Το θέμα της κυριαρχίας θα αποτελέσει το κλειδί, που οι εν δυνάμει μεσολαβητές στο Κυπριακό, κυρίως οι Βρετανοί, θεωρούν ότι θα μπορέσει να… ξεκλειδώσει το παρατεταμένο αδιέξοδο. Αυτή την περίοδο και ενόψει και της καθόδου της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Μαρία Ανχέλα Κουεγιάρ, γίνεται προσπάθεια προετοιμασίας του εδάφους μέσα από βολιδοσκόπηση των εμπλεκόμενων. Οι διάφοροι διεθνείς παίκτες ξεκινούν από το γεγονός ότι η κατοχική πλευρά επιμένει σε λύση δυο κρατών. Διατυπώνεται δε τούτο, διά της αξίωσης για αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας και ίσου διεθνούς καθεστώτος.
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΠΗΓΗ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΥΠΡΟΥ
Η Λευκωσία παραμένει ως γνωστό στη γραμμή, η οποία στηρίζεται στις αποφάσεις του ΟΗΕ για μια κυριαρχία και πολιτική ισότητα όπως περιγράφεται από τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα του Διεθνούς Οργανισμού. Το Φόρεϊν Όφις, που θεωρεί ότι έχει την πατέντα στο Κυπριακό, έχει διαμορφώσει, σύμφωνα με πληροφορίες, διάφορα σενάρια, με στόχο όπως υποστηρίζουν, «να σπάσει το αδιέξοδο». Να βρεθεί φόρμουλα «κοινά αποδεκτή». Η βρετανική προσέγγιση στηρίζεται στη θέση ότι οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει, στο θέμα της κυριαρχίας, να κάνουν «ένα βήμα πίσω». Το ζητούμενο, βέβαια, είναι κατά πόσο υπάρχει η δυνατότητα και εν πολλοίς η πολυτέλεια, κυρίως για την ελληνική πλευρά, να γίνει ένα βήμα προς τα πίσω, σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.
Τι αναφέρουν τα σενάρια;
Το «ένα βήμα πίσω», θεωρούν ότι μπορεί να είναι η αποδοχή χωριστής κυριαρχίας. Επί τούτο επικαλούνται «προηγούμενο». Ποιο είναι αυτό; Η συμφωνία Αναστασιάδη- Έρογλου, του Φεβρουαρίου 2014, που επιτεύχθηκε με αμερικανική παρέμβαση, διά της Υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόριας Νούλαντ ( ήταν τότε είναι και τώρα στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ). Η συμφωνία εκείνη, σε σχέση με την κυριαρχία αναφέρει πως είναι μεν μια αλλά «εκπηγάζει εξίσου από Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους». Αυτή η διατύπωση, η οποία χαρακτηρίζεται ως άκρως αρνητική για την ελληνική κυπριακή πλευρά, φαίνεται να επιχειρείται να αξιοποιηθεί και τώρα.
Παράλληλα, επειδή η τουρκική πλευρά, σύμφωνα με το σενάριο, θα «εγκαταλείψει» την πολιτική των δυο κρατών για να αποδεχθεί τις χωριστές κυριαρχίες (!), οι σεναριογράφοι του Φόρεϊν Όφις αναζήτησαν ένα ακόμη δώρο προς την Άγκυρα. Κι αυτό αφορά τη διαχρονική τουρκική θέση πως θα πρέπει να καθοριστεί το καθεστώς των Τουρκοκυπρίων μετά από μια νέα αποτυχία. Αυτή είναι θέση της Άγκυρας αλλά και του πολιτικού συστήματος στα κατεχόμενα. Τι σημαίνει αυτό; Να δοθεί διέξοδος ( way out) στην αποσχιστική οντότητα, να «περπατήσει» διεθνώς. Το Φόρεϊν Όφις επικαλείται ένα βρετανικό μοντέλο για να ενισχύσει την προσέγγιση αυτή. Το γεγονός ότι η Σκωτία και η Ιρλανδία μπορούν να διενεργήσουν δημοψήφισμα εξόδου από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Είναι προφανές πως επιχειρείται στην προκειμένη περίπτωση προσαρμογής του μοντέλου, στους σχεδιασμούς στην Κύπρο, γιατί στη Βρετανία δεν ισχύει ό,τι προσπαθούν να προωθήσουν εδώ. Για παράδειγμα, όταν διενήργησε δημοψήφισμα απόσχισης η Σκωτία, είχε πρώτα ανάψει το πράσινο φως το Λονδίνο. Στην περίπτωση του σεναρίου για την Κύπρο, αυτό θα αποφασισθεί βασικά από το κατοχικό καθεστώς σε περίπτωση, που υπάρξει τέλμα στο Κυπριακό, σε ένα νέο δημοψήφισμα απορριφθεί το σχέδιο. Θα προσφέρεται, δηλαδή, τρόπος εξόδου στους «απομονωμένους» Τουρκοκύπριους. Είναι σαφές πως μια τέτοια διευθέτηση εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους.
Η τουρκική πλευρά, έχοντας στη φαρέτρα της το σχέδιο Β, που θα είναι η απόσχιση, προφανώς και θα λειτουργεί εκβιαστικά ως προς το περιεχόμενο μιας συμφωνίας,. Την ίδια ώρα, έχοντας διασφαλίσει και το σενάριο εξόδου, η κατοχική πλευρά κατά πάσα πιθανότητα, με βάση και την μέχρι τώρα συμπεριφορά της, θα μεθοδεύσει τις εξελίξεις για να οδηγηθούν στο σχέδιο Β. Αυτό που βασικά γίνεται λόγος σε σχέση με την επόμενη ημέρα, είναι να υπάρξει αναγνώριση ύπαρξης ενός καθεστώτος των Τουρκοκυπρίων ( όχι πλήρης αναγνώριση), το γνωστό acknowledgement. Σημειώνεται πως, με βάση τα όσα συζητούνται παρασκηνιακά, στην περίπτωση «εξόδου» της τουρκοκυπριακής πλευράς, δεν θα είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Γνωρίζει η Λευκωσία
Η Λευκωσία, αναφέρουν συναφείς πληροφορίες, έχει εικόνα για τα όσα συζητούνται παρασκηνιακά καθώς διάφορες ιδέες, υπό τη μορφή βολιδοσκόπησης, τέθηκαν και ενώπιον της. Η θέση της είναι πως το θέμα της κυριαρχίας δεν μπορεί να τύχει διαπραγμάτευσης, γνωρίζοντας και τις διαχρονικές επιδιώξεις της κατοχικής δύναμης. Όλα αυτά είναι σενάρια υψηλού ρίσκου, όπως σημείωναν ενημερωμένες πηγές, οι οποίες τόνιζαν ότι δεν μπορεί κανείς «για να αποφύγει τη διχοτόμηση, πρέπει στο τέλος να την αποδεχθεί»! Πάντως, η αναθέρμανση των σχέσεων Ελλάδος και Τουρκίας, που ενθαρρύνεται από διάφορους ισχυρούς διεθνείς παίκτες, κυρίως από ΗΠΑ, ΝΑΤΟ αλλά και Ε.Ε., ενδέχεται να επηρεάσει το Κυπριακό. Είτε αφήνοντας το στο περιθώριο, για να μην υπάρχουν αρνητικές επιδράσεις στα ελληνοτουρκικά είτε διά πιέσεων να «τελειώσει» το πρόβλημα στη βάση και των πιο πάνω σεναρίων.
Ανοίγματα προς την Ελλάδα, σκληρή στάση έναντι της Κύπρου η τουρκική τακτική
Η τουρκική τακτική σε αυτή τη φάση, περιλαμβάνει δυο άξονες: Ανοίγματα προς την Ελλάδα και συντήρηση του «καλού κλίματος» και παράλληλα σκληρή στάση έναντι της Κύπρου, που εκφράζεται με εντάσεις και μικρές κρίσεις, είτε στο έδαφος είτε στη θάλασσα. Την περίοδο αυτή οι εντάσεις αφορούν, κατά κύριο λόγο τη νεκρή ζώνη. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ο οποίος είναι ένας από τους βασικούς εκφραστές αυτής της τακτικής, με θητεία στις μυστικές υπηρεσίες, διατυπώνει και δημοσίως την προσέγγιση αυτή, υιοθετώντας ξεκάθαρες διατυπώσεις. Σε πρόσφατο άρθρο ο Χακάν Φιντάν (στο www.insightturkey.com), με θέμα την τουρκική εξωτερική πολιτική στον «αιώνα της Τουρκίας», προκλήσεις, όραμα, στόχοι και μετασχηματισμό, θέτει το όλο ζήτημα στη βάση «μιας εποχής ταχέως μεταβαλλόμενης γεωπολιτικής δυναμικής».
Αναφερόμενος στις αυξανόμενες παγκόσμιες προκλήσεις, βάζει στην εξίσωση την Τουρκία, η οποία όπως αναφέρει ξεχωρίζει «ως ένας περιφερειακός εποικοδομητικός και μετασχηματιστής συστήματος που επιδιώκει να συμβάλει σε ένα πιο περιεκτικό και αποτελεσματικό διεθνές σύστημα ικανό να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες παγκόσμιες και περιφερειακές προκλήσεις». Ο Τούρκος ΥΠΕΞ αναφέρεται τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. «Οι σχέσεις μας με την Ελλάδα δεν αποτελούν εξαίρεση. Η τρέχουσα θετική ατμόσφαιρα προσφέρει μια πολύτιμη ευκαιρία για εξεύρεση λύσεων σε επίμαχα ζητήματα και για διερεύνηση τρόπων και μέσων συνεργασίας με βάση μια θετική ατζέντα. Υπάρχει μεγάλο δυναμικό σε διάφορους τομείς, που εκτείνεται από την οικονομία και το εμπόριο έως τις διαπροσωπικές επαφές, την πολιτική προστασία και τις προσπάθειες αρωγής». Σημειώνει δε ότι «χωρίς να διακυβεύεται τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά της, η Τουρκία είναι γνήσια σε αυτή την προσπάθεια, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα ανταποδώσει με την ίδια ειλικρίνεια…».
Αναφορικά με την Κύπρο η γραμμή είναι αναλλοίωτη. Κινείται στη λογική του διαχωρισμού, προτάσσοντας τη λύση δυο κρατών: «Μια άλλη αλλαγή του παιχνιδιού στην Ανατολική Μεσόγειο θα είναι η λύση του Κυπριακού μετά από 60 χρόνια, μέσω της επιβεβαίωσης των εγγενών δικαιωμάτων, της κυριαρχικής ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος των Τουρκοκυπρίων και της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου», αναφέρει ο Φιντάν. Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο ότι η τουρκική στάση έχει διαμορφώσει σε τακτικό επίπεδο δυο άξονες πολιτικής. Με αυτό δοκιμάζει και την Αθήνα, υπό την έννοια ότι ενώ θέλει την εξομάλυνση των σχέσεων με την Άγκυρα, δεν είναι εύκολο για την κυβέρνηση της Ελλάδος να μην λαμβάνει υπόψη τι διαδραματίζεται στην Κύπρο σε σχέση με τις προκλήσεις της κατοχικής πλευράς.