Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος (πολιτικού) θανάτου. Ή ακόμα καλύτερα το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αποπομπής. Μετά από μονάχα 45 ημέρες, η Λιζ Τρας αναγκάστηκε σε παραίτηση, καταρρίπτοντας έτσι κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Πρόκειται για την πιο σύντομη πρωθυπουργική θητεία στην ιστορία της Βρετανίας, επιβεβαιώνοντας ότι η χώρα και το πολιτικό σύστημα αυτής βρίσκεται σε περιδίνηση. Παρά την προσπάθειά της να κρατηθεί με νύχια και με δόντια στην εξουσία, δεν έπεισε τους συντρόφους της στο συντηρητικό κόμμα των Τόρις και έτσι χθες, Πέμπτη (20/10) αναγκάστηκε να ανακοινώσει την παραίτησή της. Μιλώντας έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ, είπε ότι δεν μπορούσε να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις βάσει των οποίων εκλέχθηκε και για αυτόν ακριβώς τον λόγο αποχωρεί.
Déjà vu. Δεν έχει περάσει, άλλωστε, και τόσος πολύς καιρός από τότε που ο Μπόρις Τζόνσον βρισκόταν στην ακριβώς ίδια θέση το περασμένο καλοκαίρι. Και, όμως, τώρα δεν αποκλείεται να είναι ένας από εκείνους που θα ριχθούν στη μάχη για την διαδοχή της Τρας, η οποία ξεκίνησε από το πρώτο λεπτό μετά την επίσημη ανακοίνωσή της παραίτησής της.
Μέχρι στιγμής, τουλάχιστον τρεις είναι οι πιθανοί υποψήφιοι, αν υπολογίσει κανείς και τον πρώην πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον. Παρότι κανείς δεν το έχει επισήμως επιβεβαιώσει από το περιβάλλον του, παρασκηνιακά ήδη διεξάγεται καμπάνια, ώστε να διασφαλίσει τη απαραίτητη στήριξη των 100 βουλευτών. Στόχος του Μπόρις Τζόνσον, όπως επισημαίνουν βρετανικά μέσα ενημέρωσης να κάνει αυτό που έχουν πετύχει μόνο το πρότυπό του, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, και ο Χάρολντ Γουίλσον από τους Εργατικούς: Να γίνει ο τρίτος πρωθυπουργός στην ιστορία της Βρετανίας που θα επιστρέψει στον πρωθυπουργικό θώκο για δεύτερη θητεία μετά από παραίτηση.
Η διαδικασία και το κρίσιμο χρονολόγιο
Ο πρόεδρος της Επιτροπής 1922, σερ Γκράχαμ Μπρέιντι αναφέρθηκε στη διαδικασία διαδοχής και ανάδειξης νέου πρωθυπουργού, τον τέταρτο μέσα σε διάστημα έξι ετών. Σύμφωνα με όσα είπε, οι υποψήφιοι για την αρχηγία των Τόρις θα χρειαστούν τη στήριξη τουλάχιστον 100 βουλευτών για να συμμετάσχουν στη διαδικασία μέχρι το απόγευμα της ερχόμενης Δευτέρας. Εκείνοι που θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν τις ψήφους αυτές θα επιλεγούν ως υποψήφιοι στη διαδικτυακή ψηφοφορία, στην οποία και έχουν δικαίωμα ψηφου όλα τα μέλη του κόμματος των Τόρις. Το αργότερο μέχρι τις 28 Οκτωβρίου θα έχει φανεί «λευκός καπνός».
Η πρώτη ψηφοφορία των βουλευτών θα διεξαχθεί μεταξύ 15:30 και 17:30 στις 24 Οκτωβρίου. Εάν υπάρχουν τρεις υποψήφιοι, ο υποψήφιος με τις λιγότερες ψήφους θα απορριφθεί. Το αποτέλεσμα θα ανακοινωθεί στις 18:00. Εάν χρειαστεί δεύτερη ενδεικτική ψηφοφορία, αυτή θα διεξαχθεί μεταξύ 18:30 και 20:30 της ίδιας ημέρας και το αποτέλεσμα θα ανακοινωθεί στις 21:00. Μετά την ολοκλήρωση της κοινοβουλευτικής διαδικασίας, το Κόμμα των Συντηρητικών θα αναλάβει την ευθύνη για τη διαδικτυακή ψηφοφορία των μελών του, εφόσον παραμείνουν δύο υποψήφιοι. Η ψηφοφορία των μελών του κόμματος θα διεξαχθεί μέσω ασφαλούς διαδικτυακής ψηφοφορίας, η οποία θα κλείσει στις 11:00 την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου και το αποτέλεσμα θα ανακοινωθεί αργότερα την ίδια ημέρα.
Εκτός από τον Μπόρις Τζόνσον, υποψήφιοι πιθανολογούνται να είναι ο Ρίσι Σούνακ και η Πένι Μόρντοντ. Πρόκειται για τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Βρετανίας και την πρώην υπουργό Άμυνας. Ο νυν υπουργός Οικονομικών και διάχοχος του Κουάσι Κουαρτένγκ έθεσε εαυτόν εκτός διαδικασίας.
Στη λίστα έχε προστεθεί και η Σουέλα Μπρέιβερμαν, η οποία ήταν υπουργός Εσωτερικών της Βρετανίας και παραιτήθηκε μία ημέρα πριν την Λιζ Τρας.
Δεν ήταν η μόνη που απέσυρε την εμπιστοσύνη της στο πρόσωπο της Τρας. Πολλοί βουλευτές των Συντηρητικών δήλωσαν δημόσια ότι επιθυμούσαν την απομάκρυνση της από το πρωθυπουργικό θώκο, ενώ υπολογίζονται σε τουλάχιστον 100 οι βουλευτές των Συντηρητικών που παρασκηνιακά απαιτούσαν την καθαίρεση της, εξετάζοντας, μάλιστα, και πιθανά σενάρια αντικατάστασης της. Την τελευταία εβδομάδα οι πιέσεις αυτές εντάθηκαν. Βρέθηκε στο στόχαστρο σημαντικής μερίδας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Συντηρητικών. Δεν κατάφερε να ανατρέψει το κλίμα, ακόμα και μετά την εντολή που έδωσε να ξηλωθεί ο λεγόμενος «μίνι προϋπολογισμός» που προκάλεσε τεράστια οικονομική και πολιτική αναστάτωση. Το γεγονός ότι ο νέος Υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χάντ κατήργησε σχεδόν ολόκληρο τον «μίνι προϋπολογισμό» της κυβέρνησης θεωρήθηκε τεράστια πολιτική ταπείνωση για την Τρας. Ούτε αυτή, όμως, αρκούσε.
Η αντίδραση των ηγετών
Όπως ήταν φυσικό, ηγέτες από όλο τον κόσμο αντέδρασαν στα νέα. Ο Τζο Μπάιντεν έγραψε χαρακτηριστικά: «Ευχαριστώ την πρωθυπουργό Λιζ Τρας για τη συνεργασία σε μία σειρά ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της στάσης της απέναντι στον πόλεμο της Ρωσίας εις βάρος της Ουκρανίας».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι είναι σημαντικό το Ηνωμένο Βασίλειο να βρει «σταθερότητα το συντομότερο δυνατό», σχολιάζοντας την παραίτηση. «Θέλουμε, πάνω απ’ όλα, σταθερότητα», είπε ο Μακρόν σε δημοσιογράφους κατά την άφιξή του στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες. Το Κρεμλίνο μέσω του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας δεν άφησε τις εξελίξεις ασχολίαστες. Σε ανακοίνωση έκανε λόγο για ντροπή για μια ηγέτιδα που θα μείνει στην ιστορία για την «καταστροφική αγραμματοσύνη της». «Η Βρετανία δεν έχει γνωρίσει ποτέ μια τέτοια ντροπή από πρωθυπουργό», δήλωσε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα.
Από την πλευρά τους, πληθαίνουν οι βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος που εκφράζουν την ανακούφισή τους για τις εξελίξεις. Η αξιωματική αντιπολίτευση απαιτεί εκλογές, με το επιχείρημα ότι το κόμμα των Τορις δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες της χώρας. Επιπλέον, δεν είναι διόλου σίγουρο ότι ο νέος πρωθυπουργός, όποιος και αν είναι αυτός, θα καταφέρει να επιβάλει δημοσιονομική πειθαρχία…