Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ εξέδωσε νέο νόμο για τις εξωτερικές υποθέσεις για να νομιμοποιήσει τα σκληρά μέτρα που λαμβάνει το Πεκίνο ενάντια στον «εκφοβισμό» της «ηγεμονικής Δύσης». Το καταστατικό, «Ο Νόμος για τις Εξωτερικές Σχέσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (ΛΔΚ),» που τίθεται σε ισχύ την 1η Ιουλίου, θα εδραιώσει επίσης τη μακροχρόνια φιλοδοξία του ανώτατου ηγέτη να οικοδομήσει μια παγκόσμια τάξη με επίκεντρο την Κίνα που θα αμφισβητήσει το πλαίσιο ιδρύθηκε από τη Δυτική Συμμαχία υπό τις ΗΠΑ από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο νόμος κωδικοποιεί επίσης τον απόλυτο έλεγχο που ασκεί ο Σι, ο οποίος είναι Γενικός Γραμματέας του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (CCP) και Πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής (CMC), σε όλες τις πολιτικές που αφορούν τη διπλωματία και την εθνική ασφάλεια (People’s Daily, 30 Ιουνίου· Xinhua, Ιούνιος 28). Ο νόμος αναφέρει ότι η ΛΔΚ «μένει πιστή στο όραμα της κοινής, συνολικής, συνεργατικής και βιώσιμης παγκόσμιας ασφάλειας και προσπαθεί να ενισχύσει τη διεθνή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και τη συμμετοχή της σε μηχανισμούς παγκόσμιας διακυβέρνησης ασφάλειας». Τονίζει το δικαίωμα του Πεκίνου να «λαμβάνει αντίστοιχα αντίμετρα και περιοριστικά μέτρα» κατά πράξεων που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τους κανόνες και που «θέτουν σε κίνδυνο την κυριαρχία, την ασφάλεια και τα αναπτυξιακά συμφέροντα της Κίνας». Η επίσημη Global Times είπε ότι το καταστατικό ήταν μια απάντηση σε «νέες προκλήσεις στις εξωτερικές σχέσεις, ειδικά όταν η Κίνα αντιμετωπίζει συχνή εξωτερική παρέμβαση στις εσωτερικές της υποθέσεις υπό τη δυτική ηγεμονία με μονομερείς κυρώσεις και μακροχρόνια δικαιοδοσία» (The Global Times, Ιούνιος 28). Η νομοθεσία νομιμοποιεί μέτρα όπως οι αντικυρώσεις και η μαύρη λίστα ξένων υπηκόων και ιδρυμάτων ως αντίποινα κατά παρόμοιων μέτρων που έχουν λάβει οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες κατά εταιρειών της ΛΔΚ (New York Times Chinese Edition, 16 Δεκεμβρίου 2022).
Οι παρατηρητές παρατήρησαν, ωστόσο, ότι η τελευταία επίδειξη της υποτιθέμενης «διπλωματίας του λύκου πολεμιστή» του Πεκίνου θα μπορούσε να βλάψει τη διεθνή εικόνα της Κίνας, ιδιαίτερα μεταξύ των πολυεθνικών που εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για την αγορά της ΛΔΚ (China Briefing, 29 Ιουνίου). Νωρίτερα αυτό το έτος, η δημοσίευση ενός νόμου για την αντικατασκοπεία τοποθετεί ήδη επιχειρηματίες από διαφορετικές χώρες σε μια δυνητικά συμβιβαστική κατάσταση (South China Morning Post, 17 Ιουνίου). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το Πεκίνο έχει τις δικές του και μοναδικές ερμηνείες για το τι συνιστά «κατασκοπεία» ή «διαρροή κρατικών μυστικών». Οι αρχές δημόσιας ασφάλειας έχουν από την άνοιξη καταστολή μιας σειράς πολυεθνικών εταιρειών δέουσας επιμέλειας καθώς και εταιρειών που χειρίζονται λογιστικά και άλλα ευαίσθητα οικονομικά δεδομένα κινεζικών εταιρειών. Η διοίκηση του ΚΚΚ έχει επίσης περιορίσει τις δραστηριότητες της αμερικανικής εταιρείας πληροφορικής Micron σε μια προφανή απάντηση στις προσπάθειες της Ουάσιγκτον να τιμωρήσει τις κινεζικές εταιρείες πληροφορικής που συνδέονται με την εθνική ασφάλεια και τις στρατιωτικές μονάδες (Indopremier.com, 1 Ιουλίου, fdiintelligence.com, 10 Μαΐου).
Ένα άλλο πρόβλημα που εγείρεται από ξένες κυβερνήσεις και εμπορικά επιμελητήρια με έδρα την Κίνα είναι ότι ενώ ο νέος νόμος ισχυρίζεται ότι το Πεκίνο συμμορφώνεται με τους καταστατικούς χάρτες των Ηνωμένων Εθνών καθώς και όλο το διεθνές δίκαιο, γνωστές παγκόσμιες πρακτικές όπως η ελευθερία της ενημέρωσης, η αποκάλυψη των συμμετοχών των μετόχων και οι ανοιχτοί διαγωνισμοί για συμβόλαια δεν παρατηρούνται συχνά από στελέχη της ΛΔΚ. Επιπλέον, η έμφαση που δίνει η ηγεσία Xi στον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας των εθνών μεγάλων και μικρών φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με την άρνησή της να καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η απαγορευμένη κάμψη του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) στα στενά της Ταϊβάν, στη Θάλασσα της Ιαπωνίας και στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας μειώνει επίσης τη δέσμευση του Πεκίνου να τηρεί τους διεθνείς νόμους και τους παγκόσμιους κανόνες. Οι αξιώσεις της ΛΔΚ ότι κατέχει το 90 τοις εκατό της Θάλασσας της Νότιας Κίνας έχουν αμφισβητηθεί επανειλημμένα από τον ΟΗΕ και από έγκυρους φορείς διεθνούς δικαίου, όπως το Δικαστήριο του Τελικού Εφετείου της Χάγης (SCMP, 17 Ιουνίου, Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών, 11 Μαΐου).
Γίνεται κατανοητό ότι η κυβέρνηση Σι θέλει να επιδείξει τη διπλωματική επιρροή της Κίνας σε μια εποχή που συναντά οπισθοδρομήσεις σε διάφορα μέτωπα εξωτερικής πολιτικής. Η αποκαλούμενη «απόπειρα πραξικοπήματος» από τη μισθοφορική ομάδα Βάγκνερ κατά του Κρεμλίνου στα τέλη Ιουνίου έχει υπονομεύσει τη δύναμη της Ρωσίας γενικά και του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ειδικότερα (abc.net.au, 27 Ιουνίου). Ενώ το Πεκίνο συνέχισε να προσφέρει ρητορική υποστήριξη στη Μόσχα, η φθίνουσα δύναμη της Ρωσικής Ομοσπονδίας – που θεωρείται βασικός σύμμαχος στην προφανή προσπάθεια του Σι να δημιουργήσει έναν «άξονα αυταρχικών κρατών» που περιλαμβάνει χώρες που ομαδοποιούνται υπό τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και τους BRICS μηχανισμός – έχει βλάψει την ικανότητα του Πεκίνου να αντιμετωπίσει την πρόκληση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην Ευρώπη και την Ασία (Radio Free Asia, 29 Ιουνίου, Radio French International, 27 Ιουνίου).
Η σκληρή απάντηση της κυβέρνησης Xi στην «πολιτική περιορισμού κατά της Κίνας» που υποτίθεται ότι ηγήθηκε από την Ουάσιγκτον φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειες του Πεκίνου να καθησυχάσει τις πολυεθνικές ότι η ΛΔΚ θα συνεχίσει να προωθεί την πολιτική ανοιχτών θυρών που ξεκίνησε από τον μεγάλο αρχιτέκτονα της μεταρρύθμισης Ντενγκ Σιαοπίνγκ το 1978 Στα εγκαίνια του παγκόσμιου φόρουμ «Summer Davos» στο Tianjin στα τέλη Ιουνίου, ο πρωθυπουργός Li Qiang, που θεωρείται προστατευόμενος του Xi, κάλεσε ιδιαίτερα τους δυτικούς επενδυτές να έρθουν στη ΛΔΚ. «Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση ανατροπής», είπε ο Λι. «Δεν πρέπει να επιστρέψουμε στην απομόνωση» (Deutsche Welle Chinese, 28 Ιουνίου· Xinhua, 27 Ιουνίου). Ωστόσο, ο Λι, του οποίου το χαρτοφυλάκιο είναι η κινεζική οικονομία, δεν διευκρίνισε νέα μέτρα για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων. Οι υποσχέσεις που δόθηκαν νωρίτερα από το Πεκίνο σχετικά με την απελευθέρωση του ελέγχου των κινήσεων συναλλάγματος και άλλα μέτρα που θεωρείται ότι περιορίζουν τις επιχειρηματικές ευκαιρίες των πολυεθνικών δεν έχουν ακόμη τηρηθεί.
Διεθνείς παρατηρητές έθεσαν το ερώτημα εάν ο Νόμος για τις Εξωτερικές Σχέσεις προσανατολίζεται κυρίως στην εδραίωση του καθεστώτος που μοιάζει με τον Μάο του Σι ως «πυρήνα του κόμματος για τη ζωή». Σύμφωνα με τον Σινολόγο Minxin Pei, ενώ το καταστατικό «παρέχει στο Πεκίνο ένα νομικό μέσο για να επιβάλει κυρώσεις στους αντιπάλους του στο μέλλον… Το Πεκίνο δεν χρειάζεται αυτό το νομικό μέσο για να τιμωρήσει τους αντιπάλους του» (Σημείωση 1). Οι πρόσφατες καταστολές που άσκησε η ηγεσία του Xi εναντίον αμερικανικών εταιρειών και άλλων πολυεθνικών δείχνουν ότι η διοίκηση του ΚΚΚ διαθέτει ήδη μια τρομερή εργαλειοθήκη για να ανταποκριθεί στις κυρώσεις που οι δυτικές χώρες έχουν επιβάλει στη ΛΔΚ. Ενόψει της «εξέγερσης» του Ομίλου Wagner στη Μόσχα, η πρόσθετη εξουσία που έδωσε ο νέος νόμος στον Xi φαίνεται να αποτελεί ένδειξη ότι ο ανώτατος ηγέτης θέλει πρόσθετες εγγυήσεις έναντι πραγματικών και πιθανών απειλών για το καθεστώς του «πυρήνα για τη ζωή». (Foreign Affairs Chinese, 6 Σεπτεμβρίου 2022). Πράγματι, από την εποχή του αείμνηστου προέδρου Μάο Τσε Τουνγκ και του κύριου μεταρρυθμιστή Ντενγκ Σιαοπίνγκ, έχει καθιερωθεί η παράδοση ότι ο Νο. 1 ηγέτης του κόμματος έχει αποκλειστικές ευθύνες στη διαμόρφωση πολιτικών εξωτερικής και εθνικής ασφάλειας, ιδιαίτερα όσον αφορά τις μεγάλες χώρες και περιοχές όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Ιαπωνία και η ΕΕ.
Υπό το φως των αμφιλεγόμενων αποφάσεων του Σι να υποστηρίξει τον καλό του φίλο Βλαντιμίρ Πούτιν και να εμπλακεί σε ιλιγγιώδη ανταγωνισμό με τον υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνασπισμό «αντικινεζικών», είναι πιθανό ο κορυφαίος Κινέζος ηγέτης να αισθάνεται την ανάγκη να καλύψει μια νέα νομοθεσία . Τους τελευταίους μήνες, τα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν πολλές φωνές κατά της υποστήριξης του Xi στην πολεμική προσπάθεια του Πούτιν κατά της Ουκρανίας. Σύμφωνα με την ιαπωνική δημοσκόπηση Genron-npo, «πάνω από τους μισούς Κινέζους είτε είναι αντίθετοι με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είτε πιστεύουν ότι είναι λάθος». Επιπλέον, τα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν ένα σημείωμα που λέγεται ότι γράφτηκε από τον πρώην υφυπουργό Εξωτερικών Φου Γινγκ, το οποίο αντιτίθεται στη σφοδρή αντιαμερικανική στάση της κυβέρνησης του ΚΚΚ. Ο πρεσβευτής Fu φέρεται να έθεσε το ερώτημα «ποιες χώρες θα σταθούν στο πλευρό της Κίνας όταν βυθιστεί σε άγρια αντιπαράθεση με τους Αμερικανούς». (Aljazeera, 31 Μαρτίου, VOAChinese, 29 Μαρτίου, Genron-npo-net, 30 Νοεμβρίου 2022). Ενώ τα πιο επείγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν νέοι και μεγάλοι Κινέζοι αφορούν την ανεργία και τη μείωση των επιδομάτων κοινωνικής ασφάλισης, ο Σι μπορεί να θέλει να αποσπάσει την προσοχή από τα εγχώρια οικονομικά δεινά στα υποτιθέμενα επιτεύγματά του στο εξωτερικό.
Από περισσότερες από μία οπτικές, λοιπόν, ο Νόμος για τις Εξωτερικές Σχέσεις χρησιμεύει για τη νομιμοποίηση – και την ενίσχυση – των στόχων εξωτερικής πολιτικής που έθεσε ο Σι από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2012. Αυτοί περιλαμβάνουν τη «Μεγάλη αναγέννηση του κινεζικού έθνους» (η οποία περιλαμβάνει πολύ μεγαλύτερος λόγος για την Κίνα όσον αφορά τον καθορισμό κανόνων του δρόμου σε τομείς που εκτείνονται από τη χρηματοδότηση έως την παγκόσμια γεωπολιτική). την Πρωτοβουλία Belt and Road· και την οικοδόμηση μιας συμμαχίας μη δυτικών κρατών που βρίσκονται υπό περιορισμό της παγκόσμιας τάξης των ΗΠΑ. Στο βαθμό που οι κινεζικές φιλοδοξίες να είναι στην πρώτη γραμμή της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των ημιαγωγών και της τεχνητής νοημοσύνης, έχουν ματαιωθεί από τα μποϊκοτάζ που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, η φιλόδοξη προβολή ισχύος του Xi συνάντησε τρομερή απώθηση. Το BRI τα τελευταία τρία χρόνια είχε κακή απόδοση λόγω της αποτυχίας των κινεζικών τραπεζών και ομίλων ετερογενών δραστηριοτήτων να χρηματοδοτήσουν επαρκώς διηπειρωτικά έργα των οποίων η οικονομική βιωσιμότητα είναι αμφίβολη. Οι επιδείξεις αυτοπεποίθησης τόσο από τη Μόσχα όσο και από το Πεκίνο έχουν εδραιώσει την αμυντική συνεργασία μεταξύ των κρατών του ΝΑΤΟ – καθώς και τις προσπάθειες των ηγετών του ΝΑΤΟ να ενισχύσουν την αμυντική συνεργασία με Αμερικανούς συμμάχους στην Ασία, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Ανεξάρτητα από την επιτυχία του Νόμου για τις Εξωτερικές Σχέσεις, έχει δείξει έμμεσα την ευαλωτότητα των καταστροφικών, εξαιρετικά φιλόδοξων στόχων εξωτερικής πολιτικής του Προέδρου Xi.