Η ίδρυση των Tehreek Taliban Pakistan (TTP), γνωστών και ως Ταλιμπάν του Πακιστάν, το 2007 και η ανάπτυξη των σχέσεων με τους Αφγανούς Ταλιμπάν σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στην εσωτερική πολιτική του Πακιστάν, ειδικά όσον αφορά τη λεπτή σχέση του με τους Ταλιμπάν. Οι απεργίες και η φαινομενική ανάστασή της από τις αρχές του 2021 δείχνουν ότι η οργάνωση ενισχύει τη θέση της στις ασταθείς FATA και στο Μπαλουχιστάν, ασκώντας πίεση στους δεσμούς της κυβέρνησης των Ταλιμπάν με το Πακιστάν. Με τους Ταλιμπάν επικεφαλής, το στρατηγικό πλεονέκτημα του Πακιστάν μειώνεται καθώς απέτυχε να αναγκάσει τους Ταλιμπάν να σταματήσουν τη δράση του TTP στο έδαφός τους και να επιλύσουν τη σύγκρουση της γραμμής Ντουράντ μια για πάντα. Τα προβλήματα παρέμειναν άλυτα και αμείλικτα από τότε που οι Ταλιμπάν ανέκτησαν τον έλεγχο το 2021. Η πιθανότητα επιδείνωσης της διαίρεσης δείχνει την έλλειψη ικανότητας του Πακιστάν να επιτύχει στρατηγικό βάθος.
Η επιρροή του Πακιστάν στο Αφγανιστάν
Το Πακιστάν υπήρξε ειλικρινής υποστηρικτής της νομιμότητας και της διεθνούς αναγνώρισης των Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας και της ανθρωπιστικής βοήθειας. Για πολλά χρόνια, το Πακιστάν πολέμησε για να επηρεάσει την εσωτερική πολιτική του Αφγανιστάν, αλλά η αμερικανική παρουσία περιόρισε την προσέγγισή του στην παροχή εξωτερικής βοήθειας στην εξέγερση των Ταλιμπάν. Η πτώση της κυβέρνησης που υποστηρίζεται από τη Δύση ενίσχυσε τον έλεγχο του Πακιστάν στις εσωτερικές υποθέσεις του Αφγανιστάν, δίνοντάς του τη δυνατότητα να επιλέξει ποιοι διοικητές των Ταλιμπάν κατέχουν διοικητικές θέσεις. Ωστόσο, υπήρχαν επίσης ορισμένες γεωπολιτικές ανησυχίες, όπως η επιθυμία να περιοριστεί η διευρυνόμενη επιρροή της Ινδίας, ειδικά ο υποτιθέμενος ρόλος της στις αναταραχές στο Μπαλουχιστάν, η επίλυση του μακροχρόνιου ζητήματος της γραμμής Ντουράντ και ο διακεκομμένος αυτονομισμός των Παστούν.
Πορώδη σύνορα και ενσωμάτωση των Παστούν
Το πακιστανικό κατεστημένο ασφαλείας ήλπιζε ότι οι Ταλιμπάν θα επιλύσουν προβλήματα όπως η διαμάχη του Ντουράντ, επιτρέποντάς του να χτίσει φράχτη που θα περιόριζε την κίνηση των ανταρτών και θα καταστείλει τις εθνικιστικές φιλοδοξίες των Παστούν και στις δύο πλευρές των συνόρων. Ωστόσο, η προσπάθεια περίφραξης από την πλευρά του Πακιστάν εμποδίστηκε από Αφγανούς συνοριοφύλακες, προκαλώντας μια εξαγριωμένη δήλωση Τύπου από τη διοίκηση των Ταλιμπάν που τονίζει την ανυποχώρητη στάση και την ευαισθησία της κυβέρνησης στα σύνορα. Η διαμάχη για τη γραμμή του Ντουράντ προϋπήρχε του σχηματισμού του Πακιστάν ως κράτους, καθώς σχεδιάστηκε από τη βρετανική ινδική κυβέρνηση το 1893 για να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας για να αποτρέψει τις ρωσικές εισβολές ως μέρος του συνήθως αναφερόμενου μεγάλου παιχνιδιού. Η διχοτόμηση δεν έγινε ποτέ αποδεκτή ως de facto σύνορα από καμία διοίκηση της Καμπούλ που ζητούσε συνεχώς την επανένταξη των χωριών των Παστούν και τη συγχώνευση με το Αφγανιστάν.
Αντίσταση των Παστούν
Δεδομένης της αποτυχίας του Πακιστάν να ενσωματώσει τους Παστούν, η αντίσταση των Παστούν υπήρξε η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας από την ανεξαρτησία. Οι Παστούν διατηρούν τη φυλετική ταύτιση και αγαπούν τις παραδοσιακές τους πρακτικές, υποδεικνύοντας ότι η κρατική ιδεολογία και ταυτότητα δεν έχουν υπερβεί την εθνική ταυτότητα. Η ολοκλήρωση είναι μια φυσική διαδικασία που εξελίσσεται μέσα από διαδικασίες οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής δικαιοσύνης και δέουσας αναγνώρισης, συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής του πολιτισμικού πλουραλισμού στη δημοκρατική πρόοδο. Η δημοκρατική ελλιπής και ασύνετη ηγεσία απέτυχε να παράσχει μια αίσθηση συμμετοχής, προοπτικές για πρόοδο και ανάπτυξη σε εθνογλωσσικές ομάδες όπως οι Παστούν. Η απουσία τέτοιων δεσμευτικών δυνάμεων έχει προκαλέσει εθνοτικό εθνικισμό και γλωσσικές πολώσεις, συμπεριλαμβανομένης της αίσθησης αυτονομισμού, καθιστώντας την περιοχή γόνιμο έδαφος για εξτρεμισμό.
Αναβίωση του Tehreek-e-Taliban Πακιστάν
Η επανέναρξη των επιθέσεων του TTP το 2021 αύξησε τις ανησυχίες για την εσωτερική ασφάλεια του Πακιστάν και την ικανότητά του να συνάψει σταθερές συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός με ένοπλες οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της εκκαθάρισης της επικράτειάς του από διασυνοριακές συγκρούσεις. Προηγουμένως, πακιστανικοί στρατηγικοί κύκλοι υπέθεταν ότι η εξάλειψη του TTP με τη συνεργασία των Ταλιμπάν θα ήταν απλή, αλλά οι Ταλιμπάν δεν έχουν ακόμη αναπτύξει οριστικά την επιχείρησή τους κατά των Ταλιμπάν του Πακιστάν στο αφγανικό έδαφος. Οι Ταλιμπάν έχουν χρησιμεύσει απλώς ως ενδιάμεσος για την TTP και την ασφάλεια του Πακιστάν, με αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμες εκεχειρίες και όχι ολοκληρωτική καταδίκη των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων τους. Η απομάκρυνση του TTP είναι κρίσιμης σημασίας για το Πακιστάν, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή φήμη της χώρας ως μη ασφαλούς χώρας και αντιμετωπίζοντας τις υποκείμενες αιτίες του εξτρεμισμού. Έχει δεχθεί διεθνώς κριτική για τη χρηματοδότηση εξτρεμιστικών δικτύων όπως το δίκτυο Haqqani, το οποίο είναι διαβόητο για τον παγκόσμιο ριζοσπαστισμό. Πριν από λίγο καιρό, το Πακιστάν πέτυχε εσωτερική σταθερότητα με μείωση των τρομοκρατικών επεισοδίων 3923 το 2013 σε 319 το 2020, η τάση δείχνει για άλλη μια φορά αύξηση το τρέχον έτος με 613 επεισόδια που είχαν ως αποτέλεσμα αθώους φόνους. Το Πακιστάν είχε επιτύχει την επέκταση των διοικητικών νόμων και τη βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας στις FATA, την Khyber Pakhtunwa και το Baluchistan, επιτρέποντάς του να αφαιρεθεί από τη γκρίζα λίστα FAFT. Το Πακιστάν κατανοεί πολύ καλά.
Η ασφάλεια και οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν έχουν ξεκινήσει συνεχώς επιχειρήσεις και ουσιαστικά έχουν περιορίσει την ικανότητα του TTP έως το 2016, αλλά η ανθεκτικότητα της ομάδας επιδεινώνεται από ορισμένα εμπόδια όπως η πρόσβαση στο αφγανικό έδαφος μέσω της πορώδης γραμμής Durand, η υποστήριξη των Ταλιμπάν, η συμπάθεια και η λειτουργικότητα στις FATA και Pakhtunwa, και την ικανότητά του να σχηματίζει δεσμούς με τρομοκρατικές ομάδες, όπως οι θυγατρικές της Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος. Συνήθως θεωρείται ότι η πολιτική επικράτηση των Αφγανών Ταλιμπάν στον απόηχο της αμερικανικής αποχώρησης έχει ενισχύσει την προθυμία τους να ανακατευθύνει τους πόρους στο Πακιστάν. Υπάρχουν αναφορές ότι διάφορες αποσπασμένες ένοπλες ομάδες υποβάλλουν την υποταγή τους στο TTP με αποτέλεσμα ομάδες να επανεμφανίζονται σε μεγάλες περιοχές της Khyber Pakhtunwa.
Στις πρώτες του προσπάθειες φέτος το Πακιστάν υιοθέτησε διαπραγματεύσεις ως προσέγγιση για την επίλυση των διαφορών για τον εξορθολογισμό των ριζοσπαστικών στοιχείων και προέτρεψε τους Ταλιμπάν να δράσουν αποφασιστικά κατά των λειτουργών του TTP στο Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης χρήσης του Αφγανιστάν ως βάσης για την έναρξη νέων διασυνοριακών επιχειρήσεων. οι διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε βραχυπρόθεσμη εκεχειρία τον Ιούνιο. Ωστόσο, η επιχείρηση των ομάδων δεν έχει σταματήσει και η κατάσταση ασφαλείας συνέχισε να επιδεινώνεται μαζί με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε τοπικό και αφγανικό έδαφος. Παρά τα αρχικά εντάλματα, οι Ταλιμπάν δεν έπαιξαν τον ρόλο τους στην αντιμετώπιση της εγχώριας έκτακτης ανάγκης του Πακιστάν. Η επίθεση στην αποστολή του Πακιστάν στην Καμπούλ στις 2 Δεκεμβρίου, μετά τον τερματισμό της κατάπαυσης του πυρός στις 28 Νοεμβρίου, επιδείνωσε περαιτέρω το Πακιστάν ώστε να ασκήσει πίεση στην κυβέρνηση των Ταλιμπάν να στρέψει την επιχείρησή της εναντίον των δραστών. Ωστόσο, η δράση μέχρι στιγμής ήταν πιο αργή από τους Ταλιμπάν παρά τις συχνές επαναλήψεις του Πακιστάν. Οι Ταλιμπάν και το TTP τηρούν μια παρόμοια ιδεολογία και η ομάδα έχει υποστηρίξει τους Ταλιμπάν στη στρατολόγηση μαθητών με μόρφωση σε φυλές και μαθήτριες. Ως εκ τούτου, ο εφησυχασμός είναι αρκετά ενδεικτικός του γεγονότος ότι οι Ταλιμπάν δεν θα ήθελαν να στρέψουν την ομάδα ενάντια στην κυριαρχία της, προκαλώντας αστάθεια και πόλεμο στο έδαφός τους. Οι Ταλιμπάν χρησιμοποιούν επίσης στρατηγικά την ύπαρξη των ομάδων για να πιέσουν το Πακιστάν, ενώ απομακρύνουν την εστίαση από τη διαμάχη του Ντουράντ. Περαιτέρω πιστεύεται ότι οι Ταλιμπάν δεν θέλουν να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο εκτός από το ισλαμικό κράτος Khurasan με το οποίο είναι υπεύθυνο για επιθέσεις αυτοκτονίας στην Καμπούλ και επιταχύνει τις δραστηριότητές τους για να εδραιωθεί εδαφικά στην περιοχή.
Ο παράγοντας Ινδία
Είναι ενδιαφέρον ότι η επανεκκίνηση των έργων υποδομής από την Ινδία και οι πλήρεις διπλωματικές προσπάθειες μπορεί να αποτελέσουν άλλη μια πηγή τριβών στις σχέσεις Ταλιμπάν-Πακιστάν. Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε η διοίκηση των Ταλιμπάν, η Ινδία σκοπεύει να ξαναρχίσει την κατασκευή 20 έργων που έχουν σταματήσει. Οι Ταλιμπάν επιθυμούν να ξεφύγουν από την απομόνωσή τους και η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Ινδία θα έδινε την τόσο αναγκαία αναγνώριση, οικονομική υποστήριξη και επενδύσεις. Εκτός από το να επαινούν την ανθρωπιστική βοήθεια της Ινδίας και τα φάρμακα και τους εμβολιασμούς που χρειάζονται, οι Ταλιμπάν απαιτούν ενεργό συμμετοχή στην ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας. Η βελτίωση των σχέσεων με την Ινδία δείχνει την πρόθεση των Ταλιμπάν να παρεκκλίνει από τις εντολές του Πακιστάν, να αντιμετωπίσει εσωτερικά προβλήματα, ιδίως οικονομικές απαιτήσεις, και να προχωρήσει προς την επισημοποίηση των διμερών σχέσεων και τον τερματισμό της απομόνωσης.