Η μεγάλη νευρικότητα των επενδυτών για την τελική έκβαση των εκλογών στην Τουρκία επιβεβαιώθηκε από τις απώλειες του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης, τη διολίσθηση της τουρκικής λίρας κοντά στο ιστορικό χαμηλό της και την άνοδο του κόστους ασφάλισης από τον κίνδυνο χρεοκοπίας. Μετά το αδιέξοδο αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης της Κυριακής, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προπορεύεται με το 49,39% των ψήφων και το ποσοστό του βασικού αντιπάλου Κεμάλ Κιλιντσάρογλου να φθάνει το 44,97%, αναλυτές της αγοράς προειδοποιούν πως οι συνθήκες θα είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητες μέχρι τις 28 Μάιου. Τότε έχει δρομολογηθεί ο δεύτερος γύρος των εκλογών καθώς κανένας δεν κατάφερε να αποσπάσει ένα ποσοστό ψήφων άνω του 50%.
Το γεγονός, όμως, ότι ο Ερντογάν προηγείται με πάνω από δυο εκατομμύρια ψήφους αποτέλεσε βαρίδι για τις αγορές. Οι επενδυτές ευελπιστούσαν σε μια απευθείας και ανώδυνη νίκη του Κιλιντσάρογλου, εκτιμώντας πως η εξέλιξη αυτή θα σηματοδοτούσε έναν επίλογο στην ανορθόδοξη πολιτική που ασκείται εδώ χρόνια σε μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του αναδυόμενου κόσμου.
Οι συναλλαγές στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης διακόπηκαν προσωρινά πριν την έναρξη της συνεδρίασης τη Δευτέρα και έπειτα οι απώλειες του δείκτη BIST 100 έφθασαν έως το 4,4%, με τον τραπεζικό κλάδο να υποχωρεί μέχρι και 9%. Πληροφορίες του Bloomberg ήθελαν τις κρατικές τράπεζες να παρεμβαίνουν για να μην εξασθενίσει η τουρκική λίρα κάτω από τα 19,65 ως προς το δολάριο, ενώ η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου κινούνταν τη Δευτέρα στο 12,8% αφού προηγουμένως είχε φθάσει το υψηλό ενιαμήνου στο 15,7%.
Τουρκική λίρα: θύμα μιας ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής
«Είναι μια μεγάλη απογοήτευση για τους επενδυτές που ήλπιζαν σε μια νίκη του Κιλιντσάρογλου και την απομάκρυνση από την ανορθόδοξη νομισματική πολιτική», σχολίασε τη Δευτέρα ο Χασνάν Μάλικ, στρατηγικός αναλυτής στην εταιρεία αναλύσεων Tellimer, στο Bloomberg. «Οι αγορές θα είναι νευρικές μεταξύ του πρώτου και δεύτερου γύρου των εκλογών καθώς οι πολιτικές του Ερντογάν απλά δεν βγάζουν νόημα», υπογράμμισε ο Τίμοθι Άς, στρατηγικός αναλυτής της BlueBay Asset Management, στους Financial Times. Πράγματι επικρατεί μεγάλος προβληματισμός για την αντισυμβατική διαχείριση της οικονομίας από το καθεστώς του Ερντογάν, ο οποίος κυβερνά τη χώρα πάνω από μια 20ετία.
Προ διετίας, ο Ερντογάν επικαλέστηκε το Ισλάμ για να υπεραμυνθεί της πολιτικής των χαμηλών επιτοκίων παρά την εκτίναξη του πληθωρισμού που έχει εντείνει τις πιέσεις στο κόστος διαβίωσης κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Έχοντας αντικαταστήσει τρεις φορές τον κεντρικό τραπεζίτη της Τουρκίας από τον Ιούλιο του 2019, ο Ερντογάν θεωρεί πως ο υψηλός πληθωρισμός αντιμετωπίζεται με χαμηλά επιτόκια. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, το νόμισμα της χώρας έχει αποδυναμωθεί δραματικά, ξεκινώντας από τις έξι τουρκικές λίρες ως προς το δολάριο τον Αύγουστο του 2018 για να κατρακυλήσει στις 19,67 λίρες αργά τη Δευτέρα.
Η Bloomberg Economics υπολογίζει πως η κεντρική τράπεζα έχει δαπανήσει περίπου 177 δισ. δολάρια εδώ και 16 μήνες για να σταθεροποιήσει το νόμισμα της χώρας. Αναλυτές της JPMorgan Chase και της HSBC Holdings είχαν προβλέψει πριν την έναρξη των εκλογών που η τουρκική λίρα ενδεχομένως να υποχωρήσει στα 24 με 25 ως προς το δολάριο, ενώ παράγοντες των αγορών διαβλέπουν παρατεταμένες παρεμβάσεις για τη στήριξή της μέσα στις επόμενες δυο εβδομάδες. Μεγάλη ανασφάλεια τροφοδοτείται, στο μεταξύ, από την μεγάλη αύξηση των λογαριασμών ταμιευτηρίου ύστερα από την αναγγελία μέτρων αποζημίωσης των καταθετών εάν υπάρξει μεγάλη πτώση του νομίσματος.
Οι φόβοι των επενδυτών δεν περιορίζονται στην οικονομία. Ο καταστροφικός σεισμός τον Φεβρουάριο που προκάλεσε τον θάνατο πάνω από 50.000 ανθρώπων επιβεβαίωσε το μέγεθος της δυσλειτουργίας και της διαφθοράς στους κρατικούς μηχανισμούς. Ολόκληρα κτίρια κατέρρευσαν επειδή δεν πληρούσαν βασικές προδιαγραφές σε μια σεισμόπληκτη χώρα. Οι εκλογές στην Τουρκία θεωρούνται από τις πιο σημαντικές στην τρέχουσα συγκυρία, όπου η Ρωσία αναζητά συμμάχους προς την Ανατολή αφού έχουν καταρρεύσει οι σχέσεις με τη Δύση. Ο πρόεδρος Ερντογάν θεωρείται πως έχει βαθύνει, στο μεταξύ, το χάσμα της χώρας του με τη Δύση. Ενδεικτικό είναι πως οι τοποθετήσεις ξένων επενδυτών σε μετοχές και ομόλογα της Τουρκίας κινούνταν την περασμένη Παρασκευή σε λιγότερο από 24 δισ. δολάρια σε σχέση με τα αντίστοιχα 152 δισ. δολάρια μια δεκαετία πριν.