πραγματοποίηση σήμερα και αύριο των δυο κύκλων του διαλόγου και το ελληνικό ΥΠΕΞ να εκδίδει δική του ανακοίνωση λίγες ώρες αργότερα.
Σήμερα ο υφυπουργός εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης θα έχει τον πρώτο γύρο συναντήσεων με τον ομόλογο του, πρέσβη Μπουράκ Ακσαπάρ, με αντικείμενο την θετική ατζέντα και την αναζήτηση πεδίων συνεργασίας στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου, των μεταφορών, της υγείας και του περιβάλλοντος. Η τουρκική ανακοίνωση προσθέτει ακόμη στην ατζέντα και τον τομέα της εκπαίδευσης και των κοινωνικών επαφών. Στην συνάντηση επίσης θα ανταλλαγούν απόψεις για το πώς θα προχωρήσει η διαδικασία αυτή. Ο στόχος της συζήτησης για την θετική ατζέντα είναι να υπάρξει προετοιμασία ώστε μέχρι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) στις 7 Δεκεμβρίου να έχει ωριμάσει η υπογραφή τριών ίσως και τεσσάρων συμφωνιών συενργασίας μεταξύ των δυο χωρών στους τομείς των επενδύσεων του εμπορίου και του τουρισμού.
Την Τρίτη αναμένεται να ξεκινήσει και ο Πολιτικός Διάλογος μεταξύ των δυο χωρών με την υφυπουργό εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου να έχει την πρώτη της συνάντηση με τον ομόλογο της Μπουράκ Ακσαπάρ και όπως επισημαίνεται στις ανακοινώσεις των δυο υπουργείων Εξωτερικών, αντικείμενο των συνομιλιών θα αποτελέσουν οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας -Τουρκίας ,περιφερειακά και διεθνή ζητήματα. Όπως είναι προφανές οι εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και οι απειλές ασφαλείας για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θα είναι ψηλά στην ατζέντα των δυο υφυπουργών.
Ελλάδα και Τουρκία στην διάρκεια της κρίσης την τελευταία εβδομάδα έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις καθώς η μεν Αθήνα ρητά καταδίκασε την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς, αναγνώρισε το δικαίωμα του Ισραήλ σε αυτοάμυνα στην βάση του Διεθνούς Δικαίου και σεβασμό των αμάχων, ενώ αντιθέτως η Άγκυρα και ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν βρήκε την ευκαιρία για ένα ακραίο ξέσπασμα εναντίον του Ισραήλ αλλά και των Αμερικανών , προβάλλοντας σχεδόν αποκλειστικά και μόνο το θέμα των ισραηλινών αντιδράσεων και τον βομβαρδισμό στην Γάζα σε μια επιλεκτική τοποθέτηση στο σύνθετο αυτό πρόβλημα, που «κλείνει το μάτι» στην Χαμάς.
Στον Πολιτικό Διάλογο, που σύμφωνα με την τουρκική ανακοίνωση θα είναι στο πλαίσιο των τακτικών Πολιτικών Διαβουλεύσεων των δυο Υπουργείων Εξωτερικών, δεν πρόκειται σε αυτή την φάση να τεθούν τα μεγάλα ζητήματα όπως αυτό της οριοθέτησης υφαλοκρηπιδας/ΑΟΖ.
Σύμφωνα με πληροφορίες στην ατζέντα θα βρεθεί το μεταναστευτικό, υπό το πρίσμα και των τελευταίων εξελίξεων στην Γάζα και της απειλής για νεες μεταναστευτικές ροές, αλλά και η συνεργασία στο κεφάλαιο της Πολιτικής Προστασίας.
Στην συνάντηση θα υπάρξει βολιδοσκόπηση για την διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη για την συζήτηση των μεγάλων θεμάτων ,που μετατίθεται πιθανότατα για το 2024.
Και στόχος βεβαίως είναι να διατηρηθεί οσο το δυνατό για μεγαλύτερο διάστημα το ήπιο κλίμα στο Αιγαίο. Εντός του Νοεμβρίου αναμένεται να ξεκινήσει και ο διάλογος για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας έχει ορισθεί ο μέχρι πρόσφατα γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβης Χ.Λαλάκος, καθώς έχει αποφασισθεί να υπάρχει ενιαίος συντονισμός σε όλα τα επίπεδα του διαλόγου από το Υπουργείο Εξωτερικών.