Σε ένα οδυνηρό περιστατικό που έφερε για άλλη μια φορά την παγκόσμια προσοχή στην αυξανόμενη κρίση της παράνομης μετανάστευσης, ένα πλοίο που μετέφερε 65 μετανάστες με προορισμό την Ευρώπη ανατράπηκε στα ανοιχτά της Λιβύης τον περασμένο μήνα, με αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο 16 Πακιστανών.
Αυτό το σπαρακτικό γεγονός ρίχνει φως στην αυξανόμενη τάση της παράνομης μετανάστευσης από το Πακιστάν στην Ευρώπη, ένα φαινόμενο που έχει κλιμακωθεί τα τελευταία χρόνια παρά τις διεθνείς προσπάθειες για τον περιορισμό της εμπορίας ανθρώπων και της μη ασφαλούς μετανάστευσης.
Το Πακιστάν έχει πλέον σκαρφαλώσει στην πέμπτη θέση μεταξύ των χωρών με τους περισσότερους παράνομους μετανάστες στην Ευρώπη, με χιλιάδες Πακιστανούς να ρισκάρουν τη ζωή τους κάθε χρόνο αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον.
Η πρόσφατη τραγωδία αναζωπύρωσε εκκλήσεις για πιο αποτελεσματική απάντηση στα δίκτυα λαθρεμπορίας ανθρώπων, βελτιωμένες οικονομικές ευκαιρίες στο Πακιστάν και μεγαλύτερη διεθνή συνεργασία για την αντιμετώπιση αυτής της κλιμακούμενης κρίσης.
Στις 18 Φεβρουαρίου, ένα ξύλινο σκάφος που μετέφερε 65 μετανάστες που προσπαθούσαν να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές ανατράπηκε στη Μεσόγειο Θάλασσα, κοντά στις ακτές της Λιβύης.
Μεταξύ των επιβατών ήταν και 16 Πακιστανοί υπήκοοι, οι οποίοι είχαν ξεκινήσει το επικίνδυνο ταξίδι αναζητώντας καλύτερες οικονομικές προοπτικές και ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τοπικές αναφορές από την Ερυθρά Ημισέληνο της Λιβύης, το πλοίο αναχώρησε από το λιμάνι της Λιβύης Zuwara, ένα διαβόητο σημείο αναχώρησης παράνομων μεταναστών που αναζητούν είσοδο στην Ευρώπη.
Ωστόσο, μέσα σε λίγες ώρες από την αναχώρησή του, ισχυρά κύματα έπληξαν το υπερπλήρες σκάφος, με αποτέλεσμα να ανατραπεί. Από τους 65 επιβάτες, τουλάχιστον 46 άνθρωποι πνίγηκαν, μεταξύ των οποίων 16 Πακιστανοί.
Οι επιζώντες ανέφεραν ότι οι περισσότεροι από τους νεκρούς Πακιστανούς προέρχονταν από τις περιοχές Punjab, Gujranwala και Sialkot – περιοχές φημισμένες για μεγάλης κλίμακας απόπειρες μετανάστευσης.
Αυτό το καταστροφικό περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο. Αντιπροσωπεύει ένα μεγαλύτερο και πιο περίπλοκο ζήτημα της παράνομης μετανάστευσης από το Πακιστάν στην Ευρώπη, ένα πρόβλημα που τροφοδοτείται από την ανεργία, τη φτώχεια, την έλλειψη ευκαιριών και την ψευδαίσθηση μιας πολλά υποσχόμενης ζωής στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) για το 2025, το Πακιστάν κατατάσσεται πλέον στην πέμπτη θέση μεταξύ των χωρών με τον μεγαλύτερο αριθμό παράνομων μεταναστών στην Ευρώπη.
Αυτή η ανησυχητική άνοδος έχει ξεπεράσει τα παραδοσιακά σημεία μετανάστευσης όπως το Μπαγκλαντές και η Σρι Λάνκα, τοποθετώντας το Πακιστάν δίπλα σε χώρες όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ – έθνη που μαστίζονται από συγκρούσεις και οικονομική αστάθεια.
Η κύρια διαδρομή που ακολουθούν οι παράνομοι μετανάστες από το Πακιστάν προς την Ευρώπη ξεκινά συχνά από μεγάλες πόλεις όπως η Λαχόρη, η Γκουτζρανουάλα και το Σιαλκότ, όπου οι διακινητές ανθρώπων λειτουργούν δίκτυα που υπόσχονται μια ασφαλή και ευημερούσα ζωή στην Ευρώπη.
Οι απελπισμένες οικογένειες συχνά πωλούν την περιουσία, τα κοσμήματα και τις οικονομίες τους για να πληρώσουν βαριά ποσά σε αυτούς τους διακινητές, οι οποίοι στη συνέχεια διευκολύνουν το παράνομο ταξίδι τους μέσω χερσαίων και θαλάσσιων οδών.
Η πιο συνηθισμένη διαδρομή περιλαμβάνει το ταξίδι από το Πακιστάν στο Ιράν μέσω ξηράς, τη διέλευση των συνόρων στην Τουρκία μέσω δόλιου ορεινού εδάφους, τη μετακίνηση προς τις ακτές της Λιβύης μέσω δικτύων λαθρεμπορίου και την επιβίβαση σε υπερπλήρη, μη ασφαλή πλοία από τη Λιβύη προς την Ιταλία, την Ελλάδα ή τη Μάλτα.
Ωστόσο, πολλοί μετανάστες δεν φτάνουν ποτέ στον προορισμό τους, πέφτοντας θύματα πνιγμών, εκβιασμών ή αιχμαλωσίας σε στρατόπεδα κράτησης που λειτουργούν από πολιτοφυλακές ή εγκληματικές οργανώσεις στη Λιβύη.
Η αύξηση της παράνομης μετανάστευσης από το Πακιστάν μπορεί να αποδοθεί σε έναν συνδυασμό κοινωνικοοικονομικών, πολιτικών και πολιτιστικών παραγόντων που ωθούν τα άτομα να ξεκινήσουν ταξίδια απειλητικά για τη ζωή.
Με τα ποσοστά ανεργίας να κυμαίνονται γύρω στο 7% το 2025 και τον πληθωρισμό να φτάνει σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ, πολλοί νέοι Πακιστανοί είναι αδύνατο να εξασφαλίσουν βιώσιμες θέσεις εργασίας στην πατρίδα τους.
Οι ειδικευμένοι και ανειδίκευτοι εργαζόμενοι δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, ωθώντας τους να αναζητήσουν ευκαιρίες στο εξωτερικό, ειδικά στην Ευρώπη.
Επιπλέον, το δέλεαρ των υψηλότερων μισθών, του βελτιωμένου βιοτικού επιπέδου και της δυνατότητας οικονομικής υποστήριξης των οικογενειών τους παρακινεί πολλούς να επιδιώξουν την παράνομη μετανάστευση, ακόμη και με το κόστος της ζωής τους.
Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην κρίση παράνομης μετανάστευσης είναι το καλά οργανωμένο δίκτυο εμπορίας ανθρώπων που λειτουργεί στο Πακιστάν.
Αυτοί οι διακινητές, τοπικά γνωστοί ως «πράκτορες» ή «νταλάλ», εκμεταλλεύονται ευάλωτα άτομα υποσχόμενοι θέσεις εργασίας υψηλής αμοιβής στην Ευρώπη.
Οι πράκτορες συνήθως χρεώνουν μεταξύ 6.000 και 10.000 $ ανά άτομο, ισχυριζόμενοι ότι θα μεταφέρουν με ασφάλεια τους μετανάστες στην Ευρώπη.
Ωστόσο, αυτά τα ταξίδια συχνά γίνονται θανατηφόρα, καθώς οι μετανάστες στοιβάζονται σε υπερπλήρεις βάρκες ή αφήνονται εγκλωβισμένοι σε στρατόπεδα κράτησης στη διαδρομή.
Σημαντική μερίδα μεταναστών προέρχεται από αγροτικές περιοχές του Παντζάμπ, όπου υπάρχει περιορισμένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τους κινδύνους της παράνομης μετανάστευσης.
Οι Πακιστανικές οικογένειες συχνά παραπλανώνται πιστεύοντας ότι οι γιοι τους θα βρουν υψηλά αμειβόμενες δουλειές στην Ιταλία, τη Γαλλία ή τη Γερμανία.
Επιπλέον, η κοινωνική πίεση να «στείλετε κάποιον στο εξωτερικό» έχει ενσωματωθεί βαθιά στην τοπική κουλτούρα.
Οι οικογένειες βλέπουν την εγκατάσταση ενός μέλους στην Ευρώπη ως σύμβολο θέσης και οικονομικής επιτυχίας. Αυτό το πολιτιστικό φαινόμενο έχει εντείνει την επιθυμία για παράνομη μετανάστευση.
Η αδυναμία του Πακιστάν να πατάξει τα δίκτυα εμπορίας ανθρώπων επιδεινώνει επίσης την κρίση.
Παρά τις υποσχέσεις από διαδοχικές κυβερνήσεις, οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου δεν κατάφεραν να εξαρθρώσουν αυτά τα κυκλώματα διακίνησης που δρουν σε μεγάλες πόλεις.
Επιπλέον, η ασφάλεια των συνόρων κατά μήκος των συνόρων Ιράν-Πακιστάν παραμένει πορώδης, επιτρέποντας στους διακινητές να μεταφέρουν εύκολα ομάδες παράνομων μεταναστών στο Ιράν. Αυτή η αμέλεια έχει διαιωνίσει την κρίση της παράνομης μετανάστευσης.
Η αύξηση της παράνομης μετανάστευσης από το Πακιστάν έχει ασκήσει τεράστια πίεση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ιδιαίτερα στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία.
Σύμφωνα με την έκθεση του Frontex για το 2025, σχεδόν 38.000 Πακιστανοί εισήλθαν παράνομα στην Ευρώπη τους τελευταίους 18 μήνες, μια εκπληκτική αύξηση από τα προηγούμενα χρόνια.
Η ΕΕ, που ήδη παλεύει με μετανάστες από χώρες όπως η Συρία και το Αφγανιστάν, αντιμετωπίζει τώρα την πρόσθετη πρόκληση της διαχείρισης οικονομικών μεταναστών από χώρες όπως το Πακιστάν.
Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν εφαρμόσει αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους, αύξησαν τις απελάσεις και καταστολή των δικτύων λαθρεμπορίου, αλλά η εισροή παραμένει αμείωτη.
Σε απάντηση, η ΕΕ πίεσε το Πακιστάν να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης.
Τον Μάρτιο, η ΕΕ απείλησε να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις εάν το Πακιστάν δεν καταφέρει να ελέγξει την αύξηση της παράνομης μετανάστευσης, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Ισλαμαμπάντ και Βρυξελλών.
Η τραγωδία με σκάφος του περασμένου μήνα στη Λιβύη χρησιμεύει ως ανατριχιαστική υπενθύμιση του ανθρώπινου κόστους που σχετίζεται με την παράνομη μετανάστευση.
Μεταξύ των 65 επιβατών, οι 16 Πακιστανοί που έχασαν τη ζωή τους ήταν κυρίως από το Παντζάμπ και το Κατεχόμενο Κασμίρ (PoK) του Πακιστάν — περιοχές όπου οι μεταναστευτικές τάσεις είναι οι υψηλότερες.
Οι οικογένειες των νεκρών έμειναν συντετριμμένες μετά την είδηση του θανάτου των αγαπημένων τους.
Πολλοί ανέφεραν ότι πούλησαν την περιουσία τους ή έπαιρναν δάνεια για να χρηματοδοτήσουν το ταξίδι, αλλά αντιμετώπισαν τραγωδία.
Οι επιζώντες θυμήθηκαν πώς κρατήθηκαν σε στρατόπεδα κράτησης της Λιβύης για εβδομάδες, βασανίστηκαν από λαθρέμπορους και στη συνέχεια στριμωγμένοι σε μη αξιόπλοες βάρκες χωρίς σωσίβια.
Μοιράζοντας την εμπειρία του, ένας επιζών, ο Kashif από το Sialkot, είπε: «Ξέραμε ότι μπορεί να πεθάνουμε, αλλά δεν είχαμε μέλλον στο Πακιστάν. Ήμασταν έτοιμοι να τα ρισκάρουμε όλα».
Το τραγικό περιστατικό στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης τον Φεβρουάριο του 2025 υπογραμμίζει το ανθρώπινο κόστος της παράνομης μετανάστευσης και τους περίπλοκους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες που οδηγούν χιλιάδες Πακιστανούς να ξεκινήσουν θανατηφόρα ταξίδια.
Η τραγωδία του πλοίου και η νέα κατάταξη του Πακιστάν ως ο πέμπτος μεγαλύτερος εισφέρων παράνομων μεταναστών στην Ευρώπη απαιτούν επείγουσες αλλαγές πολιτικής και διεθνή συνεργασία.