Σκεφτείτε το 20ο Εθνικό Συνέδριο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, που διεξάγεται στο Πεκίνο, ως τη μαρξιστική-λενινιστική εκδοχή ενός παπικού κονκλάβου. Απαλλαγείτε από τις ρόμπες των καρδιναλίων και την τελετή του Βατικανού και θα έχετε ακόμα έναν κόσμο τυλιγμένο σε αδιαφάνεια και μυστήριο, που διαμορφώνεται από τους ελιγμούς ανέκφραστων απαρατσίκων και τις επιταγές ενός χρισμένου καθεστώτος που πάντα επιφυλάσσεται να χάσει την εξουσία του πάνω στους πιστούς.
Οι αναλυτές που παρακολουθούν την εκδήλωση του ΚΚΚ, που συνήθως διοργανώνεται κάθε μισή δεκαετία, αναζητούν τα δικά της σήματα καπνού: Ποια στελέχη απομακρύνονται από εξέχουσες θέσεις; Ποιος ανεβαίνει στις τάξεις της παντοδύναμης Διαρκούς Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου; Ποιοι έμπιστοι τεχνοκράτες έρχονται στο προσκήνιο; Το δημόσιο θέαμα είναι άκρως χορογραφημένο, οι συζητήσεις άκαμπτες και άχαρες. Αλλά προσφέρουν μια σπάνια ματιά σε έναν θεσμό που, παρά την αδιαμφισβήτητη επιρροή και την εμβέλειά του, πρέπει ακόμα να βρει τρόπους να επιλύσει εσωτερικές τριβές και φραξιονισμούς.
Φέτος, όμως, υπάρχει μια νέα ρυτίδα. Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ πρόκειται να βγει από τις συναντήσεις με τρίτη πενταετή θητεία ως γενικός γραμματέας του κόμματος και πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής του, δύο θέσεις που αποτελούν τη βάση της προεδρίας. Αν και στα σκαριά εδώ και καιρό, η εκτεταμένη εντολή του Xi παραβιάζει την καθιερωμένη σύμβαση, καθώς οι προκάτοχοί του τήρησαν κανόνες δύο θητειών.
Ο Xi πέρασε την τελευταία δεκαετία καταπολεμώντας πιθανούς αντιπάλους με το πρόσχημα των μαζικών εκκαθαρίσεων κατά της διαφθοράς, ενώ περιόρισε περαιτέρω τον ήδη μικροσκοπικό χώρο που παρέχεται στην κινεζική κοινωνία των πολιτών. Το σιδερένιο χέρι του συνέτριψε τις πολιτικές ελευθερίες στην ημιαυτόνομη παράκτια πόλη του Χονγκ Κονγκ και τοποθέτησε ένα δυστοπικό δίχτυ πάνω από την άκρως δυτική περιοχή του Xinjiang, όπου περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι κυρίως από μουσουλμανικές εθνοτικές μειονότητες στάλθηκαν σε στρατόπεδα κράτησης και αμέτρητοι άλλοι έγιναν η Γουινέα γουρούνια μιας επεμβατικής, τεχνολογικής κατάστασης επιτήρησης.
Το ότι το καθεστώς της Κίνας μοιάζει και αισθάνεται περισσότερο σαν μια μονοπρόσωπη δικτατορία υπό τον Σι δεν είναι τυχαίο. Σε όλο τον μηχανισμό του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Σι έχει εγκαταστήσει πιστούς υπολοχαγούς σε θέσεις επιρροής. Σύμφωνα με την Wall Street Journal, «όλα εκτός από επτά από τα 281 μέλη των μόνιμων επιτροπών του Κομμουνιστικού Κόμματος σε επαρχιακό επίπεδο» είναι διορισμένοι του Xi. «Δεν είναι πια θέμα ηλικίας», είπε ο Yang Zhang, κοινωνιολόγος στη Σχολή Διεθνών Υπηρεσιών του Αμερικανικού Πανεπιστημίου, στον συνάδελφό μου Christian Shepherd, αναφερόμενος στις ανεπίσημες ηλικίες συνταξιοδότησης που περιόρισαν τη σταδιοδρομία των φιλόδοξων κομματικών στελεχών. «Έχει να κάνει με το αν είσαι στο πλευρό του Σι».
Ο Σι παρουσιάζει την Κίνα ως «νέα επιλογή» για την ανθρωπότητα καθώς ετοιμάζεται για την επόμενη θητεία
Οι συναντήσεις αυτή την εβδομάδα θα εδραιώσουν τον πολιτικό θρίαμβο του Σι. Αλλά το βάθος του ελέγχου και της δύναμής του μπορεί να κάνει λίγα για να αντιμετωπίσει την αβεβαιότητα που αντιμετωπίζει η κομμουνιστική ηγεσία στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Η οικονομία της Κίνας βρίσκεται εν μέσω επιβράδυνσης των γενεών, η οποία επηρεάζεται εν μέρει από τους δρακόντεους περιορισμούς της εποχής της πανδημίας του Xi, καθώς και από πολιτικές που στοχεύουν στη χαλάρωση του ιδιωτικού τομέα. Η παγκόσμια εικόνα της, εν τω μεταξύ, έχει αμαυρωθεί από τον διεκδικητικό εθνικισμό του Xi και τον εκφοβισμό του Πεκίνου στην παγκόσμια σκηνή.
Στο επίκεντρο της ανησυχίας για την επόμενη θητεία του Σι είναι το ζήτημα της Ταϊβάν, της νησιωτικής δημοκρατίας που οι Κινέζοι κομμουνιστές βλέπουν ως αναπόσπαστο μέρος της επικράτειάς τους και μια ιστορική παρέκκλιση που αναπόφευκτα θα διορθωθεί. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Σι, ο οποίος στο παρελθόν έχει δεσμεύσει τη νομιμότητά του στην ενοποίηση με την Ταϊβάν, είναι αποφασισμένος να πραγματοποιήσει αυτό το όραμα. «Δεν το θεωρεί απλώς ένα σύνθημα. Είναι ένα σχέδιο δράσης που πρέπει να εφαρμοστεί», είπε ο Chang Wu-ueh, σύμβουλος της κυβέρνησης της Ταϊβάν, στους συναδέλφους μου. «Παλιότερα, οι ηγέτες μιλούσαν για την ενοποίηση ως κάτι που έπρεπε να επιτευχθεί μακροπρόθεσμα. Τώρα, είναι το νούμερο ένα στην ατζέντα».
Εκφωνώντας την εναρκτήρια ομιλία την Κυριακή από τη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού στο Πεκίνο, ο Σι προειδοποίησε ότι η Κίνα επιφυλάχθηκε «την επιλογή να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα» όταν επρόκειτο να αρνηθεί την ανεξαρτησία της Ταϊβάν και να προωθήσει την ενοποίηση. Μίλησε επίσης για να γίνει η Κίνα μια «μεγάλη σύγχρονη σοσιαλιστική χώρα» που αντιπροσωπεύει μια «νέα επιλογή» στην παγκόσμια πολιτική – μια χειρονομία στη γεωπολιτική ρήξη μεταξύ Κίνας και Δύσης που έχει αρχίσει να καθορίζει την εποχή του Σι στην εξουσία.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει απλώς οξύνει τις εντάσεις γύρω από την Ταϊβάν. Ο Σι έχει δείξει υποστήριξη για την εισβολή του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στον γείτονά του, ενώ ενίσχυσε επίσης την πίεση στην Ταϊβάν με ριψοκίνδυνη ρητορική και μεγαλύτερες στρατιωτικές επιδρομές. Ενώ η προβολή μεγαλύτερης εμπιστοσύνης και ισχύος έχει νόημα για ένα εθνικιστικό καθεστώς που έχει επενδύσει τεράστια ποσά στον στρατό του, η διακυβέρνηση του Xi οδήγησε στη σκλήρυνση των αντικινεζικών συνασπισμών που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της συμμαχίας “Quad” μεταξύ Ινδίας και Αυστραλίας , την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έχει επίσης υπονομεύσει τις προηγούμενες κινεζικές προσπάθειες να οικοδομήσει γέφυρες με έθνη στη Δύση.
Ωστόσο, αυτή δεν είναι η ιστορία του Xi. «Η ανάπτυξη της Κίνας κατά τη δεκαετία του Xi στην εξουσία αποδίδεται κυρίως στη γενική οικονομική προσέγγιση που υιοθέτησαν οι προκάτοχοί του, η οποία επικεντρώθηκε στην ταχεία επέκταση μέσω επενδύσεων, μεταποίησης και εμπορίου», δήλωσε ο Neil Thomas, ανώτερος αναλυτής για την Κίνα και τη Βορειοανατολική Ασία στο Eurasia Group. , στο CNN. «Αλλά αυτό το μοντέλο είχε φτάσει σε ένα σημείο σημαντικής μείωσης των αποδόσεων και αύξανε την οικονομική ανισότητα, το χρηματοοικονομικό χρέος και τη ζημιά στο περιβάλλον».
Το φεγγάρι, ο Άρης και η επιστροφή του ισχυρού άνδρα: Πώς άλλαξε η Κίνα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008
Οι προσπάθειες του Xi να στρέψει την Κίνα προς μια πιο αυτάρκη οικονομία λιγότερο εξαρτημένη από ξένους αγοραστές δεν έχουν ακόμη καρποφορήσει και έχουν αφήσει σεισμικές διαταραχές στο πέρασμά τους, συμπεριλαμβανομένης της εξάλειψης αξίας άνω του 1 τρισ.
Η πολιτική «μηδενικού κορωνοϊού» της Κίνας χαιρετίστηκε κάποτε από τον Xi ως μέτρο της ανωτερότητας του Πεκίνου έναντι των δυτικών ομολόγων του, οι οποίοι είχαν υποβαθμιστεί από τον κορωνοϊό στα αρχικά στάδια της πανδημίας. Αλλά τώρα τα σαρωτικά lockdown εξακολουθούν να ισχύουν για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους κρέμονται σαν άλμπατρος στο λαιμό του Xi. Ανεξάρτητα από τα στοιχεία, τη δημόσια ανησυχία και την πραγματική ζημιά σε κρίσιμους τομείς της κινεζικής οικονομίας, ο Xi διατήρησε μια αδιάλλακτη γραμμή, αφήνοντας αυτό που κάποτε ήταν μια απάντηση στη δημόσια υγεία να μετατραπεί σε ένα είδος ιδεολογίας αυταρχικής εξουσίας.
Η κινεζική ηγεσία μπορεί επίσης να φοβάται την ξαφνική εξάπλωση του ιού σε περίπτωση άρσης των περιορισμών, δεδομένης της αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας των εμβολίων της ίδιας της Κίνας και της περιορισμένης ανοσίας που έχει συσσωρευτεί από τον γενικό πληθυσμό. Οι συνέπειες φαίνονται έντονες. «Ενώ οι ειδικοί προέβλεπαν από καιρό ότι η οικονομία της Κίνας θα επιβραδύνει καθώς ωρίμαζε, η απροθυμία του Σι να λυγίσει φέτος επιτάχυνε αυτή τη στροφή σε τρόπους που πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να αφήσουν μόνιμες ουλές», έγραψε ο Τζόναθαν Τσενγκ της Wall Street Journal.
«Η προσέγγιση του Xi έχει μειώσει την εμπιστοσύνη και τις δαπάνες των καταναλωτών – κλειδί για τον στόχο της Κίνας να μεταβεί σε μια οικονομία που καθοδηγείται περισσότερο από τους καταναλωτές – ενώ επιδεινώνει θέματα όπως η αύξηση της ανεργίας των νέων και η επιδείνωση της αγοράς ακινήτων», έγραψε η συνάδελφός μου Lily Kuo. «Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μείωσε την Τρίτη την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη για το 2022 στο 3,2 τοις εκατό από 8,1 τοις εκατό πρόβλεψη πέρυσι».
Ο Xi μπορεί να φαίνεται ανώτατος στην εξουσία του αυτή την εβδομάδα, αλλά το έδαφος θα μπορούσε σιγά-σιγά να μετατοπίζεται κάτω από τα πόδια του καθώς τα στελέχη του κόμματος παλεύουν με τα αυξανόμενα δεινά που αντιμετωπίζει η χώρα.
«Αν και η προοπτική μιας πρόκλησης ηγεσίας ή πραξικοπήματος παραμένει απομακρυσμένη λόγω της τεράστιας κλίμακας υλικοτεχνικών εμποδίων και πολιτικών κινδύνων, η τοποθέτηση του Σι ως δυνητικού κυβερνήτη για τη ζωή απλώς επιδεινώνει τα κίνητρα για τους αντιπάλους να καταστρέψουν την ατζέντα του ή να σχεδιάσουν την έξοδό του», έγραψε ο Τζουντ. Blanchette του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Τα αυταρχικά συστήματα και οι αυταρχικοί ηγέτες φαίνονται πάντα σταθεροί εξωτερικά – μέχρι που ξαφνικά δεν το κάνουν».