Του Δημήτρη Αρ. Κάζη
Όσο διαρκούσαν οι προσαρτήσεις νέων χωρών, η Οθωμανική Αυτοκρατορία ευημερούσε. Όταν οι επεκτάσεις και οι λεηλασίες σταμάτησαν, σε συνδυασμό και με τον συγκεντρωτισμό και τη θεοκρατική αντίληψη του καθεστώτος, παραμέλησε τις υποδομές, την παιδεία, τη διοίκηση και τον εκσυγχρονισμό, έμεινε πολύ πίσω από τους Ευρωπαίους και κατάντησε βαθμηδόν ένα στρατοκρατούμενο βασίλειο φοροείσπραξης σε συνεργασία με ντόπιους προύχοντες. Η δε έλλειψη ουσιαστικού Κράτους Δικαίου οδήγησε σε αυθαιρεσίες της διοίκησης, για τον μετριασμό των οποίων έγιναν θεσμοί το “ρουσφέτι” και το “μπαξίσι”. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι καμία χώρα-πρώην τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας – μετά την ανεξαρτησία της δεν μπόρεσε ακόμα να αναπτυχθεί τόσο ώστε να πλησιάσει επαρκώς την Ευρώπη.
Παρόλα αυτά, η Αυτοκρατορία δημιούργησε στρατό και μηχανισμούς διοίκησης (γραφειοκρατία) που της επέτρεψαν να διατηρηθεί επί 500 ολόκληρα χρόνια. Το αυταρχικό τουρκικό κράτος που την διαδέχτηκε είχε ήδη τα στελέχη με τη νοοτροπία του κυρίαρχου και επομένως και τα σχετικά επιτελεία σχεδιασμού με την έννοια της προοπτικής. Είναι σχετικά αξιοσημείωτο ότι σημαντική μερίδα της Τουρκικής Ελίτ δεν θέλει να παραδεχτεί ότι η απόσχιση των διαφόρων κρατών που την αποτελούσαν είναι οριστική. Τη θεωρεί ακόμα “προσωρινή”, ότι τα εδάφη των άλλων της ανήκουν (βλ. “Γαλάζια Πατρίδα”, Κύπρο, επεμβάσεις σε Λιβύη, Συρία, Αρμενία) και επιδιώκει την αναβίωση και εξάπλωση της Aυτοκρατορίας μετά από ένα διάλειμμα 100 ετών, ίσως όχι με στρατιωτική κατάκτηση αλλά με εκφοβισμούς και με την επιβολή αποικιοκρατικών όρων υποτέλειας. Έτσι λοιπόν η εξωτερική και αμυντική τους πολιτική έχει μακροχρόνια προοπτική με κοινά αποδεκτούς στόχους, η υλοποίηση των οποίων γίνεται συστηματικά, διαχρονικά, με ανατολίτικη υπομονή και κάνει άλματα οσάκις οι συνθήκες το επιτρέπουν (βλ. εισβολή στην Κύπρο).
Αντίθετα, οι περισσότεροι ραγιάδες της αυτοκρατορίας είχαν ως μόνη επιλογή το ρουσφέτι και το μπαξίσι και ως χρονικό ορίζοντα το “πώς να βγάλουμε το μήνα”. Δεδομένου ότι οι πασάδες αντικαταστάθηκαν εν μέρει από δικούς μας κοτζαμπάσηδες που μετεξελίχθηκαν σε λαϊκιστές πολιτικούς, συνεχίστηκε αδιάλειπτα ο οθωμανικός τρόπος διοίκησης με τη σχετική νοοτροπία, αλλά χωρίς κρατικό μηχανισμό, ο οποίος έπρεπε να στηθεί εκ του μηδενός και μετ’ εμποδίων, με θύματα τον Καποδίστρια και αρκετούς άλλους.
Play Video
Εδώ λοιπόν διατηρήθηκε το “εδώ και τώρα” χωρίς καμία προοπτική και γι’ αυτό δεν υπάρχει εθνική πολιτική αλλά αστάθεια και αβεβαιότητα στα περισσότερα θέματα. Και όσα Κρατικά κέντρα μελέτης της οικονομίας, της κοινωνίας και της άμυνας ιδρύθηκαν για να γεμίσουν το κενό οδηγήθηκαν γρήγορα σε αδράνεια σε ό,τι αφορά τη γνώμη τους για τα κοινά, διότι οι ακριβοπληρωμένοι κοτζαμπάσηδες πολιτικοί μας δεν ξέρουν ή δεν υπολογίζουν το αληθινό συμφέρον της κοινωνίας επειδή έτσι θα περιορίζονταν η ισχύς και οι αυθαιρεσίες τους. Τους βλέπουμε με πόση ευκολία αλλά και λαϊκή αποδοχή (!) μεταπηδούν πολλοί από το ένα κόμμα στο άλλο! Όποτε όμως τα χρειάζονται, τα αδρανοποιημένα επίσημα κέντρα μελέτης απουσιάζουν και τότε διορίζουν βιαστικά adhoc επιτροπές μελέτης από κομματικούς και ψάχνονται. Και έτσι απομένουν οι ξένοι (π.χ. η Τρόικα) να μας πουν “τι θα πρέπει να θέλουμε”…
Εκείνοι που αγωνίστηκαν για να ενταχθούμε στην ΕΟΚ ήλπιζαν ότι έτσι θα επιτύχουμε ένα άλμα προς τον εξευρωπαϊσμό. Τελικά όμως μετά από την ένταξή μας στην ΕΕ πριν από 42 χρόνια και ακόμη περισσότερο στο ΕΥΡΩ πριν από 22 χρόνια χάσαμε το τραίνο της σύγκλισης διότι:
- Το άφθονο και εύκολο χρήμα, η κακή του διαχείριση και ο επιπλέον δανεισμός μαζί με τον λαϊκισμό, την κομματικοποίηση των πάντων και την ατιμωρησία διάβρωσαν την Κοινωνία και αδυνάτησαν την Οικονομία, τη Διοίκηση, την Παιδεία και την Άμυνα.
- Διαπλάσαμε μια ολόκληρη γενιά με συνθήματα τύπου “εδώ και τώρα” και με το κακό παράδειγμα της κάθε είδους ηγεσίας (πολιτικής, συνδικαλιστικής, ακαδημαϊκής, ΜΜΕ κλπ.). Χωρίς αρχές και όραμα αλλά μόνο με απαιτήσεις, με διαδηλώσεις, με διορισμούς, με καφετέριες, με την κατανάλωση και την επίδειξη.
- Δεν στηριχθήκαμε στις δικές μας δυνάμεις αλλά επαναπαυθήκαμε ποντάροντας στις οδηγίες και στη συμπαράσταση των “εταίρων” μας η οποία, τουλάχιστον στα θέματα των μνημονίων, της μετανάστευσης και της άμυνας, αποδείχθηκε από ελάχιστη έως ζημιογόνα.
- Πάσχουμε από έλλειψη αυτοπεποίθησης και αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε από κοινού κατόπιν διαλόγου τα προβλήματα, τα οποία σωρεύουμε και αφήνουμε να τα επιλύσουν η τύχη και “ο επόμενος”. Ενδιαφέρουν μόνον οι εντυπώσεις προς το εκλογικό σώμα. Γι’ αυτό το “φαίνεσθαι” κατεβάζουν και οι συνδικαλιστές τον κόσμο σε απεργίες για ψύλλου πήδημα προκειμένου απλά να εκτονωθεί.
- Εξαγοραζόμαστε πρόθυμα. Μας πετάνε επιδόματα εν είδει “βουταρίας” ώστε εμείς να αδιαφορήσουμε αν η ανοχή μας στα πεπραγμένα τους καταστρέφει τη χώρα. Αρκεί ατομικά να περνάμε καλά, εδώ και τώρα!
- Πολλαπλασιάσαμε το Δημόσιο και τις διάφορες επιδοτήσεις και εγκαταστήσαμε ένα άδικο και άστοχο φορολογικό σύστημα για τη χρηματοδότηση ενός υπέρογκου και αδιάφορου Κράτους που στραγγίζει την οικονομία, ευνοεί την υπογεννητικότητα, αποθαρρύνει την προσπάθεια και διώχνει από τη χώρα νέους και επιχειρήσεις. Κάπως έτσι γεμίσαμε επιδόματα που παίρνουν όλοι όσοι “δηλώνουν”χαμηλό εισόδημα στην κατεξοχήν χώρα της φοροδιαφυγής.
Τελικά, θέλουμε και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο. Και δεν αφήνουμε να αλλάξει τίποτε για να μην ξεβολευτούμε επειδή δεν καταλαβαίνουμε ότι “αν δεν σπάσεις αυγά δεν κάνεις ομελέτα” δηλαδή δεν ξέρουμε τι θέλουμε. Δεν ξέρουμε το συλλογικό μας συμφέρον και γι’ αυτό βαδίζουμε χωρίς όραμα και προοπτική. Και πώς να χαράξεις εθνική στρατηγική όταν δεν έχεις εθνικούς στόχους; Εξ ου και η αστάθεια και το έρμαιο του χαρακτήρα μας.
Για να εκλεγούν οι πολιτικοί ψαρεύουν ψήφους. Και τι ζητούν από αυτούς πολλοί ψηφοφόροι για να τους ψηφίσουν; Άραγε αξιοκρατία, συνέπεια και εντιμότητα ή μήπως ρουσφέτια, διορισμούς, επιδόματα και παράτυπες εξυπηρετήσεις; Αυτά ακριβώς θα τάξουν και θα πράξουν οι πολιτικοί προκειμένου να εκλεγούν. Αλλά όπως έχει ειπωθεί: “Όσοι εκλέγουν διεφθαρμένους, κλέφτες, προδότες και απατεώνες δεν είναι θύματα: Είναι συνεργοί τους”. Κι αυτό συμπεριλαμβάνει όχι μόνο τους πολιτικούς αλλά και όλους τους απανταχού εκλεγόμενους.
- Δημήτρης Αρ. Κάζης, Διπλ. ΕΜΠ, M.Sc.- University o fLondon, DIC – Imperial College