Τις ρεαλιστικές προοπτικές για να γίνει πράξη από την Βουλή η υποχρέωση της πολιτείας να διευκολύνει τους Έλληνες εκλογείς που διαμένουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν από το μόνιμο τόπο κατοικίας τους χωρίς εμπόδια και προϋποθέσεις άνοιξε η τριήμερη συζήτηση στην Ολομέλεια για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης.
Η πλήρης διευκόλυνση των απόδημων Ελλήνων να ασκούν εξ αποστάσεως το εκλογικό τους δικαίωμα αποτελεί πάγια θέση της Νέας Δημοκρατίας που επιχείρησε δύο φορές να κάνει πράξη κατά την προηγούμενη περίοδο 2019 – 2023. Εκείνες οι προσπάθειες προσέκρουσαν σε προσκόμματα που έθεσαν κόμματα της αντιπολίτευσης και οδήγησαν στον συμβιβαστικό νόμο του 2019 ο οποίος όπως απεδείχθη επέτρεψε σε ελάχιστους απόδημους να ψηφίσουν.
Από τα εκατομμύρια των Ελλήνων που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό προσήλθαν τελικά στις κάλπες του Μαΐου και Ιουνίου λιγότεροι από 26.000.
Αυτή τη φορά ωστόσο ο νέος συσχετισμός κοινοβουλευτικών δυνάμεων αλλά και οι τοποθετήσεις των περισσότερων πολιτών αρχηγών ανοίγουν ξανά «παράθυρο» ουσιαστικής ευκαιρίας ώστε και η χώρα μας να εναρμονιστεί με συστήματα που εφαρμόζουν όλα σχεδόν τα υπόλοιπα κράτη με μεγάλες Διασπορές.
Ο πρωθυπουργός κλείνοντας την συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων απευθύνθηκε στα κόμματα της αντιπολίτευσης λέγοντας πως είναι διατεθειμένος να αναζητήσει συνθετικές προτάσεις και συναινετικές λύσεις με όλες τις δημοκρατικές πτέρυγες. «Κάθε φωνή, όπως είπα, μπορεί να είναι χρήσιμη αρκεί να μην είναι δημοκρατικά παράφωνη» ανέφερε χαρακτηριστικά για να εξαγγείλει αμέσως μετά την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να επαναφέρει σχέδιο νόμου για την άρση όλων των προϋποθέσεων – που τελικά λειτούργησαν ως «κόφτες» – για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού.
Σύμφωνα με πληροφορίες το σχέδιο νόμου που θα τεθεί σήμερα σε δημόσια διαβούλευση από το Υπουργείο Εσωτερικών, θα είναι αντιγραφή της πρότασης που είχε ξαναφέρει η Νέα Δημοκρατία το 2021 στη Βουλή και είχε συγκεντρώσει 190 θετικές ψήφους από τους βουλευτές ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ελληνικής Λύσης και απορρίφθηκε καθώς η έγκρισή του απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία 200 βουλευτών. Σήμερα οι 3 κοινοβουλευτικές ομάδες αθροίζουν 202 βουλευτές, ξεπερνούν δηλαδή τον Συνταγματικό πήχη, ενώ διάθεση υπερψήφισης έδειξε και η Πλεύση Ελευθερίας δια της Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία διαθέτει 8 βουλευτές. Υπέρ της ψήφου των απόδημων τοποθετήθηκαν οι επικεφαλείς της «Νίκης» και των «Σπαρτιατών» χωρίς ωστόσο να αποκαλύψουν εάν βάζουν όρους και προϋποθέσεις. Από την άλλη ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ έχουν εκφράσει ήδη από την προηγούμενη Βουλή την αντίθεσή τους με την απρόσκοπτη διευκόλυνση των ελλήνων του εξωτερικού να μετέχουν στην εκλογική διαδικασία.
Τι προβλέπει και τι καταργεί η ρύθμιση
Η πρόταση που είχε καταθέσει η ΝΔ το 2021 και πιθανότατα θα επαναθέσει σε δημόσια διαβούλευση σήμερα έχει ως εξής:
Εως τις 17 Ιουλίου το νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή για να ψηφιστεί εως το τέλος του μήνα και εφόσον λάβει την απαραίτητη αυξημένη πλειοψηφία θα καταργηθούν οι προϋποθέσεις εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ψηφοφόρων εξωτερικού που ορίζουν ότι οι εκλογείς πρέπει να συγκεντρώνουν σωρευτικά τα παρακάτω κριτήρια:
- να έχουν διαμείνει συνολικά δύο (2) έτη εντός της Ελληνικής Επικράτειας κατά το χρονικό διάστημα των τελευταίων τριάντα πέντε (35) ετών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης εγγραφής,
- να έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος (Ε1, Ε2, Ε3 ή Ε9). Εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών εξαιρούνται του περιορισμού της υποβολής φορολογικής δήλωσης εφόσον: α) δεν έχουν συμπληρώσει 30 έτη και β) έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση συγγενείς α’ βαθμού, κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
Τι ψήφισαν οι Έλληνες του Εξωτερικού
Η ύπαρξη των συγκεκριμένων κριτηρίων απέδειξαν στην πράξη ότι λειτουργούν ως «κόφτες» καθώς στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις – Μαϊου και Ιουνίου – γράφτηκαν στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους λιγότεροι από 26.000 Έλληνες που διαμένουν στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, για τις εκλογές του Μαϊου γράφτηκαν 22.825 εκλογείς και η συμμετοχή ανήλθε σε 79,64%. Η συντριπτική πλειοψηφία των εκλογέων του εξωτερικού (20.000) ψήφισε σε εκλογικά τμήματα της Ευρώπης. Συνολικά η ΝΔ συγκέντρωσε 42,62%, ο ΣΥΡΙΖΑ 19,04%, το ΜεΡΑ25 11,07%, το ΚΚΕ 10,73%, το ΠΑΣΟΚ 6,72%, η Πλεύση Ελευθερίας 2,36%, η Νίκη 1,5% και η Ελληνική Λύση 0,87% Στις εκλογές του Ιουνίου γράφτηκαν στους εκλογικούς καταλόγους 25.610 εκλογείς και η συμμετοχή διαμορφώθηκε στο 67,81%. Η ΝΔ συγκέντρωσε 43,23%, ο ΣΥΡΙΖΑ 16,61%, το ΜεΡΑ25 12,01%, το ΚΚΕ 11,92%, το ΠΑΣΟΚ 6,91%, η Πλεύση Ελευθερίας 2,86%, η Νίκη 2,16%, η Ελληνική Λύση 0,94% ενώ οι Σπαρτιάτες δεν πήραν καμία ψήφο.
Το ιστορικό
Υπενθυμίζεται πως κατά την προηγούμενη περίοδο η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επιχείρησε δύο φορές να κάνει πράξη την προεκλογική δέσμευση που είχε εκφράσει ήδη από το 2019 για την διευκόλυνση όλων των Ελλήνων του εξωτερικού με δικαίωμα ψήφου, να ψηφίζουν από το μόνιμο τόπο κατοικίας τους. Αντί δηλαδή να πάρουν το αεροπλάνο και να έρθουν στην Ελλάδα να ψηφίσουν να μπορούν να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα από τις χώρες στις οποίες διαμένουν. Να σημειωθεί πως η ρύθμιση δεν παρέχει δικαίωμα ψήφου καθώς αφορά εκλογείς που είναι ήδη εγγεγραμμένοι σε εκλογικούς καταλόγους, εντάσσεται ωστόσο στην κατηγορία διατάξεων που απαιτούν αυξημένη πλειοψηφία 200 βουλευτών για να γίνουν νόμος του κράτους. Οποιαδήποτε πλειοψηφία κάτω των 200 καθιστά την προτεινόμενη ρύθμιση άκυρη.
Η πρώτη απόπειρα της κυβέρνησης έγινε τον Δεκέμβριο του 2019 με το σχέδιο νόμου «Διευκόλυνση άσκησης εκλογικού δικαιώματος εκλογέων που βρίσκονται εκτός Ελληνικής Επικράτειας και τροποποίηση εκλογικής διαδικασίας» που εισηγήθηκε ο τότε υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος. Υπερ των προωθούμενων διατάξεων με μικρές τροποποιήσεις οι οποίες όμως δεν αλλοίωναν την στρατηγική του στόχευση για την ανεμπόδιστη διευκόλυνση όλων των εκλογέων που ζουν εκτός επικράτειας να ψηφίσουν απο το τόπο διαμονής τους τάχθηκαν εκτός από τους 158 βουλευτές της ΝΔ, οι 22 του ΠΑΣΟΚ και οι 10 της Ελληνικής Λύσης. Σύνολο 190, δέκα λιγότεροι από τον συνταγματικό πήχη των 200. Ο ΣΥΡΙΖΑ των 86 βουλευτών προσέγγισε φοβικά την πρωτοβουλία της κυβέρνησης καθώς θεωρούσε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των απόδημων ελλήνων ψηφίζει συντηρητικά και κατέβασε δική του πρόταση σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες του εξωτερικού θα μπορούν μεν να ψηφίσουν αλλά η ψήφος τους δεν θα προσμετράται στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα της επικράτειας. Το σχέδιο της αξιωματικής αντιπολίτευσης προέβλεπε επι της ουσίας δύο ξεχωριστές εκλογικές διαδικασίες αλλά δεν βρήκε κανέναν υποστηρικτή στο κοινοβούλιο καθώς θεωρήθηκε αντισυνταγματικό και άδικο για τον Απόδημο Ελληνισμό. Υπο αυτά τα δεδομένα η προσοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας στράφηκε προς το ΚΚΕ καθώς με τους 15 βουλευτές που διέθετε, ήταν το μόνο κόμμα που θα μπορούσε να εξασφαλίσει την υπέρβαση του συνταγματικού ορίου των 200 (το ΜεΡΑ25 είχε 9 βουλευτές).
Ο Περισσός προκειμένου να δώσει την θετική του ψήφο απαίτησε από την τότε ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών να προστεθούν ισχυρές εγγυήσεις οι οποίες εξασφάλιζαν – κατά το ΚΚΕ – πως θα διευκολυνθούν μόνο οι απόδημοι που εξακολουθούν να διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την πατρίδα. Μετά από έντονες διακομματικές και κοινοβουλευτικές διαβουλεύσεις κατά τις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ αναγκάστηκε να μεταβάλλει στάση και να στοιχηθεί πίσω από την πρόταση του ΚΚΕ, η κυβέρνηση αποδέχθηκε τους όρους του Περισσού ώστε να γίνει το πρώτο βήμα, έστω και με προσκόμματα, για την διευκόλυνση της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού και εισήγαγε τις δύο προϋποθέσεις (φορολογικές και διετία).
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε τελικά από 288 βουλευτές, που αποτελεί εως και σήμερα ιστορικό ρεκόρ και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε μεταξύ άλλων τότε πως «Επρεπε να περάσουν 44 χρόνια, για να λάβει σάρκα και οστά το άρθρο του Συντάγματος του 1975 για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού και είμαι περήφανος που γίνεται με την κυβέρνηση της ΝΔ και με μεγάλη διακομματική συναίνεση». Ο ίδιος εξήγησε ότι «η αρχική εισήγηση ΝΔ και ΚΙΝΑΛ υπήρξαν πιο γενναιόδωρες προς τους Έλληνες του εξωτερικού. Η δική μας πρόταση δεν έθετε περιορισμούς και αναγνώριζε την επιστολική ψήφο. Όμως, το Σύνταγμα απαιτεί την στήριξη απο 200 βουλευτές, για να ισχύει το νομοσχέδιο. Καλέσαμε σε διακομματική επιτροπή τα κόμματα για διάλογο. Συναντήθηκα προσωπικά με τους πολιτικούς αρχηγούς για μέγιστη συναίνεση. Το ίδιο έκανε και ο υπουργός Εσωτερικών και ο υπουργός Επικρατείας». Τόνισε τέλος πως «Το νομοσχέδιο είναι μια δημοκρατική και κοινοβουλευτική νίκη. Πρωτίστως αποτελεί νίκη εθνική. Επιτελεί χρέος που η Ελλάδα έχει απέναντι στα παιδιά της».
Παρά ταύτα η κυβέρνηση δεν εγκατέλειψε την προσπάθεια αναζήτησης ευρύτερων συμμαχιών που θα της επέτρεπαν να άρει οριστικά τους «κόφτες» στην συμμετοχή μεγαλύτερου αριθμού ελλήνων του εξωτερικού στην εκλογική διαδικασία.
Τον Απρίλιο του 2021 ο νέος υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης κατέθεσε στη Βουλή το νομοσχέδιο «Άρση περιορισμών για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εκλογέων εξωτερικού».
Είχε προηγηθεί συνέντευξη της βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ και υπεύθυνης του τομέα Απόδημου Ελληνισμού Θεοδώρας Τζάκρη, στον «Εθνικό Κήρυκα», μια από τις μεγαλύτερες και πιο ιστορικές εφημερίδες της Διασποράς, όπου χαρακτήριζε απαράδεκτες και άδικες τις προϋποθέσεις στην ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού.
Η κυβέρνηση θεώρησε ειλικρινείς και όχι υποκριτικές τις αναφορές της κυρίας Τζάκρη και κάλεσε τον ΣΥΡΙΖΑ να στηρίξει την ρύθμιση ώστε να καταργηθούν οι «άδικοι» και «απαράδεκτοι» περιορισμοί. Ωστόσο, η αξιωματική αντιπολίτευση και η κυρία Τζάκρη καταψήφισαν.